Motion comics: The Beginnings, de eerste Nederlandse tentoonstelling over motion comics, werd zaterdag 4 juni geopend tijdens de Stripdagen Haarlem.
Motion comics zijn digitale, interactieve stripverhalen die verrijkt zijn met animatie, muziek en geluidseffecten. De tentoonstelling focust op experimentele projecten van onafhankelijke makers die de graag de grenzen van het medium op zoeken en vernieuwende manieren van vertellen uitproberen. De tentoonstelling geeft een goed beeld van wat er allemaal met het medium mogelijk is en hoe de potentiële toekomst van het beeldverhaal eruit ziet.
Panel uit: Bottom of Ninth die ook in de expositie te zien is.
De liefhebber van strips komt goed aan zijn trekken, want alle projecten vertellen vooral boeiende verhalen, waarbij ieder element in dienst staat van het zo goed mogelijk vertellen van dat verhaal.
Ondanks het zonnige en warme weer werd de opening goed bezocht. Gabriel Verheggen, de directeur van het ABC Architectuurcentrum Haarlem, hield een toespraak en ook de Australische stripmaker Sutu vertelde het een en ander over de strips die hij maakt. Van hem zijn onder andere de prachtige projecten NAWLZ en Modern Polaxis in de expositie opgenomen.
200 meter
Erg indrukwekkend vind ik de originele tekeningen van NAWLZ die in de expo te zien zijn. De tekening is een kleine tien meter lang, en Sutu vertelde me dat de strip in totaal zo’n 200 meter lang is!
Fumetto
Ook Jana Jakoubek, de artistiek leider van stripfestival Fumetto was aanwezig. Fumetto is een charmant en interessant stripfestival in Zwitserland dat zich met name bezighoudt met ‘artistieke’ strips en nieuwe ontwikkelingen in de wereld van het beeldverhaal. Motion comics horen daar dus goed bij. (Dit jaar was Joost Swarte artist in residence op het festival.)
De expositie was dus eerst te zien in Fumetto. Remco Vlaanderen van Submarine Channel heeft aan de originelen van die expositie als basis gebruikt en nieuwe motion comic projecten toegevoegd. In een eerder interview vertelde hij daar meer over.
Andere bekende gezichten uit de stripwereld waren onder andere Tonio van Vugt – de artistiek directeur van de Stripdagen mocht natuurlijk niet op deze opening ontbreken.
Marcel Haster, beter bekend als de Stripvlogger, was in het ABC om een reportage te draaien. Hij stelde Sutu ook een paar interessante vragen. Het was leuk om Marcel eens van dichtbij in actie te zien. Hij publiceert al een tijdje enthousiaste recensies op zijn eigen YouTube-kanaal.
Sutu geïnterviewd door de Stripvlogger.
Covers
Ook was Willem De Graeve van het Stripmuseum in Brussel aanwezig. Met hem heb ik voor de opening nog even gezellig koffiegedronken en bijgepraat. Het Stripmuseum heeft vanaf september een heel leuke expositie over stripcovers. Willem heeft mij daar ook voor gevraagd en die middag hebben we een kort video-item opgenomen over mijn favoriete cover. Welke dat is verklap ik nog even niet, maar zal binnenkort wel bekend worden gemaakt.
Na de officële plechtigheden was het tijd voor een drankje in de tuin van het Architectuurcentrum. De tentoonstelling is nog tot en met 24 juli te zien, dus genoeg tijd om eens naar Haarlem af te reizen.
Motion Comics – The Beginnings is de eerste tentoonstelling in Nederland gewijd aan motion comics: interactieve stripverhalen die verrijkt zijn met animatie, muziek en geluidseffecten. De tentoonstelling is onderdeel van de Stripdagen Haarlem en vindt plaats in het ABC Architectuurcentrum.
‘Motion comics zijn een relatief nieuwe vorm van beeldverhalen waarin strips en film samenkomen,’ aldus Remco Vlaanderen van Submarine Channel, een van de curatoren van de tentoonstelling. ‘Motion comics zijn er in alle soorten en maten, maar wat ze kenmerkt is dat de makers met nieuwe manieren van verhalen vertellen experimenteren en het beste van beide media proberen toe te passen. Wij laten in de tentoonstelling de allermooiste en innovatiefste voorbeelden zien, uit alle windstreken.’
Onafhankelijke makers
De tijd is rijp voor een overzichtstentoonstelling over motion comics, want door de komst van smartphones en tablets groeit het aantal mensen dat strips op een beeldscherm leest. Volgens de samenstellers worden de allermooiste voorbeelden gemaakt door onafhankelijke makers. In hun eentje of in een klein team werken ze aan passieprojecten waarin ze hun liefde voor strips met hun kennis van nieuwe media combineren.
De tentoonstelling legt daarom de nadruk op vernieuwende ‘indie’ motion comics, gemaakt door nieuwsgierige makers die de artistieke grenzen opzoeken. Zoals Modern Polaxis, de alternate reality comic van de Australische striptekenaar en interactive designer Sutu (Stu Campbell): een stripboek over een paranoïde tijdreiziger genaamd Modern Polaxis die geheime boodschappen verstopt in zijn dagboek. Met behulp van de speciale AR app bij het boek zie je en hoor je hoe Polaxis de wereld ervaart. Ook is er aandacht voor The Land of the Magic Flute. Een motion comic op basis van Mozarts Die Zauberflöte, gemaakt door de in de Verenigde Staten wonende Nederlandse regisseur en designer Fons Schiedon.
Programma
Naast een vijftiental motion comics die te bekijken zijn op iPads en computers zijn er ook originele werken te bewonderen, zoals een manshoge tekening van Jason Shiga, die de basis vormde voor zijn interactieve comic Meanwhile. Er zijn posters die vertellen hoe motion comics tot stand komen en er is een programma met making of-video’s die een kijkje achter de schermen bieden.
Workshop en presentaties Sutu komt speciaal over uit Australië om een workshop motion comics voor Instagram te geven tijdens de Stripdagen. Daarnaast zijn er een aantal presentaties door makers. Zo zal Gustavo Garcia vertellen over Submarine Channels nieuwste motion comic Ascent from Akeron. Geïnteresseerden kunnen via info@submarinechannel.com alvast aangeven dat ze interesse hebben in de workshop.
Motion Comics – The Beginnings was eerder te zien op het Fumetto Festival in Lucerne. De Nederlandse editie werd samengesteld i.s.m. Submarine Channel.
The Land of the Magic Flute.
Screendiver.com
In samenwerking met een aantal motion comic-makers lanceert Submarine Channel voorafgaand aan de Stripdagen een website waarop de beste ‘indie’ motion comics bij elkaar te vinden zijn. Deze is vanaf 24 april te bezoeken op Screendiver.com.
Over Submarine Channel SubmarineChannel.com is een internationaal distributie- en productieplatform voor creatieve en innovatieve digitale mediaproducties: van interactieve comics zoals The Art of Pho tot interactieve documentaires, zoals de prijzenwinnende Refugee Republic. Submarine Channel is onderdeel van het Amsterdamse productiebedrijf Submarine, opgericht door Bruno Felix en Femke Wolting.
Over Stripdagen Haarlem
De Stripdagen Haarlem is het grootste en belangrijkste stripfestival van Nederland dat ieder twee jaar plaatsvindt in hartje Haarlem. Op meer dan 40 locaties vinden tijdens het festival tentoonstellingen, lezingen, workshops, masterclasses, muziekoptredens en theater- en filmvoorstellingen plaats. Voor meer informatie zie: stripdagenhaarlem.nl.
Over het ABC
Het Architectuurcentrum Haarlem verzorgt lezingen, discussies, workshops en tentoonstellingen over architectuur en kunstvormen die daaraan gelinkt zijn. Jaarlijks bezoeken ongeveer 15.000 mensen het Architectuurcentrum. Voor meer informatie zie architectuurhaarlem.nl
Motion Comics – The Beginnings werd mede mogelijk gemaakt door:
Fonds21, Cultuurstimuleringsfonds Haarlem, Department of Culture and the Arts Australia, The Swiss Arts Council Pro Helvetia, Ambassade van de Verenigde Staten in Den Haag, Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Kunstenplan Amsterdam.
4 juni t/m 24 juli (Opening: Za 4 juni, 13.00 uur). Openingstijden: Di t/m Za: 12.00 – 17.00 uur; Zo: 13.00 tot 17.00.
Als tiener raakte ik gefascineerd door Bowie’s muziek. Vooral zijn werk uit de jaren zeventig raakte bij mij de juiste snaar. Volgens mij was dat zijn beste periode, maar er zijn ongetwijfeld kenners en fans die een andere voorkeur uitspreken.
Dat is ook tevens de kracht van Bowie: omdat hij zoveel verschillende muziek heeft gemaakt en uitgeprobeerd is er voor ieder wat wils. In het verleden las ik wat biografieën over Bowie en studies van zijn werk. Echt een kenner zou ik mezelf niet durven noemen, maar ik herken Bowies verschillende gedaanten en de perioden die daarbij horen. Ook ben ik redelijk thuis in zijn oeuvre en weet zo’n beetje welk album ongeveer uitkwam. Geen overbodige kennis voor bij het bezoeken van de expositie David Bowie is, want er komt nogal veel op je af.
‘Meer dan 300 objecten uit het David Bowie Archief, waaronder handgeschreven songteksten, originele kostuums, fotografie, ontwerpen van bijvoorbeeld albums, en zeldzaam materiaal van de afgelopen 50 jaar zijn voor het eerst samengebracht. Het demonstreert hoe Bowie’s werk is beïnvloed door en invloed heeft gehad op uiteenlopende stromingen in kunst, design, theater en de hedendaagse cultuur. Hierbij ligt de focus op creativiteit, vernieuwing en samenwerking met veel vormgevers op het gebied van geluid, mode, vormgeving, theater en film,’ aldus de tekst op de site van het Groninger Museum. Daar was niets op af te dingen: veel mooie dingen gezien. In kostuums ben ik niet zo geïnteresseerd, maar het verbaasde me wel hoeveel er bewaard is gebleven. Bowie had nogal wat kostuums namelijk.
Originele aantekeningen van songteksten vind ik erg interessant om eens te zien. De tekst van het nummer ‘Ziggy Stardust’ bijvoorbeeld. Slechts een paar woordjes heeft Bowie hier en daar doorgekrast en vervangen, maar het ziet ernaar uit dat hij de lyrics al in zijn hoofd had voordat hij deze op papier zette. Dat weet ik niet zeker natuurlijk, dat is wat ik vermoed als ik naar de blaadjes op de muur kijk.
Filmacteur
Ik genoot erg van de filmfragmenten van films waarin David Bowie een rol heeft gespeeld. Labyrinth, Merry Christmas Mr. Lawrence, Absolute Beginners, maar ook een opname van zijn optreden als The Elephant Man op Broadway in 1980. Zonder prothetische make-up maakte Bowie door zijn spel duidelijk hoe ongemakkelijk de vergroeiingen zijn die John Merrick op zijn lichaam heeft.
Sowieso maken de fragmenten duidelijk wat een goede acteur Bowie eigenlijk was. De hoofdrol van buitenaards wezen dat op aarde leeft in The Man Who Fell To Earth was hem natuurlijk op het lijf geschreven, maar persoonlijk geniet ik vooral van zijn ingetogen spel als Nikola Tesla inThe Prestige. En vind zijn interpretatie van Andy Warhol nog steeds de beste van alle acteurs die deze kunstenaar gestalte hebben gegeven. Ik wist overigens niet dat hij tijdens de opnamen een pruik op had die Warhol echt heeft gedragen en dat zijn acteercarrière begon in een horrorfilm zonder dialoog.
Ook interessant vond ik de ontwerpenschetsen en de foto’s die gebruikt werden voor covers. Je zag namelijk niet alleen de foto die gekozen is als albumcover, maar ook de andere foto’s uit de sessie die niet door de selectie kwamen. Het maakte duidelijk hoe hard werken het eigenlijk is om tot het juiste beeld te komen. David Bowie, in het echt natuurlijk David Jones zoals je weet, was een constructie. Eentje waar Jones hard aan werkte.
Muziek
Gelukkig was er tussen alle kostuums en bijzaken ook ruim aandacht voor Bowies muziek en dan vooral het maakproces. Vooral zijn Berlijnperiode werd aardig belicht met een interviewfragment. Menno Kooistra schreef ooit drie informatieve artikelen over die periode en ook nu heb ik me weer voorgenomen om die albums binnenkort eens goed te luisteren.
Bowie had een computerprogramma waarmee hij zinnen kon invoeren die deze dan in stukjes opbrak om hem op die manier associatief te laten denken. De windowsversie van William Burroughs zeg maar. Ik lees graag boeken over hoe nummers tot stand zijn gekomen en hoe het er in de opnamestudio aantoeging. Documentaires over dit onderwerp: nog beter. Misschien hadden de samenstellers daar nog wat meer mee kunnen doen. In ieder geval was de concertzaal, waarop we video-opnames zien van Bowie in concert op grote schermen, wel erg tof. Ze gaven een lekkere vibe en laten nog maar eens zien wat een goede performer David Bowie eigenlijk was.
Vol = vol
Van tevoren dienden we kaartjes te kopen voor de tentoonstelling en alleen op het aangewezen tijdstip mochten we naar binnen. Het viel me desondanks een beetje tegen hoe druk het was zaterdagavond om 18 uur. De expositieruimtes waren warm en benauwd. Ik was constant aan het schakelen tussen Bowie, mensen ontwijken en proberen niet op een kruipende peuter te gaan staan. Ook de audio-apparatuur werkte niet naar behoren.
Er mochten geen foto’s gemaakt worden, dus deze is van: http://blog.thecurrent.org/2014/09/david-bowie-is-mca-chicago-exhibit-tells-the-story-of-the-musician-who-changed-our-culture/
‘De multimedia van de tentoonstelling is verzorgd door Sennheiser. De geavanceerde geluidstechnologie die behoort bij de toneelensceneringen, animaties en video-installaties, creëert een meeslepende reis langs de artistieke invloeden van David Bowie,’ aldus de site van het museum. Men heeft inderdaad prachtige fragmenten geselecteerd en de expositie biedt een aardige combinatie van videobeelden en aanwezige voorwerpen. Technisch verliep het allemaal niet vlekkeloos. Het audioapparaatje zou automatisch moeten oppikken waar je je in de ruimte bevond en dan het juiste fragment afspelen. Dat werkte dus niet helemaal lekker. Soms hoorde ik een fragment van een onderdeel dat ik net bezocht had en wilde het ding niet laten horen waar ik op dat moment stond. Kortom, onderweg was ik veel met dit technische ongemak bezig.
De catalogus van de expositie heb ik uiteindelijk niet gekocht: de opmaak van het boek ziet er wat slordig uit en eerlijk gezegd heb ik betere boeken over Bowie in de kast staan.
Al met al ben ik blij dat ik David Bowie is heb bezocht. Eigenlijk zou je zo’n tentoonstelling een tweede keer moeten bezoeken om alles goed te kunnen lezen en zien en op je in te laten werken. Dat gaat niet meer lukken voor 10 april, wat de laatste dag zal zijn. Geeft niks, Bowie kun je ook het beste thuis beleven: zet een album op en luisteren maar.
Arjen Lubach vroeg aan het begin van de repetitie van 2015 met Lubach of het publiek niets wilde twitteren of facebooken over het programma voordat deze op 27 december was uitgezonden. Daar heb ik mij natuurlijk aangehouden, want de Farao van Nederland neem je serieus.
Dat in tegenstelling tot Prins Willem, die ik op geen enkele manier serieus wens te nemen. Nu de uitzending geweest is, kan ik deze onscherpe foto die ik van Lubachs introductie maakte, wel online plaatsen:
Onscherpe foto’s maken zijn mijn specialiteit geworden sinds ik een iPhone 5c heb, maar dat terzijde.
Best leuk om zo’n repetitie eens mee te maken, hoewel ik toch een voorkeur heb voor de echte opname. Tijdens een repetitie valt de boel namelijk geregeld stil omdat er overlegd moet worden of omdat een camera het verkeerde standpunt inneemt. Daar is het een repetitie voor natuurlijk, maar haalt wel de flow uit het geheel voor het publiek. Nu hebben ze normaliter ook geen publiek bij de repetities van Zondag met Lubach, maar omdat de opname in de Stadschouwburg in Amsterdam binnen vijftien minuten was uitverkocht, wilden ze de fans een soort troostprijs aanbieden. (En wellicht ook extra inkomsten genereren door ook hiervoor kaartjes te verkopen. De NPO heeft het ook moeilijk, nietwaar?)
De uitzending heb ik niet meer helemaal teruggekeken, wel het interview met Lilianne Ploumen, de minister van buitenlandse handel. Zij was tijdens de repetitie natuurlijk niet aanwezig en haar rol werd gespeeld door Jonathan van het Reve, een van de schrijvers van de show. Ploumen heeft vooral haar best gedaan om onze ongerustheid over TTIP te sussen. Ik weet nog niet of dat haar helemaal gelukt is overigens.
Ze lijkt me een aardige dame, maar politici – ik vertrouw ze nie. En daarbij had ik wel wat meer tegengas van Lubach verwacht. Het gesprek was nogal lam. Wel vond ik dat de programmamakers goed bezig waren wat het portretteren van Mark Rutte en Prins Pins betreft: ze komen over als twee nutteloze lamlullen.
Dan liever stripfiguren. Daar kun je bijna altijd op rekenen. (Sorry, beetje stom bruggetje, maar je moet wat…)
Donderdagmiddag was ik in stripwinkel het Beeldverhaal. Ik wilde deel drie en vier van de serie Soda kopen. Een leuke stripserie die ik nog uit mijn jeugd ken en waar ik nu langzaamaan de deeltjes van verzamel. De reeks draait om de New Yorkse politieagent David Ellioth Hanneth Solomon, bijgenaamd Soda. Zijn vader was sheriff in Arizona en kwam om het leven. Omdat Soda’s moeder lijdt aan een zwak hart, heeft hij haar vertelt dat hij priester is in plaats van agent. Een leugentje om bestwil die lastig vol te houden is sinds ma bij Soda in huis woont. Soda draagt een handschoen aan zijn linkerhand, waar hij ook maar drie vingers heeft.
Illustratie op de cover van het vierde Soda-album.
De reeks wordt geschreven door Tome (Philippe Vandevelde) en het tekenwerk in de eerste twee albums is gemaakt door Luc Warnant. Ik hou erg van zijn energieke tekenstijl; er zit veel leven in. Vanaf album drie neemt Bruno Gazzotti het over. Hij weet de stijl van Warnant aardig na te doen, maar zijn lijnvoering is wel wat strakker. Later worden de verhalen ook nog door anderen getekend, maar zover met lezen ben ik nog niet. Saillant detail: van dit derde verhaal, Gij zult niet schieten, heeft Warnant wel nog de eerste elf pagina’s getekend, daarna neemt Gazzotti het over. Volgens Lambiek.net wilde Warnant zich toeleggen op het maken van reclamewerk, maar het is vreemd dat hij halverwege een album opstapte. Ik vermoed dat er meer speelde indertijd. Misschien konden Tome en Warnant het niet met elkaar eens worden over het verhaal.
Vrijdag was er weinig tijd om strips te lezen, want eerste kerstdag bezochten Linda en ik haar broer en schoonzusje. Daarvoor moesten we in een propvolle trein richting Anna Paulowna. Onderweg las ik op mijn smartphone oude blogposts van mezelf terug die ik in de voorgaande December-edities heb geschreven. Ik was benieuwd naar hoe ik toentertijd de maand ben doorgekomen en vooral waarmee. Een blog kan immers prima dienstdoen als dagboek. Ik werd blij verrast dat het proza me niet tegenviel en werd een beetje nostalgisch naar de frisheid waarmee ik vroeger het online publiceerde benaderde. Ik sprong met twee voeten in het diepe en had enorme lol in iedere post die ik online zette. Mooie tijden waren dat. Ook leuk om dan opeens weer een foto van Linda tegen te komen: het uitzicht vanaf ons huis op het Westerpark waar het duidelijker kouder was dan nu.
Ook las ik onderweg een boekje over Striplettering dat ik bij Frits Jonker had gekocht op de Beurs voor bijzondere uitgevers laatst in Paradiso. Het is een zine van zo’n dertig jaar oud waar interessante interviews met letteraars van Marvel en DC Comics in staan.
Het was leuk om mijn schoonfamilie weer te zien. Ik had nog nooit een dobbelspelletje met kerstcadeautjes gedaan maar maakte daar nu dus kennis mee. Ook vond ik het leuk om te horen hoe de neefjes en nichtje zich aan het ontwikkelen zijn op school. Omdat we zelf – heel bewust – geen kinderen hebben, is het des te leuker om met Linda’s neefjes en nichtje te praten over wat ze bezighoudt.
Zondag waren we in het Van Gogh Museum om de expositie Munch: Van Goghte bekijken. We waren bewust vroeg gegaan, maar toch konden we de drukte niet voorkomen. Het was weer een hele kunst om niet tegen andere bezoekers aan te stoten. Toch heb ik genoten van de schilderijen van beide heren. De combinatie van hun oeuvres is als een zwaarmoedige symfonie waar ik een melancholisch gevoel bij kreeg. is een Het viel me vooral op hoe strak die schilderijen van Van Gogh eigenlijk zijn. Vooral doordat ze hingen naast het lossere werk van Munch.
Madonna. Edvard Munch. Bron: Google Art Project
Deze twee schilders naast elkaar plaatsen is niet heel ver gezocht, want ze leefden in dezelfde tijd en er zijn wel overeenkomsten, maar ze hadden ook een andere kunstenaar uit die tijd naast Van Gogh kunnen hangen, want er waren er wel meer die met dezelfde technieken en thema’s experimenteerden. Daarbij: Van Gogh en Munch hebben elkaar nooit ontmoet.
Ik snap wel dat al als museum gewijd aan een kunstenaar soms goed moet nadenken over hoe je zijn werk nu weer in de belangstelling kan brengen en dat je daardoor sommige invalshoeken er met de haren bijsleept.
Het promofilmpje maakt nieuwsgierig naar de expositie:
Het nieuwe Van Gogh gebouw is imposant maar de commercie straalt er wel vanaf. Bij de ingang word je meteen de winkel ingeloodst. Da’s nog niet het ergste. Veel vervelender vond ik de namen van de sponsors die bij de schilderijen staan. Deze partijen hebben weliswaar de aanschaf van de werken mogelijk gemaakt, maar door dit bij ieder schilderij te zetten krijgt het museum wel een erg commerciële, en dus goedkope uitstraling. VVD-cultuurbeleid in de praktijk?
De drukte is op deze foto eigenlijk nog niet zo goed te zien, maar het is het enige plaatje dat ik kon schieten want fotograferen was niet toegestaan.
Om een beetje in de sfeer van de negentiende eeuw te blijven, gingen we ’s middags naar het Ketelhuis om Publieke werken te zien. Het acteerwerk in de film van Joram Lürsen is erg goed. Vooral dat van Gijs Scholten van Aschat, Jacob Derwig en Rifka Lodeizen. Heeft Lodeizen al eens een Gouden Kalf of iets dergelijks gewonnen, want van de Nederlandse actrices op dit moment is zij toch een van de beste. Ook vond ik dat de filmmakers er goed in zijn geslaagd de negentiende eeuw te visualiseren. Daar kwam nogal wat digitaal schilderwerk aan te pas.
Problemen heb ik wel met het scenario en de oppervlakkige personages waarvan de motivaties niet altijd goed duidelijk worden gemaakt. De zoon van Vedder is al helemaal niet uitgewerkt en zijn rol in het geheel roept vragen op die niet beantwoord worden. En de turfstekers zijn allemaal verschrikkelijk passieve personages. Scenarist Frank Ketelaar is ook verantwoordelijk voor de televisieserie Overspel, maar dat zit op dramatisch vlak toch een stuk beter in elkaar. Om nog maar te zwijgen over de nerveuze montage van Publieke werken. Je zou verwachten dat bij een verhaal uit die tijd het tempo van de shotwisselingen iets lager ligt om een beetje in de buurt te komen van hoe men toen vertelde om dichter bij de sfeer van die tijd te komen. Maar nee, een videoclip-achtige esthetiek voert de boventoon. Storend modern. Uiteindelijk geef ik Publieke werken daarom maar twee sterren.
Ondertussen vliegen de vakantiedagen voorbij. Deze week is mijn agenda nog geheel leeg. Er staat nog geen koffieafspraak in, al zullen die er nog wel komen vermoed ik. Hoop ik ook, want op dit moment vind ik niets leukers dan ergens met een vriend(in) koffie te leuten en het leven te bespreken.
Vanaf vrijdag 20 november kun je in het Stripmuseum in Groningen de expositie Romano gaan zien met prachtig werk van de Nederlandse tekenaar Romano Molenaar.
Molenaar is op dit moment de vaste tekenaar van Storm en de spin-off Roodhaar. Anders ken je zijn tekenwerk wellicht van J.Romof een van de vele Amerikaanse comics die hij eerder illustreerde.
In de expositie zijn schetsen, lay-outs en uitgewerkte tekeningen te zien van zijn strips. Ook krijgt de bezoeker een kijkje in het werkproces van de ijverige veeltekenaar die inmiddels zijn strepen in zowel binnen- als buitenland heeft verdiend. In de jaren negentig tekende hij al voor Amerikaanse uitgeverijen als Marvel, DC Comics, Image en Chaos. Hij is volgens mij de enige Nederlandse tekenaar die Batman officieel op papier heeft gezet. En the X-Men. Voor DC Comics tekende hij veel deeltjes van de serie Birds of Prey, een groep vrouwelijke helden die net als Batman in Gotham City misdaad bestrijden.
De opening van de expositie is vrijdag 20 november 15 uur. Ik zal de tekenaar introduceren en interviewen over zijn werk. De expositie Romano is te zien tot en met 13 maart 2016.
Vandaag is het personeel in het Stripmuseum nog druk met het ophangen van al het tekenwerk:
Ik loop geregeld de verkeerde kant op en raak snel verdwaald in de kleine schuine straatjes die tussen de grote avenues lopen. Onderweg kwam ik weinig eetbaars tegen. Ja, ik zag wel restaurants waar je voor 42 euro een maaltijd kon nuttigen, maar aangezien ik alleen was, hoopte ik meer op een snelle hamburger. Eenmaal in het hotel kon de receptioniste me wel vertellen waar ik een McDonald’s of iets dergelijks kon vinden. Dat pad leidde echter naar een wijk waar ik mezelf even in klein Afrika waande. Veel zwarte mensen op straat die allemaal Frans spraken. Sommige dames stonden op de straathoek rond te hangen en dat was niet omdat ze rookpauze hadden. Ik voelde me werkelijk een stranger in een strange land.
Sowieso bekruipt mij dat gevoel in Brussel. Dat komt omdat de meeste mensen daar keihard Frans tegen je blijven spreken, ook als je laat merken dat je Nederlander bent. In het hotel waar ik logeerde sprak het personeel ook alleen maar Frans. De mededelingen op de bordjes waren in het Frans en het Engels. Niet erg communicatief voor de hoofdstad van België, een land waar officieel Nederlands en Frans wordt gesproken. Aangezien ik op de middelbare school vier jaar lang oorlog had met mijn Franse lerares, is het niet een taal die ik goed beheers. Een enorme handicap in Brussel dus. Gelukkig spreek ik een aardig woordje Engels. Op een gegeven moment heb ik het ook maar opgegeven en benaderde ik iedereen maar meteen in het Engels.
Uiteindelijk vond ik een Pizza Hut met daarnaast een McDonald’s. Aangezien Pizza Hut rond deze tijd geen slices meer aanbood, toch maar een cheeseburger en frietjes bij McDonald’s besteld. Dat eten is echter gevaarlijker voor je gezondheid dan als toerist laat in de avond in deze wijk rondlopen. Maar goed, je moet wat als je maag knort.
De volgende dag ging ik vol goede moed richting het Belgisch Stripmuseum. Uiteraard liep ik om, maar daardoor vond ik onderweg dit kunstig bloot:
Eenmaal in het stripmuseum aangekomen, voelde ik me meteen een stuk beter. Hoewel het druk was – de Fransen hadden een week vakantie en kwamen massaal een bezoekje brengen – heerste er een rustige sfeer in het gebouw. Vanaf een van de bovenste verdiepingen andere bezoekers observeren heeft iets meditatiefs.
Ik vond de expositie over scenarist Jean van Hamme interessant: het geeft een goed overzicht van alle strips die hij heeft geschreven en wat biografische achtergrond. Ik wist niet dat Van Hamme zoveel gereisd had altijd. Hij haalt zijn inspiratie dus uit alle uithoeken van de wereld.
Wel jammer dat er geen voorbeelden van zijn scenario’s in de expositie hangen. Nou ja, er zaten gelukkig wel voorbeelden van scenario’s in het boek dat Van Hamme over zijn leven schreef en dat ter inzage open ligt. Niet dat ik Frans kan lezen, maar toch vond ik het leuk om de layout van zijn scriptpagina’s te kunnen bestuderen. Verder waren er veel originele platen van de strips die hij heeft geschreven, zoals De Chninkel, Thorgal, XIII, Largo Winch en Een avontuur zonder helden.
Soda. Illustratie: Bruno Gazzotti.
In de stripwinkel die onderdeel van het museum uit maakt, kocht een album van de reeks Sodaom onderweg naar huis te lezen. Jaren geleden las ik wel eens een deel van deze serie, en ik had behoefte eens lekker nostalgisch een stripalbum open te slaan. Het viel me op dat er relatief weinig Nederlandstalige albums te koop zijn, maar dat lichtte Willem De Graeve toe, toen ik met hem lunchte. De Graeve is codirecteur en hoofd communicatie van het Belgisch stripmuseum. Hij vertelde me dat 47% van de bezoekers uit Fransen bestaat. Er komen slechts 4% Nederlanders naar het museum. Het is dus niet zo gek dat collectie in de winkel voor ongeveer 75% uit Franstalige strips bestaat. Ik zag trouwens ook nog wat Engelstalige uitgaven staan.
Vorig jaar heb ik De Graeve nog uitvoerig geïnterviewd toen het museum zijn vijfentwintigjarige bestaan vierde. Ook nu was het weer een fijn en gezellig gesprek – al liep dit keer mijn audioapparaatje natuurlijk niet mee. Het eten in brasserie is trouwens erg lekker en een groot contrast met de McDonald’s hamburger van de avond ervoor. Die middag zou Willem vliegen naar Tsjechië om later deze week op een stripfestival te spreken over de Belgische strip. Dat onderwerp is bij hem in goede handen, want Willems kennis over het beeldverhaal is groot.
Onderweg naar buiten liep ik nog even langs het beeld van Lucky Luke, nog altijd een van mijn favoriete stripfiguren. Het beeld is een recente aanwinst van het Belgisch Stripmuseum. Buiten liep ik zelfverzekerd richting het station, om er na een paar straten achter te komen dat ik wederom de verkeerde kant op liep. Toch maar snel een metro gepakt om op tijd de Thalys te halen. Terwijl we Brussel uitschoten, zat ik alweer met mijn neus in het eerste Soda album: Een engel gaat heen.
Star Wars, Transformers, Bruce Lee en Bryan Adams. Dat zijn een paar prominente elementen waaruit Sean Chuangs (1968) herinneringen uit de jaren tachtig bestaat.
Dinsdag 20 oktober was de opening van de expositie en Robert van der Kroft en ik waren er bij. Die middag hadden we in Brussel vergaderd over de Willy Vandersteenprijs met andere juryleden Luc Morjaeu, Lieve Scheers en Toon Horsten. De uitslag wordt 4 november bekend gemaakt op de Boekenbeurs in Antwerpen.
Ik sprak even kort met Chuang, die ook zijn strepen verdiend heeft als regisseur van reclamespots. Chuangs Engels liet wat te wensen over, maar is nog steeds beter dan mijn Chinees, dus spraken we via een tolk. Zijn memoir is vooralsnog niet in het Engels of Nederlands uitgegeven. Wel in het Frans, Duits en oorspronkelijk in het Chinees.
Gelukkig spreken de tekeningen boekdelen. Ik hoop dan ook dat een Engelstalige uitgeverij of een Nederlandse uitgever het boek alsnog op de markt zal brengen. Het ziet er namelijk interessant uit en bovendien zullen veel mensen van mijn leeftijd en iets ouder zich goed kunnen vinden in een nostalgisch verhaal over de jaren tachtig. Het is tegenwoordig een en al nostalgie wat de klok slaat. En een beetje geschiedenis over Taiwan oppikken kan ook nooit kwaad.
De beschrijving van het boek volgens het Belgisch Stripmuseum: Begin jaren 1980 in Taiwan is Sean Chuang nog maar een kind. Maar kind zijn in Taiwan in die tijd bood hem de gelegenheid om deel uit te maken van de eerste generatie die stilaan loskomt van de Krijgswet. En ook om de vrijheid te leren kennen en het leven te ontdekken door eigen ervaringen: de eerste liefde en teleurstellingen, zich uitleven op de vespa en met de schoolvrienden allerhande stommiteiten uithalen op het internaat… vooral ver weg van de ouders! Vandaag volwassen geworden, stripauteur en reclameman, laat hij ons met Mes années 80 genieten van zijn herinneringen als kind en jongvolwassene. Met de tederheid en beweeglijkheid van zijn unieke pennentrek schept Sean Chuang de sfeer en de waarden van het initiatief van de grote levensmomenten van een tijdperk. Sommigen zijn zeker niet glorieus, uit andere blijkt spijt, maar de meeste zijn emotioneel en geruststellend over zijn jeugd- en kinderjaren.
Het was een avond van talen en vrolijke miscommunicatie. Ik sprak een Japanse die een kunstopleiding doet in Brussel. Ze sprak al aardig Frans maar bijna geen Engels. Bij mij is dat precies andersom. Met handgebaren en een beetje goede wil kwamen we een heel eind, maar het kan ook goed zijn dat we totaal iets anders bedoelden.
Ze liet nog wat tekeningen uit haar schetsboek zien en die vonden Robert en ik erg mooi.
Toch is het jammer dat een taalbarrìere het moeilijk maakte om nader kennis te maken. Ik had graag met Chuang nog wat meer gepraat over zijn filmplannen en zijn strips. Toch vind ik het fijn dat er in het Stripmuseum exposities worden gehouden van dit soort buitenlands werk waar we normaliter niet zo snel mee in aanraking komen. Het museum heeft wat dat betreft echt een internationaal karakter.
Tot en met 29 november 2015 is de expositie Mes années 80 (Mijn jaren 80) van Sean Chuang te zien in het Belgisch Stripmuseum.
Dit weekend is het weer feest in Breda, want dan vindt het jaarlijkse stripfestival plaats.
In BN de Stem staat morgen deze fotostrip om het evenement aan te kondigen, maar aangezien de organisatie hem al deelde op Facebook, doe ik hier hetzelfde, want niet iedereen woont in Breda en leest die krant.
Ik ben er in ieder geval zaterdag om de uitreiking van de Stripcultuurprijs bij te wonen. Ook ben ik benieuwd naar de expositie van de strip Douwe Dabbert in Galerie Jan D’art aan de Vierwindenstraat in Breda. Er zullen originelen van Piet Wijn te zien zijn, en dat is natuurlijk altijd genieten. Naast de eerste pagina’s van Douwe Dabbert worden er ook speciale artprints en merchandise geëxposeerd. Bijzonder zijn twee illustraties die Piet Wijn maakte voor en na zijn eerste hersenbloeding. Voor die hersenbloeding was hij rechtshandig, maar omdat hij verlamd raakte aan zijn rechterarm leerde hij om linkshandig te tekenen en dat ging hem verbazingwekkend goed af. De expositie is alleen dit weekend op zaterdag open. Da’s dus erg jammer voor mensen die alleen op zondag komen.
Wil je weten welke stripmakers allemaal signeren en wat er nog meer te doen is dit weekend in Breda, check de site.
Otto Piene, Venus von Willendorf, 1963, olieverf en rook op doek, 150 x 200 cm, Collectie Stedelijk Museum Amsterdam.
Zero: Let us Explore the Stars is nu te zien in het Stedelijk Museum Amsterdam.
Vrijdag was het lekker weer dus een goed excuus om het huis uit te gaan en het Stedelijk Museum te bezoeken. Het is een oud voornemen van me om zoveel mogelijk de musea in Amsterdam te bezoeken, maar vaak gun ik mezelf er de tijd niet voor. Toch hoop nog een keer zo’n man te worden die een keer in de week een specifiek schilderij gaat bekijken en daar dan een hele wereld in ontdekt. Het is soms heel fijn om gewoon voor een kunstwerk te zitten en de tijd te nemen om dit te bekijken. Kunstmeditatie.
Daar is dit schilderij toch heel geschikt voor:
Otto Piene, Venus von Willendorf, 1963, olieverf en rook op doek, 150 x 200 cm, Collectie Stedelijk Museum Amsterdam.
Daarom ging ik vrijdag op de bonnefooi richting het Stedelijk Museum. Bij de informatiebalie werd me verteld dat er een expositie was van kunstenaarsgroep ZERO. In de jaren 50 en 60 van de twintigste eeuw experimenteerde deze groep kunstenaars met innovatieve materialen en media. Na de zware oorlogsjaren wilden de aan dit internationale netwerk verbonden kunstenaars de kunst een nieuwe toekomst geven.
Margriet Schavemaker, samensteller van de tentoonstelling: ‘ZERO ontstond doordat een groep jonge kunstenaars zich wilde losmaken van de pessimistische tijdgeest, de ellendige sfeer na de oorlog. Vanuit een grenzeloos optimisme vormden ze het grootste internationale kunstenaarsnetwerk uit de geschiedenis dat de kunst blijvend veranderd heeft.’
Het werk van Zero was al eerder in het Stedelijk te zien. De eerste expositie was in 1962, en in 1965 volgde een uitgebreidere tentoonstelling: Nul 1965, een van de hoogtepunten uit de geschiedenis van de beweging. Precies vijftig jaar daarna presenteert het Stedelijk opnieuw een overzichtstentoonstelling van deze radicale kunstenaarsgroep waaronder Armando, Heinz Mack, Henk Peeters, Otto Piene, Jan Schoonhoven, Günther Uecker, Lucio Fontana, Yves Klein, Piero Manzoni, Jean Tinguely en Yayoi Kusama toebehoren.
Verwacht hieronder geen uitgebreide analyse van me van de tentoonstelling. Kijk daarvoor naar deze korte introductievideo:
Het is traditie in de kunst dat een nieuwe generatie zich afzet tegen de vorige en het radicaal anders aanpakt. Dat geldt dus ook voor ZERO. Dat levert soms mooie stukken op, zoals Natures van Lucio Fontana. Mooie, bronzen sculpturen in duister rood licht.
Een deel van Natures.
En ook deze papierenmuur vind ik erg leuk, doch niet heel praktisch in de woonkamer:
Geen idee wie de vrouw is of waarom ze gaten heeft gemaakt in het papier…
Maar er zitten ook stukken bij met een hoog kijk-ons-eens-vooruitstrevend-zijn’-gehalte. Zoals deze video-installatie van vrouwen die met zwarte verf op het lijf zichzelf tegen een witte muur moeten drukken. Sexy hoor en wellicht opwindend als je daarvan houdt, maar of het nu echt kunstzinnig is, laat ik aan je eigen oordeel over.
Dat vind ik sowieso fijn als ik door het museum loop: de stukken voor zichzelf laten spreken en een eigen oordeel vellen. Vaak lees ik de begeleidende teksten met uitleg niet. De bedoeling van de maker, die je altijd in de context van de tijd moet zien, is soms niet belangrijk. Kijk naar het werk en ontdek wat het met je doet. Dit kunstwerk vond ik bijvoorbeeld erg mooi, een groot rood vlak dat resoneert. De foto die ik ervan maakte komt niet in de buurt van wat ik ervoer toen ik voor het schilderij stond. Sommige kunst moet je van dichtbij zien en niet in een reproductie om het goed te kunnen ervaren.
Daarom raad ik je van harte aan om zelf een kijkje in het Stedelijk te gaan nemen. Zero: Let us Explore the Stars is nog te zien tot en met 8 november.
Eeuwen heb ik er gewoond en rondgelopen maar deze gevelbeelden waren mij niet eerder opgevallen:
In Hoorn heb ik heel wat jaren en schoenen versleten en ik dacht de binnenstad nu toch wel zo’n beetje te kennen. Toen ik echter zaterdag op weg naar de expositieruimte van Stiemer en Van de Pol was, zag ik de stad dus als nooit tevoren. Dat komt deels denk ik omdat ik al weer zes jaar in Amsterdam woon en de afstand in tijd dus ook een frisse blik op de stad gunt, alsof het cachegeheugen van mijn hoornvlies is gewist. Ook komt het omdat de gemeente een frisse lik verf op de monumentale panden heeft losgelaten waardoor die er weer als nieuw uitzien.
Het was sowieso een kwestie van weerzien die dag. Niet alleen Stiemer die ik nog uit mijn tijd van Hoorn ken en als medewerker van de site Eeuwigweekend die ik een tijdje met Menno Kooistra bestierde, maar ook kwam ik in de expositieruimte onverwachts een oude middelbare schoolvriendin tegen die ik alweer tien jaar niet gezien had. Het was leuk haar weer even te zien en te constateren dat ze geen spatader veranderd was; ze heeft zelfs nog hetzelfde vriendje van toen, die ik ook nog van vroeger ken trouwens. Hartverwarmend dat ze alweer negentien jaar samen zijn. Hun eerste kind, nu bijna een jaar oud, is een ondernemend en vrolijk meisje. Zo eentje dat niet meteen om het minste geringste begint te huilen, dus ik ben nu al fan van haar.
Mooi schilderij van Arno van de Pol. Ook een aantrekkelijke dame trouwens, maar haar ken ik dan weer niet van de middelbare school.
Nadat we hadden bijgepraat over leven en werk, liep het stel richting uitgang en kwam Hans Bruin binnengewandeld. Ook een leuk weerzien. Hans was ooit operateur bij de bioscopen in Hoorn: hij heeft indertijd nog de film Batman Returns gedraaid voor een bijna lege zaal waar ik ook in zat. De film brak, en dus miste ik bij de eerste vertoning van deze klassieker twintig seconden in de climax. Hans was een zeer vaardige operateur en voordat we het doorhadden, draaide de film alweer.
Hans leerde ik echter pas kennen bij het Filmhuis waar ik jaren geleden operateur was en hij, voor zover ik weet, nog steeds is. Een paar jaar geleden nam ik dit video-interview met hem op. Hans is docent en hij vertelde dat de video als eerste gevonden wordt als leerlingen op zijn naam googlen om te zien wat voor vlees die gast voor de klas in de kuip heeft. Het had erger gekund.
Na het interview zag ik nog een vaag bekende rondlopen, maar pas toen ik weer buiten was besefte ik weer wie ze was en waar ik haar van kende. Dat krijg je ervan als je door je oude stad gaat wandelen: een reeks aan vage koppen trekt aan je voorbij, maar vaak blijven context en de broodnodige achtergrond uit. In ieder geval tot het al te laat is om nog iets te zeggen. Zo krijg je een reputatie van verwaande Amsterdammer. Het zij zo.
De laatste bekende van de dag herkende ik meteen: als ik in Hoorn ben, probeer ik altijd even met mijn moeder af te spreken, zodat ons contact niet alleen maar uit telefoongesprekken bestaat.
Het bezoekje aan Hoorn deed me weer eens beseffen dat dit mijn thuis niet meer is en dat ik de gebeurtenissen uit mijn tijd daar allang achter me heb gelaten. Al zie ik sommige vrienden uit Hoorn nog steeds graag en spreken we geregeld af.
Of ik me nu zo in Amsterdam thuis voel, is een vraag die in de trein op weg naar Mokum aan me bleef knagen. In mijn huis zeker, maar daar buiten..?
Rob van Barneveld tekent inmiddels alweer tien jaar strips en dat viert hij met een expositie in café Averechts in Utrecht. Ook komt Bloem Magazine #2 van hem uit.
Stripmaker Rob van Barneveld (Utrecht, 1985) is een van de origineelste makers van de Nederlandse strip. Hij heeft een bijzondere blik op de wereld en die deelt hij in de reeks Rood gras: surrealistische strips met een vrolijke kronkel. Van het zelfde soort is zijn Bloem Magazine waar dit weekend het tweede nummer van uit komt. Zijn debuutalbum kwam in 2008 uit bij uitgeverij Bries, tegenwoordig heeft uitgeverij Syndikaat de eer om de strips van Rob te mogen uitgeven.
In 2013 interviewde ik Rob toen zijn piratenstrip De schat van Salami uitkwam.
Nu ken ik Rob al een paar jaar en laatst zaten we samen met Matt Baaij gezellig op een terras in Utrecht. Hij had een nummer van Bloem Magazine voor me mee en ik had een exemplaar van de nieuwste Schokkend Nieuwsvoor Rob. Een goede ruil. Het leukste aan Bloem Magazine is misschien nog wel dat Rob überhaupt het idee krijgt om zelf zomaar een magazine te maken en dat dan ook gewoon doet ook. ‘Ik keek vaak blaadjes door in de supermarkt en dacht: meh. Ik wachtte tot er een leuker blad kwam, maar die kwam maar niet, en dus besloot ik een poos geleden er zelf een te maken.’
Ik hou erg van die DIY mentaliteit. Niet op anderen wachten, gewoon zelf aan de slag en doen.
‘Anderhalve week terug een mail van café Averechts. Ze hadden mijn mail gezien met de vraag om te exposeren en het leek ze wel wat. Op een maandagavond stapte ik bedremmeld het café binnen om mijn werk te laten zien en al gauw was duidelijk dat ze het wel zagen zitten allemaal. Wel moest mijn werk wat groter, want de originelen die ik mee had waren veelal op a5-formaat en als expo werkt dat niet zo goed. Dus de volgende ochtend bedacht ik dat ik een selectie strips opnieuw ging tekenen, op groter formaat. Ik wilde geen printjes, dat is niet heel uniek en bij een expositie wil je echtheid zien. Kleine foutjes, mooi getrokken zwarte lijnen, dat werk. En hallo, het is mijn eerste echte expositie in 10 jaar. Dan doe je wat meer je best hè.’
Van Barneveld heeft er dus werk van gemaakt. Zaterdag 29 augustus wordt de expositie om 20 uur geopend. ‘ Oh en Bloem Magazine #2 is dan ook uit! Dus mocht je de expo niets vinden en niet houden van praten dan kun je dat gezellig gaan lezen in een hoekje, met andere Bloem-lezende mensen,’ aldus Rob.
Zaterdag 15 augustus werd de expositie Collecting the Force in het Geoffrey Donaldson Institute geopend. Een flinke verzameling unieke Star Wars-memorabilia.
Foto: Barend de Voogd.
Samen met collega’s van Schokkend Nieuws – Mr. Horror Jan Doense, Phil van Tongeren en Lieuwe van Albada – reisde ik af naar Noord-Scharwoude om de opening bij te wonen. Daar troffen we andere Barend de Voogd, Hedwig van Driel en Erik van ’t Holt al in de tuin aan met enkele Stormtroopers van de Dutch Garrison. Het voelde allemaal een beetje als een gezellig schoolreisje en binnen werd dat niet anders. De verzameling die tentoongesteld wordt is van niemand minder dan Roloff de Jeu, de sympathieke presentator op het KLIK! Animatiefestival.
Roloff de Jeu en zijn vrienden. Fotograaf: onbekend.
Grappig dat er tussen de bezoekers ook ietwat verbaasde leden van de locale bevolking rondliepen. Die wilden natuurlijk weten wat die Stormtroopers in Noord-Scharwoude aan het uitspoken waren. Nou ja, poseren met de kids en borrelhapjes eten dus. Er liep ook een miniversie van Darth Vader rond. Blij dat ik niet me dat joch op school hoef te zitten, want zo’n kwaadwillende Jedi naast je in de klas belooft weinig goeds.
Noord-Scharwoude lijkt wellicht een galaxy far, far, away, maar je kunt er met de bus heen. Je kunt de expo bezoeken op elke maandag-, woensdag- en zaterdagmiddag van 14:00 tot 17:00. De tentoonstelling loopt tot januari 2016. In de maanden van de tentoonstelling zijn er in het Geoffrey Donaldson Institute ook nog documentaires over, LEGO-herverfilmingen van en korte films geïnspireerd op STAR WARS te zien.
Dit vind ik een prachtige cover. Vooral de expressie van Luke Skywalker vind ik goed gelukt.
Schokkend Star Wars
In oktober komt Schokkend Nieuws #116 uit en dat wordt – in samenwerking met het GDI – een extra dikke en exclusieve Star Wars-special. Tipje van de sluier: unieke, nog nooit eerder gepubliceerde foto’s van de Europese première van Star Wars op 13 oktober 1977 in Arnhem. De expo en Schokkend Nieuws #116 zijn fijne voorgerechten voordat Star Wars Episode VII: The Force Awakens 16 december in wereldpremière gaat.
