Regisseur Raúl Garcia animeerde vijf korte, macabere verhalen van Edgar Allan Poe en gaf iedere vertelling een geheel eigen visuele stijl. Extraordinary Tales beleeft zijn Nederlandse première op het HAFF.
Extraordinary Tales: The Fall of the House of Usher
De fantastische en macabere verhalen van de Amerikaanse schrijver, dichter en criticus Edgar Allan Poe (1809-1849) blijven ook nu nog filmmakers fascineren en inspireren. Toen Poe onder mysterieuze omstandigheden stierf op veertigjarige leeftijd liet hij een oeuvre gedichten en verhalen na die zijn doordrenkt met verlies, rouw en de dood. Ook wordt Poe beschouwd als de vader van het moderne detectiveverhaal. Poe’s vertellingen zijn zowel grimmig als absurd, soms satirisch: de gebeurtenissen in ‘The Facts in the Case of M. Valdemar’, waarin een stervende onder hypnose wordt gebracht, beschreef Poe als een feitelijk medisch verslag zonder vermelding dat dit fictie was. Volgens de legende namen lezers de woorden voor waar aan.
Voor de Spaanse animator en regisseur Raúl Garcia was de ontdekking van Poe’s verhalen een deur naar het genre van gothic-horrorverhalen van schrijvers als Mary Shelly, Lord Byron en het werk van Arthur Conan Doyle. ‘Edgar Allan Poe was een van de eerste volwassen auteurs die ik als kind las, en de overgang naar zijn duistere sfeer maakte een grote indruk op me. Ik was een fervent lezer, en toen ik eenmaal dit rijk betrad, kon ik niet stoppen met het lezen van horrorcomics of met het kijken van fantasy- en sciencefiction films,’ vertelde de regisseur aan de site Cartoon Brew.
Garcia werkte jarenlang als animator voor onder andere Disney. Zijn werk is te zien in films als Aladdin, Pocahontas en Who Framed Roger Rabbit. Extraordinary Tales is zijn regiedebuut. Nu zijn de verhalen van Poe vaker verfilmd, maar die producties zijn niet altijd even trouw aan de bron. Daarom wilde Garcia zo dicht mogelijk bij Poe blijven. Sommige teksten komen woord voor woord terug in de film.
Stemmen uit het graf
De vijf verhalen worden verteld door een indrukwekkende sterrencast bestaande uit Christopher Lee (een van zijn laatste rollen), de Mexicaanse filmregisseur Guillermo del Toro, de Britse horror- en fantasy acteur Julian Sands en Bela Lugosi. Koning van de B-film Roger Corman, die in de jaren zestig Poe-verfilmingen regisseerde, sprak voor ‘The Masque of the Red Death’ de rol in van Prins Prospero. Corman heeft maar liefst één zin dialoog.
Alle mannen zijn op de een of andere manier verbonden aan horrorcinema: Lee en Lugosi zullen voor eeuwig verbonden zijn aan de rol van Dracula. Om de opnamesessie van ‘The Fall of the House of Usher’ voor de toen 89-jarige Lee zo makkelijk mogelijk te maken, werd zijn keuken omgebouwd tot geluidsstudio. Twee dagen lang acteerde hij in kamerjas en pantoffels achter de microfoon. Lugosi, overleden in 1956, is letterlijk een stem uit het graf. Garcia vond op eBay een cassette met daarop een oude opname van Lugosi die het verhaal ‘The Tell-Tale Heart’ voorleest. Na het oppoetsen van de opname en nadat de zoon van de acteur toestemming gaf, kon Garcia de soundtrack gebruiken als basis voor zijn animatie.
Het hele filmproject begon met het maken van ‘The Tell-Tale Heart’ waarin een verzorger een oude man vermoordt. Dit zou de perfect uitgevoerde misdaad zijn geweest, ware het niet dat de moordenaar zodanig geplaagd wordt door zijn geweten en de hartslag van zijn slachtoffer, dat hij uiteindelijk schuld bekent. Het segment is gemaakt in de tekenstijl van de Argentijnse stripmaker Alberto Breccia en bestaat uit scherp contrasterende zwart-wit tekeningen. Toen deze korte film op festivals overladen werd met prijzen besloten Garcia en producent Stéphan Roelants een hele film met verhalen te maken die ieder een eigen stijl hebben. Zo liet Garcia zich voor ‘The Facts in the Case of M. Valdemar’ inspireren door de tekenstijl en druktechnieken uit jaren vijftig zoals we die kennen uit de horrorstrips van uitgeverij EC Comics. Een van de personages lijkt op Vincent Price, de acteur die in menig Poe-verfilming en andere horrorfilms optrad. De stijl van ‘The Masque of the Red Death’ is geïnspireerd op het werk van Egon Schiele en Pieter Bruegel, terwijl ‘The Pit and the Pendulum’ als hommage aan het werk van Francisco Goya en Giovanni Battista Piranesi gezien kan worden, en eveneens verwijst naar het werk van fotopionier Joseph Nicéphore Niépce.
Extraordinary Tales: De raaf en de Dood op het kerkhof
Raamvertelling
De segmenten zijn verbonden door een raamvertelling waarin de Dood op het kerkhof een plagerige conversatie voert met Poe die door een zwarte raaf vertolkt wordt. (Een verwijzing naar het gedicht ‘The Raven’ waar Poe beroemd mee werd.) Terwijl Poe op aarde wil blijven om nieuwe verhalen te kunnen creëren, wil de Dood zijn ziel. Ze vertellen elkaar verhalen van Poe om hun argumenten te illustreren.
Over het waarom Poe nog steeds inspireert zei Garcia in een interview: ‘Ik denk dat de hedendaagse aantrekkingskracht deels zijn romantische aura is. Zijn wilde, getormenteerde ziel past goed bij de huidige tijdsgeest. Poe is niet dood. Vandaag de dag is hij meer levend dan ooit.’
Dit artikel is geschreven voor en gepubliceerd in de speciale bijlage in de VPRO Gids #11 (2016) van het Holland Animation Film Festival dat dit jaar plaatsvindt van 16 tot en met 20 maart.
‘De verhalen van Lovecraft raken slechts aan het topje van de ijsberg. Ik houd ervan als een auteur doet alsof hij op een berg van kennis zit, maar voor jou alleen maar een klein raampje opendoet. Dat doen andere fantasy-auteurs als Tolkien ook. Lovecraft vertelt over wezens die miljoenen jaren geleden op aarde leefden. Over oude culturen en rare, kosmische beschavingen,’ zegt Erik Kriek. De stripmaker vertelt enthousiast over het werk van H.P. Lovecraft, waarvan hij vijf verhalen in stripvorm heeft bewerkt. Zijn striproman Het onzienbare en andere verhalen van H.P. Lovecraft ligt vanaf half maart in de winkels.
Door het spelen van roleplaying games kwam de stripmaker als adolescent in aanraking met het werk van Lovecraft. ‘Op het regelboek van het spel The Call of Cthulhu stond dat het gebaseerd was op het werk van ene H.P. Lovecraft. Daar had ik nog nooit van gehoord, maar ik vond het een geweldig spel, dus toen heb ik de hele rits boeken uit de bibliotheek meegenomen en ben me daar doorheen gaan worstelen. Ik was meteen verkocht.’
De Amerikaanse schrijver Howard Phillips Lovecraft (1890 – 1937) leefde bijna zijn hele leven in Providence, Rhode Island. Een zonderlinge figuur en amateur-astroloog, die in zijn korte leven meer dan honderd macabere verhalen en enkele novelles schreef. Ook was hij een verwoed briefschrijver. Zijn werk verscheen in eerste instantie in pulp- en sciencefictiontijdschriften zoals Weird Tales, en kreeg vooral postuum bekendheid. Auteurs als Stephen King en Neil Gaiman lieten zich door Lovecraft inspireren. Ook liggen zijn verhalen aan de basis van veel strip- en filmbewerkingen. Toen Lovecraft twee jaar oud was, verloor zijn vader tijdens een acute paniekaanval zijn verstand en bracht de rest van zijn leven in een gesticht door. Lovecraft was atheïst en geloofde in de wetenschap. Misschien dat zijn verhalen daarom vooral lezen als wetenschappelijke verslagen vol bizarre voorvallen: wetenschappers zijn getuige van monsterlijkheden waardoor ze beseffen dat de wereld heel anders in elkaar steekt dan dat ze tot nu toe hadden gedacht.