De sticker heeft dus jarenlang op een bestemming gewacht, want stickers moet je ergens op of in plakken. Vroeger vond ik dat zonde. Wat als het schrift waar ik de sticker op plakte niet meer zou gebruiken of vol was en weg moest? Wat als de kast waar ik de sticker op had geplakt omgedraaid werd of weg moest? Dan zou ik de afbeelding niet meer kunnen zien.
En dus bewaarde ik de stickers maar in een doosje om ze nu en dan te bekijken. Zo konden ze nooit wegraken en bleven ze altijd goed. Of nu ja: van sommigen werkt de lijmlaag na een paar jaar niet meer goed. Heb je dan eindelijk een mooie bestemming voor je sticker gevonden, wilt ie niet meer plakken.
Daarvan heb ik geleerd dat je je sticker maar beter meteen ergens op kunt plakken. En dat hij daarna na een tijdje weg is… Ach, zo is het leven nu eenmaal. Alles is vergankelijk.
Vandaag is het Batman Day. Ik was het bijna vergeten, maar toevallig zat ik net Haunted Knightvan Jeph Loeb en Tim Sale te lezen als research voor een schrijfklus. Een gelukkig toeval, want hoe beter Batman vieren door strips over hem te lezen?
Nou ja, strips lezen is een van de opties aldus DC Comics. Een Batman Day evenement bezoeken, Cosplayen als een van de personages uit de Batman-strips, een specifieke familieactiviteit doen of een vleermuisthematisch feestje geven, zijn andere opties.
Slimme zet van DC Comics, die Batman Day: gratis reclame voor hun eigendom dat hopelijk leidt tot de aanschaf van meer comics of merchandise rondom de held. Eigenlijk zou er ook een Spider-Man Day moeten zijn, hoewel ik moet toegeven dat dit bijna ieder dag het geval is in huize Minneboo.
Illustratie: Michael Turner
Batman is na Spider-Man mijn favoriete stripfiguur. De creatie van Bill Finger en Bob Kane was het antwoord op Superman: een ‘normale’ man die de misdaad bestrijd nadat hij als kind heeft moeten mee maken dat beide ouders werden vermoord bij een overval. Dat klinkt simpel, maar in de loop der jaren zijn er een aantal verhalen verschenen die diep ingaan op de verstoorde psyche van Bruce Wayne. Laten we eerlijk zijn: die is door zijn jeugdtrauma niet helemaal lekker tussen zijn oren. De misdaad bestrijden door zich als levensgrote vleermuis voor te doen, is Wayne’s therapie om met dit trauma om te gaan.
Vorig jaar werd Batman Day uitbundig gevierd in Henk’s Comic & Manga Store in Amsterdam. (Op 13 september trouwens, maar een kniesoor die daar op let. Batman werd toen overigens 75 jaar oud.) Romano Molenaar, de Nederlandse stripmaker die zich met recht Batmantekenaar mag noemen, was in de winkel aanwezig om tekeningen te maken voor de fans. Nou ja, kijk de video nog maar eens voor de details:
De laatste tijd besef ik meer en meer dat Michael Keaton nog steeds mijn favoriete vertolker is van Batman wat de live-action versies betreft.
De eerste Batman-film van Tim Burton blijft een favoriete film van me:
Christian Bale doet het ook heel goed, maar ik heb toch wel moeite met zijn stemgeluid. Iedere keer als hij die als Batman opzet, lijkt hij auditie te doen als grunter voor een goth band. Ook heb ik een zwak voor Adam West, maar dat komt vooral door de nostalgische gevoelens die ik krijg als ik aan de televisieserie met hem denk.
Eigenlijk is dat ook wel mooi: al die verschillende versies van The Dark Knight. Behalve de versies van Joel Schumacher dan. Ik ben een enorme fan van acteur George Clooney, maar Batman & Robin is een verschrikkelijke film. Dat deze rolprent nogal wat trauma’s heeft veroorzaakt, werd laatst maar weer eens duidelijk toen ik voor de leuk Clooney als Batman op Facebook plaatste.
Mensen reageerden geschokt en voelden de behoefte hun leed te delen. In de verkeerde handen kan Batman dus ook een flink trauma veroorzaken.
Goed, Batman Day. Ik zet het alvast in mijn digitale agenda voor volgend jaar: 26 september 2016.
Eeuwen heb ik er gewoond en rondgelopen maar deze gevelbeelden waren mij niet eerder opgevallen:
In Hoorn heb ik heel wat jaren en schoenen versleten en ik dacht de binnenstad nu toch wel zo’n beetje te kennen. Toen ik echter zaterdag op weg naar de expositieruimte van Stiemer en Van de Pol was, zag ik de stad dus als nooit tevoren. Dat komt deels denk ik omdat ik al weer zes jaar in Amsterdam woon en de afstand in tijd dus ook een frisse blik op de stad gunt, alsof het cachegeheugen van mijn hoornvlies is gewist. Ook komt het omdat de gemeente een frisse lik verf op de monumentale panden heeft losgelaten waardoor die er weer als nieuw uitzien.
Het was sowieso een kwestie van weerzien die dag. Niet alleen Stiemer die ik nog uit mijn tijd van Hoorn ken en als medewerker van de site Eeuwigweekend die ik een tijdje met Menno Kooistra bestierde, maar ook kwam ik in de expositieruimte onverwachts een oude middelbare schoolvriendin tegen die ik alweer tien jaar niet gezien had. Het was leuk haar weer even te zien en te constateren dat ze geen spatader veranderd was; ze heeft zelfs nog hetzelfde vriendje van toen, die ik ook nog van vroeger ken trouwens. Hartverwarmend dat ze alweer negentien jaar samen zijn. Hun eerste kind, nu bijna een jaar oud, is een ondernemend en vrolijk meisje. Zo eentje dat niet meteen om het minste geringste begint te huilen, dus ik ben nu al fan van haar.
Mooi schilderij van Arno van de Pol. Ook een aantrekkelijke dame trouwens, maar haar ken ik dan weer niet van de middelbare school.
Nadat we hadden bijgepraat over leven en werk, liep het stel richting uitgang en kwam Hans Bruin binnengewandeld. Ook een leuk weerzien. Hans was ooit operateur bij de bioscopen in Hoorn: hij heeft indertijd nog de film Batman Returns gedraaid voor een bijna lege zaal waar ik ook in zat. De film brak, en dus miste ik bij de eerste vertoning van deze klassieker twintig seconden in de climax. Hans was een zeer vaardige operateur en voordat we het doorhadden, draaide de film alweer.
Hans leerde ik echter pas kennen bij het Filmhuis waar ik jaren geleden operateur was en hij, voor zover ik weet, nog steeds is. Een paar jaar geleden nam ik dit video-interview met hem op. Hans is docent en hij vertelde dat de video als eerste gevonden wordt als leerlingen op zijn naam googlen om te zien wat voor vlees die gast voor de klas in de kuip heeft. Het had erger gekund.
Na het interview zag ik nog een vaag bekende rondlopen, maar pas toen ik weer buiten was besefte ik weer wie ze was en waar ik haar van kende. Dat krijg je ervan als je door je oude stad gaat wandelen: een reeks aan vage koppen trekt aan je voorbij, maar vaak blijven context en de broodnodige achtergrond uit. In ieder geval tot het al te laat is om nog iets te zeggen. Zo krijg je een reputatie van verwaande Amsterdammer. Het zij zo.
De laatste bekende van de dag herkende ik meteen: als ik in Hoorn ben, probeer ik altijd even met mijn moeder af te spreken, zodat ons contact niet alleen maar uit telefoongesprekken bestaat.
Het bezoekje aan Hoorn deed me weer eens beseffen dat dit mijn thuis niet meer is en dat ik de gebeurtenissen uit mijn tijd daar allang achter me heb gelaten. Al zie ik sommige vrienden uit Hoorn nog steeds graag en spreken we geregeld af.
Of ik me nu zo in Amsterdam thuis voel, is een vraag die in de trein op weg naar Mokum aan me bleef knagen. In mijn huis zeker, maar daar buiten..?
De films van regisseur Tim Burton hebben voor een groot deel mijn tienerjaren gekleurd. Nog steeds zijn Batman, Batman Returns, Beetlejuice, Ed Wood en Sleepy Hollow favoriete films van me en hoewel ik zijn werk de laatste jaren een stuk minder interessant vind – Burton herhaalt zichzelf – draag ik de man en zijn werk een warm hart toe.
Keaton en Burton op de set van ‘Batman’
In dit interessante video-essay van Cinema Sem Lei worden enkele grote films van het Duits expressionisme gezet naast scènes uit Burton-films, waaruit blijkt dat het expressionisme een duidelijke invloed op Burton gehad heeft. Ik sluit niet uit dat hij veel stijlkenmerken juist heeft leren kennen via de monster- en horrorfilms van de Universal studio’s uit de jaren dertig, die zelf ook zwaar beïnvloed zijn door het Duits expressionisme. (Net zo goed dat film noir kenmerken van het expressionisme heeft overgenomen, zoals een sterk licht-donkercontrast en slagschaduwen.) Bij Burton zien we dat expressionisme terug in onder andere het theatrale uiterlijk van zijn personages, gotische architectuur en slagschaduwen op de muren. Zoals de video laat zien lijkt Burton rechtstreeks beelden te hebben geleend van Duits expressionistische films.
Overigens raad ik je van harte aan om alle films die in dit video-essay voorbij komen, te gaan zien. De periode van het Duits expressionisme was een erg interessante en vruchtbare. Metropolis van Fritz Lang en Das Cabinet des Dr. Caligari zijn een lust voor het oog en ook nu nog heel goed genietbaar.
Welcome to Christmasland. I hope you’ll survive your visit.
Because I love Halloween – it’s my favorite holiday by far – I’m always on the lookout for Halloweenesque comics and stories. Wraith: Welcome to Christmasland by Joe Hill and Charles Paul Wilson III fits the bill nicely. I loved this very dark tale about ageless madman Charlie Manx driving around in his a vintage 1938 Rolls Royce Wraith, taking sinners to Christmasland. The car runs on human souls instead of gasoline. How’s that for alternative fuel.
Wraith: Welcome to Christmasland starts when three convicts are being transferred in a bus by two cops. In an attempt to free one of the convicts, an accomplice at the edge of the road shoots at the bus and makes it crash. With nowhere left to turn, one of the escapees calls in a favor to Charlie Manx, who picks up the crooks and the two surviving cops. In his Rolls Royce he takes them on a road trip to Christmasland.
Now, Christmasland may sound like a theme park, and in a way, you may call it that. It’s just that Christmasland resembles Christmas in hell more than it does the cozy little family gatherings we see in the movies about the holiday season. Just imagine the movie Tim Burton’s The Nightmare Before Christmasbeing directed by horror master Wes Craven and you get an idea what Wraith feels like.
Christmasland is a magical place where it always seems to be snowing and where you don’t have to wait in line for the rides. Children never get old, but have the nasty demonic tendency to kill people with scissors or just take a bite out of them with their very sharp and big teeth.
Joe Hill, writer of novels and comics, – mostly very well written, dark horror stories with magical twists – introduced Charlie Manx and Christmasland in the New York Times bestselling novel, NOS4A2. The comic Wraith serves as a prequel to the novel and collects the limited-series Wraith: Welcome to Christmasland and an added prologue in which the history of Manx is explored. Manx has kept himself alive for over a century by draining an essential life force out of children, warping them into little monsters. When Manx is done with them he takes them to Christmasland, where they live on in an eternal Christmas Day.
Laatst fantaseerde ik dat Michael Keaton voor een derde keer zijn Batman-pak zou aantrekken en dat hij samen met Tim Burton nog een Batman-film zou maken.
Keaton en Burton op de set van ‘Batman’
Natuurlijk is hij nu 25 jaar ouder dan toen hij de superheld in 1989 speelde, maar dat zou juist een interessante karakterstudie kunnen opleveren: hoe gaat het een kwart eeuw later met zijn versie van Bruce Wayne. We zullen dat waarschijnlijk nooit weten, want ik acht de kans op een dergelijke film zeer gering.
Theater versus film
Dus moeten we het maar doen met Birdman van Alejandro Gonzàles waarin Keaton de acteur Riggan Thomson speelt. Thomson heeft zijn roem te danken aan het feit dat hij drie films de fictieve superheld Birdman speelde en hoopt zijn slapende carrière te reanimeren door op Broadway een theaterbewerking van een kort verhaal van Raymond Carver te regisseren en daarin te acteren. Thomson wil erkenning dat hij meer kan als acteur dan alleen als superheld in een financieel succesvolle filmserie spelen. Uiteraard haalt de theaterwereld, vertolkt door een recensente die je carrière kan maken of kraken, haar neus op voor Thomsons artistieke ambities. ‘Je bent geen acteur, je bent slechts een celebrity!’ snauwt ze Thomson toe als hij haar in een bar een drankje brengt en hoopt dat ze over de première een positieve recensie zal schrijven. Hierin herkennen we de klassieke tegenstelling waarin acteren voor film als minderwaardig wordt gezien ten opzichte van het echte werk, dat in het theater plaatsvindt.
Keaton en Norton in ‘Birdman’.
Gonzàles, die ook een van de scenaristen is, bedient zich van meer archetypische situaties in Birdman. De dochter van Thomson (Emma Stone) snakt naar erkenning van haar vader en probeert dat te verhullen door zich rebels op te stellen. Lesley (Naomi Watts) ziet met haar rol in het toneelstuk eindelijk haar wens om op Broadway te spelen uitkomen, wat een bevestiging zou zijn van haar talent. Als de hoofdrolspeler van het stuk gewond raakt, suggereert ze aan Thomson om haar vriendje Mike (Edward Norton) te casten: een bekend acteur die zeker de kassa zal doen rinkelen, maar ook een betweter die claimt op het toneel de waarheid te kunnen verkondigen. En, zo blijkt, alleen daar geen last te hebben van erectiestoornissen. Mike lijkt meer problemen te veroorzaken dan Thomson lief is, en die heeft met de stem van het personage Birdman in zijn hoofd, die fungeert als Super Ego, al problemen genoeg om zijn hoofd erbij te houden.
(Zelf)respect
Wat de personages gemeen hebben is dat ze allemaal verlangen serieus genomen te worden. Ze laten hun zelfrespect afhangen van het oordeel van anderen en van oppervlakkige zaken als roem. Zoals een grappige sequentie in Birdman toont, is roem tegenwoordig niet meer afhankelijk van het hebben van enig talent: Thomson wordt een hit op YouTube als hij zichzelf per ongeluk buitensluit en in zijn onderbroek door de straten van New York het theater probeert binnen te komen.
Het prachtige affice van ‘Birdman’
Birdman or (The Unexpected Virtue of Ignorance) is een interessant zwartkomisch drama waarin zeer sterk geacteerd wordt door alle leden van de cast. De film is opgenomen in long takes en lijkt uit een vloeiende beweging te bestaan, ook al spelen de gebeurtenissen zich af in de loop van enkele dagen. Dankzij digitale technieken zijn de cuts nagenoeg onzichtbaar. Het spelen van long takes maakt dat van acteurs het uiterste wordt gevraagd. Net als in het theater spelen ze scènes helemaal uit en mogen er geen fouten worden gemaakt. Daarbij zit de camera hen extra dicht op de huid waardoor de toeschouwer geen enkele nuance hoeft te missen. Een tour de force die voor Keaton, Norton en Stone drie van de in totaal negen Oscarnominaties opleverde.
Surrealisme versus realisme
Hoewel Gonzàles op sommige momenten suggereert dat Thomson speciale telekinetische krachten lijkt te bezitten en dus meer Birdman is dan zijn omgeving zou vermoeden, zitten er ook scènes in de film die dit idee juist ontkrachten. Een prachtige sequentie waarin Keaton over de straten van New York vliegt, eindigt met een boze taxichauffeur die achter hem het theater in loopt omdat hij de rit niet betaald heeft. De surrealistische elementen vormen samen met de long takes, die een gevoel van realisme oproepen, een mooie mix die een film oplevert die de moeite van het kijken waard is. Door het sterke spel en de vorm van de film overstijgt deze de archetypische en misschien soms wat clichématige situatie.
Ook is de parallel met Keatons verleden als Batman eigenlijk maar zeer oppervlakkig en meer een aardig feitje dan dat dit echt belangrijk is voor de boodschap van Birdman dat roem slechts kortstondig is en dat we allemaal het gevoel willen hebben dat we er toe doen, maar dat het gevoel van eigenwaarde uit jezelf moet komen.
Birdman or The Unexpected Virtue of Ignorance draait vanaf 22 januari 2015 in de bioscoop.
Sleepy Hollow van Tim Burton blijft een van mijn favoriete Halloweenfilms, maar omdat ik deze al een paar keer gezien heb, besloot ik vrijdag de animatiefilm van Disney te bekijken. Het oorspronkelijke verhaal van Washington Irving moet ik nog steeds een keer lezen, maar ik begrijp van de synopsis op wikipedia dat Disney dit verhaal redelijk goed volgt en dat Burtons interpretatie heel anders is.
Echte horror wordt de 32-minuten durende animatie natuurlijk niet, want bedoeld voor jonge kijkers, maar ondanks de guitige humor biedt The Legend of Sleepy Hollow toch een aardige kijkervaring. Bing Crosby is de verteller en afgezien van een vrouwenkoor zijn er verder geen stemmen te horen.
De scène waarin Ichabod Crane doodsbang door het bos rijdt, is zeer vermakelijk. Vooral omdat hier wordt ingespeeld op het inbeeldingsvermogen van de mens: als je bang bent, zie je overal spoken. Aangezien ik niet geloof in spoken, neem ik aan dat wanneer mensen vertellen dat ze geestverschijningen hebben waargenomen, vooral hun fantasievolle brein overuren heeft gedraaid. Deze scène is daar dus een aardige demonstratie van.
Recent ben ik begonnen aan de televisieserie die zijn inspiratie haalt uitThe Legend of Sleepy Hollow. Toch kan deze mij maar matig boeiend: de personages blijven te veel steken in typetjes en willen maar geen echte mensen worden. Daardoor leef ik niet mee met hun avonturen. Ook wordt ieder mysterie aan het einde van iedere aflevering netjes afgerond. De twee hoofdrolspelers krijgen te vaak hun informatie van visioenen en ze lijken weinig moeite te hoeven doen om de bovennatuurlijke raadsels op te lossen. En echt eng wil het bovendien allemaal niet worden. Dan kijk ik toch liever Sleepy Hollow van Burton nog een keer.
Waarom de rubriek Frames? De verhalen die we lezen en zien maken net zo goed deel uit van onze levensloop als de gebeurtenissen die we in reallife meemaken. In de rubriek Frames verzamel ik stills uit de films die ik heb gezien om zo die herinneringen te kunnen bewaren en koesteren.
Het Belgisch Stripcentrum in Brussel viert op 4 en 5 oktober zijn 25ste verjaardag en trakteert zijn bezoekers op een feestweekend. En het hele weekend gratis toegang voor iedereen die in 1989 geboren is.
Dat laatste ben ik niet, want in 1989 was ik reeds twaalf. Een jaar wat ik me goed kan herinneren. Het was voor mij een overgangsjaar: ik ging van de lagere naar de middelbare school. In oktober kwam Batman van Tim Burton uit, in de zomer License to Kill met Timothy Dalton, wat ik nog steeds een van de beste Bond-films ooit vind. De Berlijnse muur viel én op 3 oktober dat jaar deed het Belgisch Stripcentrum voor het eerst zijn deuren open.
Het Belgisch Stripcentrum
In die 25 jaar heeft het BCS maar liefst 180 tijdelijke tentoonstellingen gehad. Ook is het Centrum een bewaarplaats voor originele werken en publicaties, een documentatiecentrum en een wetenschappelijk en pedagogisch centrum dat per jaar 200.000 bezoekers uit alle continenten ontvangt.
Ter gelegenheid van het jubileum stelt het BSC een bijzonder ludieke nieuwe Permanente Ruimte voor die gewijd is aanPeyo en zijn werk. Op een andere plek, het Auditorium dat Pieter De Poortere gedoopt werd, kunnen de bezoekers kennismaken met een nieuwe dimensie van het werk van de bedenker van Boerke. Tegelijkertijd neemt een nieuwe grote tijdelijke tentoonstelling haar plaats in op de gevelmezzanine. Beeldig Brusselis een boeiende wandeling doorheen de Brusselse wijken aan de hand van werk van stripauteurs die in de loop van de voorbije 25 jaar het Brussel van hun tijd hebben geïllustreerd. Meer dan 130 originele documenten, met daarnaast talrijke vergrotingen, maken het mogelijk te volgen hoe de auteurs zich in de loop der tijd meer zijn gaan interesseren voor de bewoners dan voor decors en monumenten. Van Frank Pé en Jean- Claude Servais tot Judith Van Istendael en de auteurs van Brussels in Shorts.
Het is 25 jaar geleden dat Batman van Tim Burton uitkwam. Een goede reden om de film te behandelen in de webserie VoorDeFilm.
VoorDeFilm is een kanaal op YouTube waar een vaste groep filmkenners wekelijks inleidingen geeft op oude en nieuwe films, van arthouse tot blockbuster. Ze zetten uiteen waar de films over gaan, hoe deze tot stand kwamen en waarom ze absoluut het kijken waard zijn. Het project is geesteskind van Menno Kooistra die de items vakkundig opneemt met green screen en daarna strak monteert.
23 juni 1989 ging Batmanin première in de Verenigde Staten. In Nederland kwam de film pas op 13 oktober uit. Het was immers nog de tijd voor torrents, tegenwoordig brengt Hollywood zoveel mogelijk de films wereldwijd op hetzelfde moment uit. Ik zag Batman op 14 oktober als twaalfjarige en mijn leven was nooit meer hetzelfde. In deze geïmproviseerde bespreking poog ik uit te leggen waarom.
Overigens moet ik mezelf wel even corrigeren. Ik noem Anton Furst de art director van de film, maar hij was natuurlijk de production designer van Batman. (Dat krijg je ervan als je een recensie volledig ter plekke improviseert.)
Kijk vooral ook naar de andere introducties, want het begint al een mooie verzameling te worden, dat VoorDeFilm.
Je kunt tijdens je vakantie gaan bruinbakken op een strand aan de Middellandse Zee, maar je kunt ook de voetsporen van een Hobbit nalopen in Nieuw-Zeeland of de Hogwarts Express nemen die door Schotland rijdt. Mediatoerisme heet dat: plaatsen bezoeken waar films of televisieseries zijn opgenomen.
Illustratie: Paul Stellingwerf
In tegenstelling tot religieuze dwaallichten die te bedevaart naar Mekka of Lourdes trekken, weet de mediatoerist dat de verhalen en de personages die hem fascineren, fictie zijn. Maar dat maakt ze niet minder boeiend. Sterker nog, door het bezoeken van deze plekken wanen we ons ook even een held en lijkt ons leven een spannend avontuur.
Het aftasten van de grens tussen fictie en werkelijkheid vind ik eindeloos fascinerend. Daarom bezoek ik graag exposities met props uit films, zoals die over David Cronenberg in Eye. Fantastisch om vlak bij de Telepod uit The Fly te staan en alle details goed in je op te kunnen nemen. Je kunt er omheen lopen en het voorwerp van alle kanten bekijken. Maar je mag het niet aanraken. Dichtbij en toch onbereikbaar. De props, ooit aangeraakt door Acteurs en Regisseurs, zijn relikwieën en als zodanig gaat er een magische werking van ze uit. Je kunt je voorstellen dat je de deur van de Telepod opendoet en er in gaat zitten om geteleporteerd te worden.
Wanneer je voorwerpen uit films in het echt ziet, is het alsof deze via een magische daad van de fictieve wereld in de onze terecht zijn gekomen. Toch is hun aanwezigheid een paradox. Aan de ene kant maken de voorwerpen de fictieverhalen waarachtiger, want ze zijn tastbaar. Aan de andere kant maken ze vaak heel duidelijk hoe artificieel de fictiewereld is. De Telepod werkt natuurlijk niet. Het is een knap stukje handvaardigheid, maar net zo bruikbaar als je smartphone wanneer je in 1920 terecht zou komen of wanneer je anno nu gebruik wil maken van wifi in de trein.
In 2012 bezocht ik in Parijs de expositie over Tim Burton. Daar stonden drie maskers van zijn Batman-films in een vitrine. Dichter kon ik als Batman-fan niet bij Gotham City komen. Ik bekeek de maskers aandachtig: Michael Keatons hoofd had hier immers in gezeten en gezweten. Meenemen kon natuurlijk niet en zelfs foto’s nemen was ten strengste verboden. Overal stonden Franse bewakers met priemende oogjes de bezoekers in de gaten te houden. Toch waagde ik het erop en pakte zo onopvallend mogelijk mijn mobieltje om drie snelle foto’s van de maskers te schieten. Betrapt werd ik niet en triomfantelijk liep ik het filmmuseum uit. Deze anarchistische daad maakte nog geen Batman van me, maar even waande ik me in een spannend avontuur. Hoe klein ook. Ook dat is filmmagie.
Illustratie: Paul Stellingwerf
Deze column is gepubliceerd in Schokkend Nieuws #109. Het is mijn laatste column voor Neerlands tofste filmblad. Ik ben trots op de 12 afleveringen die ik ervoor heb mogen schrijven en heb in het bijzonder genoten van de samenwerking met illustrator Paul Stellingwerf die iedere keer weer grappige en pakkende illustraties wist te tekenen.
De misdaadbestrijder van Gotham City, Batman, is vandaag 75 jaar oud geworden. Zijn eerste optreden in Detective Comics #27 kwam 30 maart 1939 uit. Uiteraard gaat dit feestjaar niet geruisloos voorbij en pakken DC Comics en moederbedrijf Warner Bros. uit met allerlei activiteiten.
In een persbericht sommen ze deze activiteiten netjes op. Zo wordt voor het eerst de Batman televisieserie met Adam West op DVD uitgebracht, ook komen er twee animatiefilms uit en een speciale dvd die het 25-jarig bestaan van Tim Burtons Batman-film viert. 23 juli is uitgeroepen tot Batman Day. Op verschillende locaties, strip- en boekwinkels, zullen er speciale activiteiten worden georganiseerd.
Batman heeft vele vaders
Een interessant detail van het persbericht zit in deze alinea:
‘The first published adventure of The Bat-Man (as he was then known) was in the May 1939 issue of Detective Comics #27, conceived of and drawn by a 22-year-old Kane with his frequent collaborator, Bill Finger, scripting the story. The character was so successful, that one year later the first comic book devoted exclusively to the Caped Crusader’s adventures, Batman #1, hit newsstands. In that issue, Batman battled The Joker and Catwoman for the first time.’
Jarenlang werd Bob Kane namelijk genoemd als de man die Batman uitvond en zijn stempel stond ook altijd op de comics, ook als hij deze niet had geschreven of getekend. Inmiddels weten mensen dat Bill Finger een flinke vinger in de Batman-pap had.
Sterker nog, je mag Finger gerust de co-creator noemen van Batman. In het boek Bill The Boy Wonder van Marc Tyler Nobleman uit 2012 onthult de schrijver dat Finger niet alleen verantwoordelijk was voor het bedenken van Batmans oorsprong – geen onbelangrijk detail in de Batman-mythe- , maar ook voor het uiterlijk van de held, Gotham City, zijn persoonlijkheid, het feit dat hij een detective is en de namen Bruce Wayne en Robin. Finger schreef veel van de eerste Batman-verhalen en bedacht ook veel van de kleurrijke schurken. Om maar wat dingen te noemen. Het is natuurlijk fijn dat Finger, die in 1974 stierf, de laatste jaren de credits krijgt die hij verdient. Het persbericht van Warner erkent Fingers betrokkenheid bij de creatie van Batman min of meer. Dit zal fans als Chris Sims veel genoegen doen.
Batman is van ons allemaal Het personage Batman bestaat 75 jaar een zal nog vele jaren voortduren. Net als personages als Sherlock Holmes, Don Quichot, Superman, Spider-Man en Peter Pan. Batman is een cultureel icoon en heeft zo lang overleefd omdat er telkens nieuwe creatievelingen met hem aan de slag gaan en nieuwe verhalen over hem vertellen. (De lijst van stripmakers is lang en ik zal binnenkort terugkomen op dit onderwerp.) Batman ademt in wezen altijd de tijdsgeest, en dat is ook wat Will Brookerbeweert. Brooker schreef twee boeken over Batman. In Batman unmasked: Analyzing a Cultural Icon (2000) onderzoekt hij hoe Batman in de loop der jaren is aangepast aan de tijdsgeest. In Hunting the Dark Knight bestudeert hij de Batman uit de films van Christopher Nolan.
In deze TedX-talk van Brooker laat hij zien hoe Batman in de loop der jaren is veranderd, maar bovenal maakt hij duidelijk dat Batman van ons allemaal is, en dat er meerdere interpretaties van de held mogelijk zijn en dat al deze verschillende visies op Batman geldig zijn. Zolang dat het geval is, zal Batman blijven leven in onze cultuur.
Sinds enkele jaren kennen ze in Amerika ‘Trunk or Treat’. In deze variant van ‘Trick or Treat’ gaan de kinderen tijdens Halloween om snoep te scoren niet verkleed langs de huizen, maar lopen ze langs geparkeerde auto’s waarin lekkernijen liggen uitgestald in de versierde kofferbak. Bezorgde ouders hopen zo toezicht te kunnen houden op de kleintjes en te voorkomen dat ze slachtoffer zullen worden van pedofielen.
Waarom de ouders niet gewoon met de jonge kinderen meelopen als ze langs de huizen gaan, is me een raadsel. Kennelijk houden ze er gewoon van om zoveel mogelijk met hun auto te doen. De plaatselijke kerkgemeenschap is vaak de organisator van deze ‘Trunk or Treats’ en daarom vinden ze dikwijls op de parkeerplaats van een kerk plaats. Dat is toch wel ironisch gezien de reputatie van de kerk als pedofielenclub. Over de kat op het spek binden gesproken.
Verhalen waarin kinderen tijdens Halloween gevaarlopen doen al jaren de ronde. Iedereen kent de verhalen over vergiftigd snoep of fruit waar scheermesjes in verstopt zitten. Dit zijn meestal urban legends, behalve de anekdote over Ronald Clark O’Bryan die in 1974 zijn eigen zoon vergiftigde met Halloweensnoep om het geld van de levensverzekering op te kunnen strijken. Hij kreeg heel toepasselijk The Candy Man als bijnaam.
In de huidige commerciële variant van Halloween komt het gevaar dus niet meer van spoken, heksen of het feit dat de grens tussen onze wereld en het dodenrijk op de 31ste van oktober vervaagt, maar uit de hoek van pedo’s en niet-brave vaders die op een creatieve wijze de financiële crisis binnen het huishouden proberen te beslechten. Reallifehorror versus de sprookjesachtige, gothic-kitsch die mijn Halloweenbeleving bepaalt.
Dankzij mijn intolerantie voor suikergoed en liefde voor films als Sleepy Hollow en The Nightmare Before Christmas, draait Halloween voor mij om pompoenen snijden, horrorfilms kijken met vrienden en oude kerkhoven bezoeken. Dat laatste doe ik bij voorkeur in pittoreske steden als het Schotse Edinburgh. Daar worden de mythes rondom geestverschijningen levend gehouden door diverse ghost tours. Door ’s nachts op een middeleeuws kerkhof te lopen waar een miljoen pestslachtoffers onder je voeten begraven ligt, worden die geesten bijna tastbaar en is het makkelijk voor te stellen dat ieder moment een onthoofde ruiter tussen de graven door voorbijrijdt om vervolgens in de mist te verdwijnen. Nog een voordeel: de kans om een pedofiel tegen het lijf te lopen is nihil. En aangezien je als levende kerkhofbezoeker niet interessant bent voor bodysnatchers of necrofielen is zo’n prachtig kerkhof eigenlijk de veiligste plek om Halloween door te brengen. Je kunt er alleen moeilijk je auto kwijt.
