Categorieën
Film Filmrecensie Strips

Filmrecensie: Batman v Superman – Dawn of Justice

Batman v Superman: Dawn of Justice is een groteske mislukking. Toegegeven: na Man of Steel (VS, 2013) waren mijn verwachtingen al redelijk laaggespannen, maar toch is regisseur Zack Snyder erin geslaagd teleur te stellen.

batman_v_superman_dawn_of_justiceBatman v Superman is zo mogelijk nog bombastischer dan zijn voorganger. Daarbij heeft het droge en humorloze scenario van Chris Terrio en David S. Goyer een gebrek aan logica dat alleen door een dronken tienjarige gevolgd zou kunnen worden. Misschien is die tienjarige ook wel de doelgroep van deze film gebaseerd op de uitgaven van DC Comics. Wie is het sterkst, is immers een klassieke vraag die vooral gesteld wordt door kinderen wanneer twee superhelden het tegen elkaar opnemen. Als helden met elkaar slaags raken, vindt die confrontatie meestal plaats in de eerste akte van het verhaal. Vervolgens worden ze daarna vrienden en werken ze samen. Nu hebben Snyder & co. bijna een hele film aan die confrontatie opgehangen. Op zich heeft de vraag hoe een normale sterveling zich staande zou kunnen houden tegen Superman (Henry Cavill) ook wel potentie en komt Batman (Ben Affleck) in de confrontatie met enkele aardige verrassingen.

Stripklassieker
De makers hebben wat mosterd gehaald uit Frank Millers The Dark Knight Returns en de comicfans zullen zeker enkele iconografische beelden uit die strip herkennen. Jammer dat niet gewoon het verhaal van The Dark Knight Returns is gebruikt, want dat klassieke epos krijgt waarschijnlijk een Shakespeariaanse kwaliteit toebedeeld door iedereen die dit stripverhaal na Batman v Superman voor het eerst leest. (Overigens is van deze strip wel een tweedelige animatiefilm gemaakt, getiteld Batman: The Dark Knight Returns.)

Batman versus Suup uit The Dark Knight Returns. Illustratie: Frank Miller
Batman versus Suup uit The Dark Knight Returns. Illustratie: Frank Miller

Voor de DC Comics-liefhebber zitten er in Batman v Superman ook wat verwijzingen naar andere personages uit dat universum, maar van echte world building zoals bij de films van Marvel is nog niet echt sprake. Als the Flash even kort opduikt in een verder vage sequentie die verwijst naar de films die komen gaan, is dat niet dezelfde acteur als uit de televisieserie. Een gemiste kans.

En waarom raken Batfleck en Superman slaags met elkaar? We leven in een wereld waarin een almachtige held als Superman eerder als potentiële bedreiging voor onze veiligheid wordt gezien dan als iemand die deze veiligheid handhaaft. De confrontatie tussen Superman en enkele van zijn planeetgenoten in Man of Steel heeft nogal wat ravage en onschuldige slachtoffers veroorzaakt, dus dat de Amerikaanse senaat wel eens wil weten of die Superman ook bereid is zich aan de regels te houden, is een vraag die goed aansluit bij het huidige tijdsgewricht waarin paranoïde gevoelens de boventoon voeren. Ook Batman neemt Superman het een en ander kwalijk en maakt zich klaar voor het moment dat dit buitenaardse wezen zich tegen ons keert. Zelf heeft Batman overigens de status van vigilante en schiet de politie van Gotham net zo snel op The Bat als op de misdadigers die hij probeert te bestrijden.

Daddy issues
Ook Lex Luthor vertrouwt de goddelijke Superman niet. Dat heeft alles te maken met zijn slechte jeugd waarin God hem niet redde van een gewelddadige vader. Of zoiets. Ergens tussen sequenties vol met testosterongevuld geweld heeft Luthor het daar even over om zijn motivaties duidelijk te maken, maar het lukt Jesse Eisenberg nauwelijks om boven de herrie van instortende gebouwen en de soundtrack van Hans Zimmer en Junkie XL uit te komen. Neem oordopjes mee als je naar de bioscoop gaat, want alles in deze film heeft een gehalte van 120 procent, ook het geluidsvolume.

Net als in Man of Steel sneuvelt er heel veel vastgoed in Metropolis en Gotham City (de twee megagrote steden blijken trouwens naast elkaar te liggen in dit filmuniversum). Het grote verschil is dat er nu telkens in de dialogen wordt verteld dat het gevecht wel net plaatsvindt op een plek waar niemand zich bevindt, want het grote commentaar op de vorige film was dat Superman in dichtbevolkte gebieden slaags raakte met zijn vijanden en er veel onschuldige slachtoffers vielen. Die disclaimers zijn soms onbedoeld grappig, zoals de reporter van CNN die roept dat het gevecht in het zakendistrict gelukkig na werktijd plaatsvindt, want dan is iedereen al naar huis. Ondergetekende wilde op dat moment ook heel graag naar huis, maar toen dook Wonder Woman (Gal Gadot) op om de twee mannen te helpen met een nóg veel grotere bedreiging die in de tweede climax van de film opduikt.

Overigens krijgt Wonder Woman wel heel weinig screentijd in een film die met tweeëneenhalf uur al eigenlijk veel te lang is.

Wonder Woman.
Wonder Woman.

Natuurlijk was ik van tevoren heel benieuwd naar hoe Affleck het ervan af zou brengen als Batman. Eerder gaf hij gestalte aan de superhelden Daredevil en zette hij in Hollywoodland overtuigend George Reeves neer, de getormenteerde acteur die in de jaren vijftig Superman op televisie speelde. Eigenlijk doet hij het heel goed als Batman: Affleck zet een gedreven Bruce Wayne neer, is een overtuigende vechtmachine en het Batkostuum staat hem ook goed. Jammer dat Bruce Wayne van zulke ondoordachte keuzes maakt omdat het scenario nu eenmaal eist dat hij en Suup met elkaar gaan knokken.

Why so serious Batfleck?
Why so serious Batfleck?

Ook het spel van Cavill, Amy Adams, Holly Hunter, Eisenberg en Gadot is goed, maar ze krijgen te weinig momenten om het geheel wat menselijkheid mee te geven. Daarbij zijn de dialogen die ze uitspreken zo clichématig en dermate serieus van toon, dat alle mogelijke emotie doodslaat.

Batman v Superman: Dawn of Justice neemt zichzelf veel te serieus, duurt te lang, is te luidruchtig, probeert teveel en zegt daardoor eigenlijk te weinig. Dit soort films geven superheldencomics een slechte reputatie. Mag Zack Snyder nu eindelijk met pensioen, want zijn volgende bombastische exercitie in dit genre vrees ik niet te overleven.

Distributie Warner Bros.. Release BE 23 maart, NL 24 maart 2016.

Geschreven voor en gepubliceerd op SchokkendNieuws.nl.

Categorieën
Strips

Tommy A over Prins Kat: ‘Het zijn net superhelden’

Wie van sprookjesachtige strips houdt, kan sinds kort het tweede deel van Ayak + Por aanschaffen. Van dezelfde uitgever is recent ook het eerste album van De sprookjes van Prins Kat verschenen.

Het eerste verhaal is een vrije bewerking van het sprookje De zes dienaren van de gebroeders Grimm. Het is Tommy A’s eerste officiële albumuitgave. Reden voor een feestje. En om de stripmaker even te bellen en wat vragen te stellen.

prins-kat-coverHoe kwam je op het figuurtje Prins Kat?
‘Mensen als dieren tekenen deed ik al en vind ik ook leuk in andere strips, zoals Donald Duck en Donjon. Mezelf teken ik als hond in een autobiografische strip. Eigenlijk had ik al heel lang het plan om van het sprookje De zes dienaren een strip te maken met dieren in de hoofdrol. Ook wilde ik ooit nog eens humoristische avonturenstrip voor kinderen maken. Daartoe voelde ik me verplicht omdat ik als kind al stripfanaat was en ik graag een strip wilde maken die ik als kind ook had willen lezen. Het zijn strips die eigenlijk niet meer worden gemaakt omdat ze zo onrendabel zijn. Prins Kat lijkt erg op de kat uit de strip Cat vs Dog die ik zo’n tien jaar geleden maakte voor mijn online stripmagazine Cutie.

Wat vind je zo leuk aan het tekenen van katten?
‘Ik ben eigenlijk een hondenmens maar katten vind ik leuker om te tekenen. De vorm van voren is extremer met die rare, uitstekende puntoren en die grote ogen van ze. Ik vind dat erg lekker om te tekenen.’

Waarom specifiek dit sprookje? Wat fascineert je er zo aan?
‘Ik ben sowieso altijd al geïnteresseerd in sprookjes, en dit was een sprookje dat niemand kent, terwijl iedereen het eigenlijk wel kent. Een van de redenen dat dit sprookje me is bijgebleven en wat het anders maakt dan de standaard prinsessensprookjes, is dat de hoofdfiguren eigenlijk een soort van superhelden zijn. Prins Kat en de andere figuren zijn eigenlijk een soort X-Men. Je hebt iemand die extreme lange benen heeft en die in no tempo ergens kan komen. Je hebt iemand die net als Cyclops dingen kan laten ontploffen met zijn sterke blik. Een ander personage kan heel ver kijken en heel goed horen. In mijn tienertijd heb ik heel veel Marvel-strips verslonden, net als jij. Dus daar heb ik iets mee.’

prins kat strookJe hebt redelijk de verhaallijn van het oorspronkelijke sprookje gevolgd…
‘Het grappige is dat er enkele rare ontwikkelingen in het verhaal zitten, maar die komen gewoon uit het origineel van de gebroeders Grimm.

De humoristische toon in Prins Kat deed me ook een beetje aan de Rood Gras-strips van Rob van Barneveld denken…
‘Daar kan ik me iets bij voorstellen. Zeker bij Kapitein Salami van Rob, wat een bewerking van Treasure Island is. Ook ik heb een boek gepakt wat ik als kind al leuk vond en daar een humoristische avonturenstrip van gemaakt. Toch staan de projecten compleet los van elkaar. Wat de humor betreft denk ik dat we een zelfde soort invloeden hebben. Ik hoor ook wel vergelijkingen met Adventure Time. Daar heb ik niet zo veel van gezien en die animatieserie is dus ook geen invloed geweest, maar toch is het leuk als mensen daaraan denken, want het is altijd leuk om met goede dingen vergeleken te worden. Dat geldt ook voor het werk van Rob.’

Wat is wel een bewuste invloed op jouw stripwerk?
Donjon van Lewis Trondheim. Het sprookje zelf natuurlijk. Ik heb een sprookjesboek met illustraties van Anton Pieck, en ik denk dat mede dankzij dat boek het sprookje is binnengekomen. Ook Carl Barks is een invloed op me, al denk ik niet dat iemand dat zo snel ziet. Zijn strips hebben een andere toon en humor. En Tomi Ungerer, een in Nederland een vrij onbekende kinderboekauteur. In zijn boekje Geen kus voor moeder zit ook een ondeugende kat in die ook een kind is, en die is ook een beetje chagrijnig. Dus dat boekje is ook een beetje een invloed geweest.’

Geschetste pagina.
Geschetste pagina.

Wie is de doelgroep van Prins Kat?
‘Bovenbouw van de basisschool, dus tien tot twaalf jaar. Ik heb geprobeerd het verhaal niet te ingewikkeld te maken en niet te eng, zodat het voor die leeftijd geschikt is. Tot vijftien jaar zouden ze het ook leuk kunnen vinden, maar ik denk niet dat die kinderen het album snel zullen oppikken. Wat ik zelf als kind heb meegemaakt is dat als je twaalf bent en naar de middelbare school gaat, iedereen strips kinderachtig vindt. Ik denk dat dertien tot vijftienjarigen het ook een leuk album kunnen vinden, maar ze gaan het vast niet lezen want ze moeten zich naar hun idee volwassen gedragen.’

prins kat strookHoe kwam je bij Strip2000 terecht?
‘Dankzij Jeroen Funke eigenlijk. Ik stond in Strips2Go en daar had ik Prins Kat oorspronkelijk voor gemaakt. Ik had de eerste pagina’s al liggen, maar het blad Strips2Go is inmiddels gestopt. Jeroen stelde me voor aan Peter van der Heijden en die was enthousiast. Toen het album in de planning stond overleed Peter plotseling. Vreselijk. Een enorme schok. Als auteur maak je je dan ook zorgen of je boek dan nog wel uitkomt. Dat is natuurlijk heel flauw dat je dan eventjes zo zelfzuchtig denkt, maar dat is wel wat er ook door je heengaat. Maar uiteindelijk is het toch uitgebracht. Anders had ik het zelf gedaan. Ik keek wel uit naar de samenwerking met Peter. Dat was een enthousiaste man met visie. Ik was benieuwd naar hoe hij het album in de markt zou zetten.’

Dit is je eerste album bij een echte uitgeverij toch?
‘Ja. Ik heb wel smallpress dingen gedaan, en dit is het eerste echte boek.’

Dus nu doe je eindelijk mee! (lacht)
‘Ja, ik doe niet meer mee voor spek en bonen. (lacht)’

Met zelf je werk uitbrengen als smallpress is natuurlijk niets mis, maar uigegeven worden door een echte uitgever en in de winkel liggen, dat is toch anders.
‘Het voelt ook anders. Het voelt echter. Het is anders als je niet een nacht heb moeten doorhalen om boekjes te vouwen.’

Dit album ligt nu dus in de winkel. Wat is de volgende stap? Meer avonturen van Prins Kat?
‘Ik ben nu gewoon weer geld aan het verdienen, want als je een paar maanden aan zo’n boek werkt verdien je dus niks omdat er geen betaalde voorpublicatie voor dit soort strips is. Als ik weer wat spaargeld bij elkaar heb dan hoop ik aan een tweede album te werken. Ik heb embryonale ideeën voor verhalen twee, drie en vier. Dus ik denk dat er nog een aantal Prins Kat-albums moeten komen. Het moet gewoon een reeks van tien boeken worden!’

Zo. Dat is klare taal.
‘Ja, maar ik weet nog niet of het me ook lukt hè. Ik kan me niet veroorloven om ieder jaar vier maanden aan zo’n album te gaan werken.’

Tommy A. Prins Kat #1: De zes dienaren
Strip2000, € 7,95

Categorieën
Film Frames

Salem’s Lot: Stephen King verfilmingen

Recent las ik een van Stephen Kings nieuwste boeken, Revival. Omdat ik King een fantastische verhalenverteller vind, besloot ik een reeks King-verfilmingen te gaan kijken, waaronder ‘Salem’s Lot.

In de afgelopen weken bekeek ik ook Firestarter, The Dead Zone, Sometimes They Come Back, Dreamcatcher, Graveyard shift, 1408 en Children of the Corn.

Wat betreft Salem’s Lot koos ik voor de televisiebewerking uit 2004 (regie Mikael Salomon) omdat ik de eerste miniserie uit 1979 al eens heb gezien. De nieuwe bewerking brengt het verhaal naar de huidige tijd, wat ik een goede stap vind.

Ik heb me prima vermaakt met deze drie uur lange tv-serie (die uit twee delen bestaat), niet in de laatste plaats omdat de cast veel leuke verrassingen in petto had. Allereerst speelt Rob Lowe de hoofdrol en wordt hij bijgestaan door zwaargewicht Donald Sutherland en onze eigen Rutger Hauer. Sutherland en Hauer spelen hun rollen behoorlijk schmierend en overdreven en contrasteren dus mooi met het wat onderkoelde spel van Lowe.

salemslot_04 salemslot_06 salemslot_07Aussies
Ook viel het me op dat er relatief veel Australische acteurs meespelen. Zo zag ik twee Flying Doctors voorbijkomen en heeft zelfs Nicholas Hammond een kleine rol. Hammond is een Amerikaanse acteur die tegenwoordig in Australië woont. Hij speelde in de jaren zeventig Peter Parker in de kortlopende Spider-Man tv-serie. Wikipedia vertelt dat ‘Salem’s Lot is opgenomen in Creswick en Woodend in Australië, ook al moet het voor Maine in Amerika doorgaan – waar de setting trouwens prima in slaagt. Vandaar dus die bekende Aussie hoofden.

salemslot_08
Met Nicholas Hammond (links)als dokter moet het wel goedkomen.
salemslot_05
Robert Grubb, nu even geen Flying Doctor.

Bloedzuigers
Los van het feit dat de cast dus een feest van herkenning is, biedt ‘Salem’s Lot ook nog eens een spannend vampierverhaal. Schrijver Ben Mears (Lowe) komt terug in zijn geboortedorp Jerusalem’s Lot om een boek te schrijven over het huis van Hubie Marsten, een oud Victoriaans huis op een heuvel bij de stad, waar Mears een traumatische ervaring heeft ondergaan toen hij kind was. Het spookhuis is net weer bewoond door twee excentrieke antiekhandelaren (Sutherland en Hauer). Niet alleen moet Mears de confrontatie aan met de gruwelijkheden uit zijn verleden, ook krijgen hij en de dorpsbewoners al snel te maken met vampierachtige verschijnselen.

salemslot_01
De mooie Samantha Mathis is een bijtertje.
salemslot_02
Misschien niet de beste manier een mooie vrouw te penetreren, maar soms heb je geen andere keuze.

salemslot_03

[hr]

Waarom de rubriek Frames?
De verhalen die we lezen en zien maken net zo goed deel uit van onze levensloop als de gebeurtenissen die we in reallife meemaken. In de rubriek Frames verzamel ik stills uit de films die ik heb gezien om zo die herinneringen te kunnen bewaren en koesteren.

Categorieën
Film Frames

When Marnie Was There: Magische vriendschap

When Marnie Was There (Hiromasa Yonebayashi, Japan 2014) is een ontroerende anime-adaptatie van het gelijknamige boek van auteur Joan G. Robinson.

Marnie.
Marnie.

De 12-jarige Anna wordt door haar adoptiemoeder naar familie aan de kust gestuurd. De zeelucht zal het astmatische meisje goed doen. Bij de onbewoonde villa aan het moeras ontmoet de schuchtere Anna het mysterieuze meisje Marnie met wie ze een bijzondere vriendschap krijgt. Deze magisch-realistische familiefilm is naar verluid voorlopig de laatste productie van de Japanse animatiestudio Ghibli. Prachtig, ouderwetse handtekenwerk.

when-marnie-was-there_02When Marnie Was There is te zien tijdens het Imagine Filmfestival als onderdeel van CJP Presenteert. 23 april komt de film uit in de bioscoop.

[hr]

Waarom de rubriek Frames?
De verhalen die we lezen en zien maken net zo goed deel uit van onze levensloop als de gebeurtenissen die we in reallife meemaken. In de rubriek Frames verzamel ik stills uit de films die ik heb gezien om zo die herinneringen te kunnen bewaren en koesteren.

Categorieën
Minneboo leest Strips

Minneboo leest: Star Wars comics

Vorig jaar werd bekend gemaakt dat Marvel met nieuwe comicseries rondom Star Wars komt. Dat kan ook makkelijk want zowel Marvel als de Star Wars franchise zijn tegenwoordig in handen van Disney. Dark Horse moest der halve zijn licentie om Star Wars uit te geven laten schieten.

Nu heeft Marvel een interessante geschiedenis met de ruimtesaga van bedenker George Lucas. Toen het halverwege de jaren zeventig niet zo heel goed met Marvel ging, brachten ze een stripadaptatie uit van de eerste film, nog voordat het een hit was. Ze verwachtten er niet zo heel veel van, maar uiteindelijk was het deze stripserie die Marvel een nieuwe impuls en commercieel succes gaf.

Marvel zal dit jaar in ieder geval twee maandelijkse series uitbrengen, namelijk Star Wars en Star Wars: Darth Vader. Ook komt er een limited serie over Princes Leia uit vanaf maart. Daar kijk ik erg naar uit, want Leia is mijn favoriete personage uit de Star Wars-saga.

Star-Wars-leia-hanIn januari kwam het eerste deel van Star Wars uit: Skywalker Strikes. De serie speelt zich vlak na Episode IV af en wordt geschreven door Jason Aaron en getekend door John Cassaday. Het verhaal begint goed met de bekende titelrol waar de films ook mee beginnen en shots van een overvliegend ruimteschip. Wat dat betreft hebben ze de sfeer aardig te pakken. Niet in de laatste plaats omdat Cassaday de personages in de meeste plaatjes goed op de acteurs laat lijken. We zien hier Mark Hamill, Carrie Fisher en Harisson Ford, zoals we ze kennen uit de Star Wars-films. Ook de dialogen klinken zoals we die kennen uit de films. Ik waardeer dit soort getrouwheid aan de bron altijd zeer, want het vergoot het leesplezier aanzienlijk.

Star-Wars-lukeMinder vrolijk word ik van de prijs. $4,99 voor een maandelijkse comic is eigenlijk te veel. Wat geldlust betreft zit Marvel duidelijk aan de ‘dark side of the force’.

Categorieën
Film Frames

The Legend of Sleepy Hollow: Liever de film dan de tv-serie

Op Halloween heb ik natuurlijk alleen maar horrorfilms gekeken. Het spits beten we af met een wat onschuldige flick uit het genre: Disney’s geanimeerde versie van The Legend of Sleepy Hollow uit 1949.

Sleepy Hollow van Tim Burton blijft een van mijn favoriete Halloweenfilms, maar omdat ik deze al een paar keer gezien heb, besloot ik vrijdag de animatiefilm van Disney te bekijken. Het oorspronkelijke verhaal van Washington Irving moet ik nog steeds een keer lezen, maar ik begrijp van de synopsis op wikipedia dat Disney dit verhaal redelijk goed volgt en dat Burtons interpretatie heel anders is.

Echte horror wordt de 32-minuten durende animatie natuurlijk niet, want bedoeld voor jonge kijkers, maar ondanks de guitige humor biedt The Legend of Sleepy Hollow toch een aardige kijkervaring. Bing Crosby is de verteller en afgezien van een vrouwenkoor zijn er verder geen stemmen te horen.

legend_of_sleepy_hollow legend_of_sleepy_hollow_02De scène waarin Ichabod Crane doodsbang door het bos rijdt, is zeer vermakelijk. Vooral omdat hier wordt ingespeeld op het inbeeldingsvermogen van de mens: als je bang bent, zie je overal spoken. Aangezien ik niet geloof in spoken, neem ik aan dat wanneer mensen vertellen dat ze geestverschijningen hebben waargenomen, vooral hun fantasievolle brein overuren heeft gedraaid. Deze scène is daar dus een aardige demonstratie van.

Recent ben ik begonnen aan de televisieserie die zijn inspiratie haalt uit The Legend of Sleepy Hollow. Toch kan deze mij maar matig boeiend: de personages blijven te veel steken in typetjes en willen maar geen echte mensen worden. Daardoor leef ik niet mee met hun avonturen. Ook wordt ieder mysterie aan het einde van iedere aflevering netjes afgerond. De twee hoofdrolspelers krijgen te vaak hun informatie van visioenen en ze lijken weinig moeite te hoeven doen om de bovennatuurlijke raadsels op te lossen. En echt eng wil het bovendien allemaal niet worden. Dan kijk ik toch liever Sleepy Hollow van Burton nog een keer.

Waarom de rubriek Frames?
De verhalen die we lezen en zien maken net zo goed deel uit van onze levensloop als de gebeurtenissen die we in reallife meemaken. In de rubriek Frames verzamel ik stills uit de films die ik heb gezien om zo die herinneringen te kunnen bewaren en koesteren.

Categorieën
Minneboo leest Strips

Minneboo leest: De schat van Salami

Rob van Barneveld last het boek Schateiland van Robert Louis Stevenson en dacht: hier maak ik een strip van. Maar dan met een heks er in. En een lieveheersbeestje. En een waterreus. Oh ja, en robots…..

Of het echt zo gegaan is weet je bij Van Barneveld natuurlijk nooit, want wellicht had hij de avond voor het tekenen net de avonturen van Jack Sparrow gezien, maar zo staat het op de achterkant van zijn nieuwe stripalbum De schat van Salami beschreven. En dat dekt de lading aardig, al is De schat van Salami wel een heel vrije bewerking van Schateiland. Gelukkig maar, want ik heb het wel een beetje gehad met die recht-toe-recht-aan verstrippingen van films en boeken. Vooral als in de strip de tekst van de roman woord voor woord is opgenomen. Dat is hier dus niet het geval.

schatvansalami_coverMet zijn reeks Rood Gras werkt Van Barneveld aan een surrealistisch en vrolijk universum en in diezelfde stijl is dit album ook gemaakt. Eigenlijk is Salami het beste te omschrijven als Rood Gras meets Schateiland, al richt de stripmaker zich dit keer duidelijk op een jonger publiek dan met de Rood Gras-strips die zowel voor volwassenen als kinderen geschikt zijn. Ik denk dat hij met De schat van Salami vooral een leuk album voor kinderen tussen 8 en 12 jaar heeft afgeleverd.

In De schat van Salami krijgt hoofdpersoon Pim op een avond bezoek van piraat Jack die een kamer bij hem komt huren. Als zijn nieuwe huisgenoot sterft, hij glijdt uit in bad, slaat Pim op de vlucht voor een groep piraten en de politie. Dat leidt tot een ontmoeting met een heks en een wonderlijke reis naar Schateiland.

Verder zal ik er qua inhoud niet veel over zeggen, noch de strip recenseren. Behalve het feit dat ik tegenwoordig het werk van bevriende stripmakers niet recenseer, ben ik ook een van de mensen die Rob heeft geadviseerd tijdens het maken van het album. Ik vind het dan ook erg leuk dat hij Matt Baay, Paul Stellingwerf en mij op ludieke wijze bedankt in de colofon:

schatvansalami

Behalve twee Rood Gras-albums verscheen van Rob van Barneveld ook een bundeltje Rob weet raad: een verzameling van raadgevingen die Rob tekende voor Scholieren.com.

Rob van Barneveld. De schat van Salami.
Syndikaat, € 16,95
ISBN 978-90-78403-26-5

Daarom Minneboo leest:
Maandelijks krijg ik van veel uitgeverijen stapels strips toegestuurd. Daar zit veel moois tussen, maar niet alles is geschikt voor de bladen en opdrachtgevers waar ik voor schrijf. Toch wil ik deze uitgaven onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen. Verwacht vooral veel recent verschenen strips, met zo nu en dan een album dat ik op dit moment lees en waar ik iets over kwijt wil.

Categorieën
Film Striprecensie Strips

Striprecensie: Filmfanfare

Recent werd op de Kunsstripbeurs in Utrecht het boek Filmfanfare gepresenteerd. Actrice Willeke van Ammelrooy mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen. Passend, want ook van de film Antonia waarin zij de hoofdrol speelt, komt een verstripping in het boek voor, namelijk van Merel Barends, die de actrice een getekend affiche van de film aanreikte.

Boekpresentatie Filmfanfare. Foto: Rolf en Nicole Kruger.

In Filmfanfare verbeelden eenenvijftig striptekenaars net zoveel Nederlandse films. Drieëntwintig filmexperts kozen hun twintig favorieten. Uit de daaruit resulterende lijst van 83 kozen de stripmakers de documentaire, speelfilm of korte film uit die ze wilden verstrippen. Ook hebben de tekenaars een bijbehorend affiche getekend.

Sequel
Om in filmvaktermen te blijven: Filmfanfare is een sequel van het boek Mooi is dat!waarin 57 literaire klassiekers in één pagina werden verstript. Voor sequels geldt dat ze meer van hetzelfde bieden en het meestal niet halen bij het origineel. Een paar uitzonderingen daargelaten natuurlijk, ik heb ook Spider-Man 2 en The Empire Strikes Back gezien. Twee voorbeelden van de uitzondering op de regel.

Origineel kunnen we het uitgangspunt van Filmfanfare niet noemen. Hoe zit het met de inhoud van het boek?

Als sequel biedt deze verzameling meer van hetzelfde als zijn voorganger. Van iedere film is er een beschrijving opgenomen van filmcriticus en filosoof Dana Linssen. Linssen legt bondig uit waar de film over gaat en geeft ook de nodige achtergrondinformatie. Je steekt er als liefhebber en passant aardig wat op van de Nederlandse film(industrie). Haar teksten zullen Filmfanfare voor de filmliefhebbers de moeite waard maken. Ze zijn soms ook geen overbodige luxe: sommige strippagina’s zijn niet te volgen zonder de beschrijvingen van Linssen.

Wat betreft de strippagina’s zitten er een paar heel mooie bijdragen bij. Bijvoorbeeld die van Bas Köhler, die een grappige en treffende interpretatie maakte van Zij gelooft in mij. De documentaire van John Appel blies indertijd de carrière van André Hazes nieuw leven in. Dace Sietina, die op dezelfde Kunststripbeurs de StripGrafiekPrijs in de wacht sleepte, maakte een sfeervolle impressie van de documentaire Het is een schone dag geweest. Filmmaker Jos de Putter richtte de camera op zijn ouders en hun Zeeuws-Vlaamse boerenbedrijf, dat plaats moet maken voor het moderne leven. Sietina’s pagina is ook heel goed los van de film te genieten en overigens een van haar meest toegankelijke werken.

De pagina van Dace Sietina.

Een van de mooiste bijdragen is van Gerben Valkema (Elsje) die de film Als je begrijpt wat ik bedoel uitkoos. Deze avondvullende tekenfilm is natuurlijk gebaseerd op de verhalen van Marten Toonder. Valkema maakte een prachtige pastiche van de tekeningen uit de Toonderstudio’s.

Geen punk
Jean-Paul Arends (Scribbly) maakte een verhalende stripversie van Ciske de Rat op rijm en geeft een originele en bovenal leuke samenvatting van de film. Oorspronkelijk zou Peter van Dongen De rat voor zijn rekening nemen, maar zijn interpretatie werd te eigenzinnig bevonden door de samenstellers. Kennelijk kon Van Dongens punkparodie op de film hen niet bekoren.

Jeroen Funke weet met zijn pagina de sfeer van New Kids Turbo goed over te brengen en laat een van de New Kids het volgende uitspreken: ‘Da’s toch ’n strip of nie dan?! Betalen, jonguh, kut!’ Hiermee verwijst hij ook met een dikke knipoog naar de filmmakers die voor de publicatie van Filmfanfare stampij maakten. Er is namelijk veel gedoe geweest rondom dit boek. Enkele filmmakers voelden zich gepasseerd omdat de samenstellers Gert Jan Pos en Willem Thijssen, respectievelijk de voormalig stripintendant en de huidige animatie-intendant, noch het Eye Instituut of de uitgever hen op voorhand om toestemming hadden gevraagd. Dick Maas was een van die boze filmmakers. Zijn films Flodder en De lift zijn in het boek opgenomen. Maas kan rustig ademhalen: beide films zijn verbeeld zonder dialoog, waarmee meteen een van de zwakke punten uit zijn oeuvre is omzeild.

Illustratie: Erik Kriek

Nu weten we het wel
Bij het lezen van Filmfanfare bekroop mij hetzelfde gevoel als Mooi is dat!: het is allemaal sympathiek bedoeld, maar wat moet ik hier als striplezer mee? Wat heb je aan een boek vol éénpaginaverstrippingen? Eigenlijk niet zo gek veel. Deze prestigeprojecten zijn grotendeels bedoeld ter promotie van het medium en de stripmakers die erin staan. Hoewel ze een aardig beeld geven van het tekentalent in de Nederlandse strip, ontbreken er enkele oudgedienden in het lijstje, waardoor er geen sprake is van een volledig beeld. Hetzelfde gold overigens voor Mooi is dat!

Maar wat promoten we eigenlijk met dit soort boeken? Dat strip een goed medium is om verhalen uit andere media te verbeelden? Ik hoef niemand uit te leggen dat je daar het medium schromelijk tekort mee doet. Ik ben niet per definitie tegen stripadaptaties. Erik Kriek liet recent nog zien hoe je met veel passie en talent een zeer boeiende stripbewerking kunt maken van de verhalen van H.P. Lovecraft. (Ook zijn interpretatie van Spetters in Filmfanfare is een lust voor het oog overigens.)

De stripliefhebber in mij heeft het wel gehad met die éénpaginaverstrippingen. Mijn koffietafel ligt vol met deze prestigeboeken, maar ik betwijfel of ik ze ooit nog inkijk. Ik lees liever een stripverhaal. Ik mag dan ook hopen dat Filmfanfare geen vervolg krijgt en dat we over twee jaar niet opeens een boek met, ik noem maar wat, toneelverstrippingen krijgen. Of poëzie-verstrippingen. Want, waar eindigt het dan? Verstrippingen van strips?

Filmfanfare. Oog & Blik/De bezige bij. €29,90

Categorieën
Film Strips

Komt er een Joop Klepzeiker-film?

Het gebeurt wel vaker dat er een filmproject wordt aangekondigd dat uiteindelijk niet doorgaat, zeker als scenarist en regisseur nog niet bekend zijn, maar dit bericht vind ik wel interessant om te vermelden. Een film met Joop Klepzeiker in de hoofdrol. Stel je voor! Wie zou volgens jou Klepzeiker moeten spelen?

NL Film heeft getekend voor de filmrechten van Joop Klepzeiker, de populaire stripfiguur die bekend werd in de jaren tachtig. Klepzeiker werd bedacht door de Nederlandse striptekenaar Eric Schreurs. De verfilming rondom deze klassieke stripheld staat gepland voor 2013. Dit maakte producent Alain de Levita van NL Film vandaag bekend.

NL Film producent Alain de Levita: “De heerlijke grove, over the top, humor van Nederlands meest aantrekkelijke loser leent zich perfect voor een hilarische en spraakmakende verfilming waarbij het gaspedaal flink zal worden ingetrapt”.

Striptekenaar Eric Schreurs: “Arme Joop, al die rampspoed in reprise…wat zeg je tegen zo’n geesteskind? Ah joh, het is maar een film?”

Het personage Joop Klepzeiker werd bedacht door striptekenaar Eric Schreurs ( 1958, Leiden). De strips van Joop Klepzeiker waren vooral in de jaren 80 zeer populair en werden gedurende twee decennia (1980-2000) wekelijks gepubliceerd in Nieuwe Revu. In 1985 verscheen het eerste Joop Klepzeiker album. Er volgden er later nog 19. De Joop Klepzeiker agenda werd aan het eind van de jaren tachtig op Christelijke scholen verboden. In 2002 ontving Schreurs de Stripschapsprijs voor zijn gehele oeuvre.

De film zal geproduceerd worden door NL Film (DE STORM, TAPED, ALLE TIJD). Scenarist en regisseur zijn nog niet bekend.

Geestelijke vaders
In tegenstelling tot wat men in het persbericht van NL Film beweert, is Eric Schreurs niet de enige die aan de wieg heeft gestaan van Joop Klepzeiker. Stripmaker Toon van Driel (FC Knudde) heeft het personage bedacht en heeft samen met Schreurs het eerste album geschreven. ‘Joop Klepzeiker is niet door Eric Schreurs bedacht maar door mij. Album 1 [eerste druk] is gesigneerd onder anagram S.Treurschoon ofwel Toon en Schreurs. Ik ben er als tekstschrijver voor Nieuwe Revu na een jaar mee gestopt. Ik ging naar Panorama en liet Eric de strip na,’ laat Van Driel me via een mail weten.

Categorieën
Strips

Erik Kriek: Het onzienbare getekend

Striptekenaar en illustrator Erik Kriek bewerkte vijf verhalen van de klassieke horrorschrijver H.P. Lovecraft in stripvorm. ‘Er valt ook wat te lachen, het is wel Lovecraft-light.’

‘De verhalen van Lovecraft raken slechts aan het topje van de ijsberg. Ik houd ervan als een auteur doet alsof hij op een berg van kennis zit, maar voor jou alleen maar een klein raampje opendoet. Dat doen andere fantasy-auteurs als Tolkien ook. Lovecraft vertelt over wezens die miljoenen jaren geleden op aarde leefden. Over oude culturen en rare, kosmische beschavingen,’ zegt Erik Kriek. De stripmaker vertelt enthousiast over het werk van H.P. Lovecraft, waarvan hij vijf verhalen in stripvorm heeft bewerkt. Zijn striproman Het onzienbare en andere verhalen van H.P. Lovecraft ligt vanaf half maart in de winkels.

‘Wat mij ook aanspreekt is dat er geen moraal in zijn verhalen zit. Lovecraft ziet geen goed of kwaad. Hij ziet alleen maar de ontoereikendheid van het menselijk verstand. De grote horror van Lovecraft is het besef dat je als mens niet de geestelijke vermogens bezit om te bevatten wat de kosmos inhoudt. Dat raakt aan de fundamentele vraag waarom we hier überhaupt op aarde zijn. Het idee dat we op kosmisch niveau minder zijn dan een molecuul vind ik heel louterend.’

Kriek is een veelgevraagd illustrator in binnen- en buitenland. Geregeld tekent hij ook de cover van de VPRO Gids. Zijn bekendste strip is Gutsman: een op het eerste gezicht tekstloze parodie op het superheldengenre, maar eigenlijk een strip die vooral over Kriek zelf gaat. ‘Het begon als parodie, maar superheldenverhalen zijn van zichzelf al heel erg camp, dus dat is snel niet meer interessant. Gutsman werd steeds meer een poëtische soap en ging over mezelf, over hoe ik toen in het leven stond. Nu ben ik een burgerman met een hypotheek en een auto, toen was ik een alleenstaande striptekenaar met een rock-‘n-roll-leven die altijd in de kroeg zat,’ zegt Kriek luid lachend.

God-monsters
Gutsman is verleden tijd, nu zijn er de vijf Lovecraft-verhalen die een Kriek-bewerking hebben gekregen. De stripmaker koos deze vertellingen uit om zo in grote lijnen de verschillende soorten verhalen uit het oeuvre te representeren. Zo selecteerde hij het pure sciencefiction verhaal ‘De kleur uit de ruimte’, waarin een meteoriet een boerengezin en het land vergiftigd en bijzondere eigenschappen geeft. In ‘Het onzienbare’ (Engelse titel ‘From beyond’) speelt angst voor techniek en wetenschap een grote rol: een wetenschapper bouwt een machine waardoor monsterlijke wezens die ons constant omringen zichtbaar worden voor het blote oog. De verhalen ‘Dagon’ en ‘Schaduwen boven Innsmouth’ zijn onderdeel van de Cthulhu-cyclus, een serie losjes samenhangende vertellingen rondom het idee dat de wereld vroeger bevolkt werd door god-monsters. Deze voormalige heersers van het heelal zitten nu gevangen in andere dimensies of houden zich schuil op de diepste plekken van de oceaan, wachtend op het moment dat ze los kunnen breken om de boel weer over te nemen. En tot slot ‘De buitenstaander’, een pastiche op de verhalen van Edgar Allen Poe, een auteur die Lovecraft inspireerde.

Angst
‘Ik denk dat Lovecrafts wereldbeeld expliciet dystopisch is. Er is geen humor, er is geen hoop en er is geen uitzicht,’ vertelt Kriek. ‘Zijn belangrijkste thema is het verlies van controle. Volgens mij was het een ontzettend bange man, een fobisch iemand. Hij durfde de deur niet uit. Ook was hij een xenofoob, op het racistische af. Tijdens zijn huwelijk, dat maar vier jaar duurde, heeft hij in New York gewoond. Ze waren arm en moesten daarom in Brooklyn wonen, tussen allemaal buitenlanders. Lovecraft beschrijft in een verhaal dat hij daar over straat loopt en allemaal enge mensen ziet. Met grote neuzen en grote oren. Volgens mij was Lovecraft ook absoluut fobisch voor de vrouw en voor seksualiteit. Er komt geen seks in zijn verhalen voor en als vrouwen er al een rol in spelen, zijn het behekste oude gekken. De vrouw heb ik in mijn verhalen wat meer airtime gegeven.’

Volgens de stripmaker is Lovecrafts werk nog steeds relevant: ‘Er is veel rumoer in de wereld. We leven in onzekere, bange tijden. Ik denk dat Lovecraft juist dan soelaas biedt, want zijn werk verergerd die angstige gevoelens. Daardoor werkt het als een soort catharsis. Horror zet iets uit fase, maakt dingen absurd en daardoor kun je ermee omgaan.’

Ironie
Door het spelen van roleplaying games kwam de stripmaker als adolescent in aanraking met het werk van Lovecraft. ‘Op het regelboek van het spel The Call of Cthulhu stond dat het gebaseerd was op het werk van ene H.P. Lovecraft. Daar had ik nog nooit van gehoord, maar ik vond het een geweldig spel, dus toen heb ik de hele rits boeken uit de bibliotheek meegenomen en ben me daar doorheen gaan worstelen. Ik was meteen verkocht.’
Het onzienbare is voor Kriek een labour of love: ‘Ik wilde er al heel lang iets mee doen omdat ik het al zo lang dicht bij me draag. Verhalen en goede boeken draag ik altijd dicht bij mijn hart. Daar mag eigenlijk niemand aankomen, dat is van jou. Maar als verhalend striptekenaar is het toch leuk om daar een strip van te maken. Om te kijken wat je ermee kunt doen.’

Toch stuitte de stripmaker wel op een aantal vertalingsproblemen bij het bewerken van Lovecrafts werk. Zijn teksten zijn vaak slecht gestructureerd en de langere vertellingen ontberen een echte spanningsboog. We leren nooit zijn personages of hun achtergrond kennen. Ook zijn Lovecrafts beschrijvingen erg abstract. Maar dat is volgens Kriek juist een voordeel: ‘Het leuke en makkelijke aan Lovecraft is juist dat hij dingen niet goed beschrijft. Dan heb je de vrijheid om je eigen nachtmerries erop los te laten. Zijn taal werkt bij mij altijd heel visueel, ik krijg er meteen beelden bij. Aanvankelijk mocht ik van mezelf niet aan de tekst komen, het zijn immers zijn teksten. Maar gaandeweg stopte ik er steeds meer van mezelf in en herschreef ik meer. Ik legde de oorspronkelijke verhalen ook weg en hield me aan mijn eigen interpretatie. Ik wilde ook dat het een Kriek-boek werd en niet een slaafse adaptatie. Het is echt een bewerking.’

Wat verstaat de stripmaker eigenlijk onder een Kriek-boek? ‘Dat er ook wat te lachen valt. Op de een of andere manier weet ik altijd een ironische toon te vinden, hoe serieus een onderwerp ook is. Ook in mijn illustratiewerk, trouwens. Het is mijn algemene visie op het leven. Je kunt toch niet alles serieus nemen? Dat is onmogelijk. Zo zou ik niet kunnen leven. Door er humor in te stoppen is het boek wel Lovecraft-light geworden. Ik denk ook dat heel veel hardcore fans het niet zullen accepteren. Die vinden het te licht, denk ik.’

Verstrippingen
Sinds Dick Matena een paar jaar geleden literaire klassiekers van Gerard Reeve en Jan Wolkers verstripte, zijn dergelijke stripadaptaties een trend geworden waar Krieks Lovecraft-project perfect in past. Los van zijn passie voor de Amerikaanse pulpauteur was de keuze voor Lovecraft ook ingegeven door commerciële motieven: ‘Ik had ook een obscure Slowaakse auteur kunnen kiezen. Of Ambrose Bierce, maar die kent helemaal niemand. Lovecraft heeft een grote cult following, dat maakt het voor een uitgever interessant. En ja, literatuurverstrippingen liggen goed in de markt. Ik zal toch verdomme niet twintig jaar lopen sappelen met mijn strips en dan nu niet op die wagen springen? Ik wil ook zo’n kloek, mooi boek. Ik wil ook wel eens iets maken wat goed verkoopt en goede recensies krijgt. Overigens vind ik verstripping een rotwoord. Dat klinkt altijd alsof je iets verscheurt, ik heb het altijd liever over bewerking tot strip.’

Het grote verschil tussen Krieks aanpak en die van Matena is wel, dat de laatste de tekst van de roman integraal in zijn werk opnam. Hierdoor vertellen beeld en tekst precies hetzelfde en worden de visuele aspecten van het medium genegeerd. ‘Voor Matena is de tekst heilig, maar waarom zou je er dan een strip van maken? Die bewerking van De avonden, daar is niet doorheen te komen. Eigenlijk heeft Matena het voor ons allemaal verpest, want hij heeft met zijn stripadaptaties een soort standaard gezet waar je aan moet voldoen om strips salonfähig te maken.’

Erik Kriek: Het onzienbare en andere verhalen H.P. Lovecraft
Oog & Blik/De Bezige Bij

Howard Phillips Lovecraft
De Amerikaanse schrijver Howard Phillips Lovecraft (1890 – 1937) leefde bijna zijn hele leven in Providence, Rhode Island. Een zonderlinge figuur en amateur-astroloog, die in zijn korte leven meer dan honderd macabere verhalen en enkele novelles schreef. Ook was hij een verwoed briefschrijver. Zijn werk verscheen in eerste instantie in pulp- en sciencefictiontijdschriften zoals Weird Tales, en kreeg vooral postuum bekendheid. Auteurs als Stephen King en Neil Gaiman lieten zich door Lovecraft inspireren. Ook liggen zijn verhalen aan de basis van veel strip- en filmbewerkingen. Toen Lovecraft twee jaar oud was, verloor zijn vader tijdens een acute paniekaanval zijn verstand en bracht de rest van zijn leven in een gesticht door. Lovecraft was atheïst en geloofde in de wetenschap. Misschien dat zijn verhalen daarom vooral lezen als wetenschappelijke verslagen vol bizarre voorvallen: wetenschappers zijn getuige van monsterlijkheden waardoor ze beseffen dat de wereld heel anders in elkaar steekt dan dat ze tot nu toe hadden gedacht.

Dit artikel is gepubliceerd in VPRO Gids #12 (2012).

Zaterdag 24 maart signeert Erik in Lambiek vanaf 15.00 uur.

Categorieën
Daily Webhead Strips Video

Video: Op de tekentafel van Erik Kriek

Van stripmaker/illustrator Erik Kriek komt half maart een striproman uit waarin vijf bewerkingen van H.P. Lovecraft verhalen staan. Het onzienbare, en andere verhalen van H.P. Lovecraft heet het boek dat bij Oog & Blik/De Bezige Bij zal verschijnen. Ik interviewde Kriek recent voor de VPRO Gids hierover. Ook nam ik deze video op waarin Kriek vertelt hoe hij een strippagina maakt en waarom strips maken significant moeilijker is dan illustreren.

Daily Webhead
Dit gesprek met Kriek is de eerste aflevering van een nieuwe reeks Daily Webhead-video’s. Een serie korte webvideo’s over verschillende onderwerpen: interviews met stripmakers, bloggers en andere creatieven. Maar ook episodes met meer persoonlijke verhalen. Zo was ik recent in Edinburgh samen met Paul, dus daar komt nog een videoverslag van vergelijkbaar met Lekker nerden in Londen.

De planning is nu dat de video’s om de week op zondag online komen, dus verwacht de volgende op 18 maart. De muziek is wederom gecomponeerd door blogwonder Marco Raaphorst.

Kriek
Het gesprek met Erik Kriek verliep heel informeel. Nadat ‘het echte werk’ er op zat, het interview voor de VPRO Gids, pakte ik mijn camera en stelde Erik voor de vuist weg enkele vragen. Ik vind het zelf altijd erg boeiend om te horen hoe creatievelingen hun dingen maken en stripmakers in het bijzonder.

Overigens keert Kriek binnenkort nog terug in een nieuwe aflevering, dan vertelt hij over zijn creatie Gutsman.

Categorieën
Film Strips

Trailer The Amazing Spider-Man belooft veel

Vanaf vandaag is de trailer van The Amazing Spider-Man online te zien.


Eerder was er al een teaser-trailer die veel tongen losmaakte op het web. Je mag je ook afvragen of een reboot niet te snel is na de vorige trilogie van Sam Raimi. Al geeft deze trailer wel de indruk dat men een andere weg inslaat dan de avonturen met Tobey Maguire. Dat komt deels omdat het verhaal gebaseerd is op Ultimate Spider-Man, de moderne versie van het webhoofd. Maar ook omdat we in andere tijden leven dan een paar jaar geleden en omdat de filmmakers zich met hun product moeten onderscheiden van de vorige versie. Er moet immers grof geld verdiend worden.

Ik krijg door de trailer wel zin om Marc Webbs interpretatie van Spider-Mans oorsprong te gaan zien. Waarom niet? Verschillende versies van hetzelfde verhaal kunnen heel goed naast elkaar bestaan. Kies zelf de editie uit die je het meeste bevalt.

Zelf ben ik niet zo fan van het kostuumontwerp van deze Spidey-versie, om maar iets te noemen. Ook is de Lizard niet een van mijn favoriete schurken. Met de casting van Andrew Garfield ben ik vooralsnog meer tevreden. Ik denk dat hij een interessante interpretatie van Peter Parker zal neerzetten. Ook Dennis Leary als Captain George Stacy lijkt me boeiend, al wijkt deze behoorlijk af van de stripversie. Maar een purist is met geen enkele adaptatie tevreden.

Eigenlijk heeft het niet zo heel veel zin om te speculeren over trailers, want de gemonteerde beelden geven slechts een indruk van de film die de lading van het geheel niet hoef te dekken. Hoewel het een amusante bezigheid is, beoordeel ik de film liever als hij in de bios is te zien en troost me met de gedachte dat deze vierde film niet slechter kan zijn dan het vorige deel. De lat der verwachting ligt dankzij Spider-Man 3 ook heel laag, de trailer wil ik dan ook als veelbelovend kwalificeren. Laat maar komen die 4 juli.

Update:
Op TotalFilm staat een uitgebreide analyse van de trailer. Ze speculeren erop los op basis van een paar keyframes.