Wat mij verwondert, verwondert jou ook? is de gedachte achter Linda’s instagramaccount Verwondert.
Een leuke gedachte die ze in de praktijk brengt door mooie, poëtische foto’s te maken van dingen die haar dus, euh, verwonderen. Ze plaatste op de laatste dag van het jaar ook een Best of Nine overzicht van 2017.
Mooie foto’s met sterke composities maakt mijn vriendinnetje, daarom breng ik graag even haar Instagram onder de aandacht. Ik vind het leuk om via de foto’s door haar ogen te kunnen kijken. Zo leer ik mijn partner in love weer een beetje beter kennen.
Wie benieuwd is naar wat voor tassen Linda ontwerpt en maakt, check haar andere account.
Van stripblogger Dennis van Beek kreeg ik onderstaand berichtje over Mijn vriend Spider-Man.
In Den Bosch bevindt zich de zeer bekende boekhandel Heinen. Zij kochten vlak na de premiere van Mijn vriend Spider-Man drie exemplaren voor in de winkel. De eerste werd vrijwel meteen verkocht. De tweede werd in de week voor sinterklaas meegenomen door een klant en belandde vast ergens in de schoen van een gelukkige lezer. Er is nog één exemplaar over (zie de foto). Misschien dat er nog een verdwaalde lezer in het zuiden rondwandelt die dit boek uit zijn lijden zou willen verlossen? Het is in je eentje zo eenzaam tussen al die literaire graphic novels.
Foto: Dennis van Beek.
Ik denk dat het wel goed zal komen met dat laatste exemplaar. Maar mocht je Mijn vriend Spider-Man nog niet in je bezit hebben, en in de buurt van Den Bosch wonen, dan weet je waar je onder andere een boek kunt aanschaffen.
Het blijft leuk om post te ontvangen over mijn debuut en om te merken dat mensen zich betrokken voelen bij het boek. Dennis schreef eerder een mooie recensie over Mijn vriend Spider-Man voor Brainfreeze.be én hij was tijdens de boekpresentatie bij Scheltema aanwezig. Axel Watteeuw interviewde hem ooit over zijn passie voor de jaren tachtig.
Volgend jaar is vanaf 22 maart de expositie Porno op papier: Taboe en tolerantie door de eeuwen heen te zien in Museum Meermanno.
Hier alvast het persbericht over de expositie die ik zeker wil gaan zien:
Huis van het Boek, het gezamenlijk initiatief van Museum Meermanno en de Koninklijke Bibliotheek, nationale bibliotheek van Nederland (KB), presenteert dit voorjaar de expositie ‘Porno op papier. Taboe en tolerantie door de eeuwen heen’. In deze expositie in Museum Meermanno komt het spannende, doorgaans verborgen verhaal van de Nederlandse pornografie tot leven. Aan de hand van honderden boeken, tijdschriften en podcasts ervaart de bezoeker de relatie tussen porno en de maatschappij. Slingerbewegingen tussen taboe en tolerantie, openheid en geslotenheid komen door de eeuwen heen steeds terug. Deze geschiedenis is niet alleen het verhaal van pikante en verboden teksten en plaatjes, maar ook een van de macht van de kerk en de politiek, van kritiek, wetgeving en censuur en het verzet daartegen. Deze expositie is toegankelijk voor mensen van achttien jaar en ouder.
Akademie der Dames
Kritiek op de machthebbers
Amsterdam stond aan het einde van de zeventiende eeuw bekend als de ‘seksshop van Europa’ en er werden gezagsondermijnende erotica gedrukt voor het hele continent. Rond 1900 ontstond, ook door de opkomst van de nieuwe druktechnieken en de fotografie, een hausse aan nieuwe realistische literatuur die onder de bekende toonbank werd verkocht. De overheid reageerde met de strenge zedenwetgeving van 1911.
Seksuele revolutie Pas met de seksuele revolutie van de jaren zestig trad de overheid minder streng op. Een belangrijk moment is het Chick-arrest waarin de Hoge Raad in 1970 oordeelde dat Nederland geen aanstoot meer nam aan pornografie. Daarmee werd ruim baan gemaakt voor een bovengrondse porno-industrie.
De actualiteit Er wordt sindsdien veel gesproken over de ‘pornoficatie van de samenleving’. Volgens sommigen bevinden we ons nu in een tijdperk van verpreutsing en worden de verworvenheden van de jaren zestig ‘verkwanseld’. Anderen zien juist een nuttige correctie op de mores van de jaren zestig die vooral veel vrijheid voor mannen betekenden en veel minder voor vrouwen. Tegelijkertijd is er een vrij recente tendens van pornografie die zich specifiek richt op vrouwen. Denk aan boeken als Vijftig tinten grijs, tijdschriften als Oh Magazine: lekker voor vrouwen en de zogeheten porna. De discussie over seksisme en machtsongelijkheid en de rol die pornografie daarin speelt, staat volop in de belangstelling.
Wat is er te zien? Veel onbekend drukwerk dat voor het eerst tentoongesteld wordt. Zoals pornografisch materiaal dat in de jaren dertig door de Rotterdamse politie in beslag is genomen. En ook boeken als het zeventiende-eeuwse De doorluchtige daden van Jan Stront, het achttiende-eeuwse maatschappijkritische Het gestoorde naaypartijdje van Willem de Ve tot de expliciete twintigste-eeuwse boeken en tijdschriften als Ik Jan Cremer, Chick, Gandalf en de Playboy. Ondanks strenge wetgeving en handhaving is veel bewaard gebleven in bibliotheken en bij particuliere verzamelaars. De makers van de tentoonstelling kunnen rijkelijk putten uit de collectie Sliggers, die in februari wordt overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek (KB), nationale bibliotheek van Nederland. Bert Sliggers, voormalig conservator van Teylers Museum, is gastconservator van deze tentoonstelling.
En één boek! Porno op papier. Taboe en tolerantie door de eeuwen heen is te zien in Museum Meermanno in Den Haag van 22 maart tot en met 24 juni 2018. Tijdens de looptijd van de expositie zal tevens een reeks activiteiten worden georganiseerd. Bij Uitgeverij Van Oorschot in Amsterdam verschijnt het grote overzichtswerk Onder de toonbank. Pornografie en Erotica in de Nederlanden dat tijdens de tentoonstellingsopening op 21 maart 2018 wordt gepresenteerd.
Nu weet ik toevallig dat Jos van Waterschoot heeft meegewerkt aan dit boek. Hij schreef een hoofdstuk over pornostrips in Nederland.
Spoiler alert!! De tekst hieronder is geen recensie, maar een korte tekst over wat ik leuk vind aan Star Wars Episode VIII: The Last Jedi. En die tekst zit dus vol met spoilers.
Ik heb me goed vermaakt met The Last Jedi, geschreven en geregisseerd door Rian Johnson. In tegenstelling tot The Force Awakens was het verhaal geen directe kopie van een vorige film, al zitten er in deze film wel enkele parallellen met The Empire Strikes Back en Return of the Jedi. Zoals bijvoorbeeld het moment dat Rey door Kylo Ren bij de leider van de First Order wordt uitgeleverd. Dat moment lijkt veel op toen Vader Luke aan de Emperor uitleverde.
Leuk vond ik de scènes tussen Rey en Luke op het jedi-eiland, die dus weer wat weghadden van hoe Skywalker Yoda ontmoet in Empire. Skywalker was een beetje een reluctant Yoda. Tof ook dat Yoda nog even langskwam in spirit. Dat soort knipoogjes kan ik erg waarderen.
Yoda!!
Sowieso ben ik blij dat Luke Skywalker een flinke rol had in deze film. Veel meer dan The Force Awakens. Ik hou van die oude cast van Star Wars. Leia, Yoda en John Williams zijn voor mij de hoofdingrediënten van deze reeks. Al heb ik ook een zwak voor Skywalker en Mark Hamill in het bijzonder. Hamill is heel grappig in talkshows en op podia tijdens Star Wars-evenementen. En hij speelt de Joker ook fantastisch.
Eerlijk gezegd heb ik een beetje een screencrush op Daisy Ridley. Prachtige actrice, en Rey is echt een leuk personage. Zij is alvast een reden om de volgende Star Wars-film te gaan kijken.
De bad guys zijn daarentegen weer behoorlijk vlak. Kylo Ren is ronduit irritant, ook al hebben ze hem wel wat meer psychologie gegeven in deze flick. En hij zorgt voor een aardige plottwist. Toch vind ik hem een beetje irritant. Hij is geen Vader in ieder geval. Supreme Leader Snoke is gewoon heel saai. Een standaard bad guy die in en in slecht is, zonder dat hij ook maar een beetje grappig of leuk is. Ik vind personages in het schemergebied tussen goed en kwaad interessanter dan innige zwarte zielen die gewoon slecht zijn omdat een film als Star Wars nu eenmaal bad guys nodig heeft. Wat dat betreft treffen we het met de First Order niet: allemaal saaie, kwaadwillende lullen.
Maar wat wel weer tof was aan The Last Jedi, is dat je ook eens het normale volk in de galaxy te zien krijgt. In dit geval de volgevreten elite die de bad guys van wapens voorzien, maar toch. Het is leuk dat we ook weer eens buiten de rebellen kijken. Over mensen gesproken: Jezus, wat worden er weer veel koudgemaakt door de bad guys. Je snapt meteen weer dat het woordje War oorlog betekent, en dat Star Wars een oorlogsfilmreeks is.
Telkens als Carrie Fisher een scène had, werden mijn ogen vochtig. Ik vind het heel spijtig dat ze vorig jaar is overleden. Fisher was wat ik graag maar even een ‘tof wijf’ noem. Ik moest altijd erg om haar lachen als ze als zichzelf optrad op televisie en ik lees haar schrijfwerk ook graag. Het is jammer dat ze in deze film niet zo heel veel te doen had. Ze hadden meer voor haar in petto in de volgende, maar dat gaat dus nu niet gebeuren. Leia heeft wel een heel toffe scène: wanneer de bad guys een gat in haar ruimteschip blazen, wordt ze de ruimte ingezogen. Eerst lijkt dat het einde van Leia, maar dan gebruikt ze the force om zichzelf weer naar het ruimteschip te laten vliegen. Ik ben heel benieuwd hoe ze in de volgende episode omgaan met het feit dat Fisher niet meer onder ons is. Ik hoop niet dat ze met een digitale Leia aan de slag gaan, want dat was wel een van de slechtste elementen van Rogue One.
Ondertussen denk ik wel eens dat ik met bloggen best wel wat minder hard mijn best kan doen. Ik doe het nu 11½ jaar, en eerlijk gezegd heb ik alles wel gezegd.
Ik probeer deze decembermaand bewust onderwerpen die ik al vaker heb aangesneden te vermijden. Dus geen kerstposts, geen terugblikken of lijstjes over 2017.
Dat mensen Mijn vriend Spider-Man en alles daaraan verwant tof vinden, was dus fijn.
Maar geen van de guitige en toffe stripplaatjes die ik via dit platform deel, zaten in de top 9. Dat is natuurlijk geen reden om daarmee te stoppen, maar het geeft wel te denken: waarom deel ik dat soort plaatjes eigenlijk? Je bouwt er misschien geek-creds mee op, maar waarom zou je?
Antwoord: het is vooral leuk voor mezelf om te zien wat ik in het afgelopen jaar allemaal heb gelezen en gezien en nu herinnerd te worden aan wat ik tof of bijzonder vond. Instagram is dus gewoon een fotodagboek. Niets meer, niets minder.
Frank Meeuwsen blogde dat alle sociale media hem een beetje te veel werd en verwijderde veel apps van zijn telefoon. Ik snap die houding volkomen. Als ik zo’n stuk lees en daarna meteen dit bericht op NOS.nl, dan denk ik ook meteen dat ik wel een tijdje van Fakebook af wil. Nu we voor de kerstdagen zitten en ik mijn boek verder niet hoef te promoten, kan dat ook best.
En sowieso, wanneer een voormalig Fakebook manager als Chamath Palihapitiya al waarschuwt voor hoe gevaarlijk dit social media platform is…
Van Twitter word ik meestal toch depressief vanwege alle narigheid die daar gepubliceerd wordt. Vooral dat ik telkens tweets moet zien van mensen die ik zelf niet volg, maar die door anderen geliket worden, vind ik vervelend. Wat moet ik met al die loze informatie? Mijn hoofd zit vol genoeg.
Met iedere officiële bespreking van Mijn vriend Spider-Man ben ik natuurlijk erg blij, want de artikelen en blogposts helpen het boek onder de aandacht van de juiste lezers te brengen. Maar het hartverwarmends zijn de reacties die ik van lezers krijg.
Lezers die net als ik fan zijn van Spider-Man, of ook gewoon van comics houden. Fans waar het boek over gaat dus.
Zoals het bericht van kookheld Menno de Koning dat ik een tijdje geleden kreeg en hier met toestemming reproduceer. De Koning is de winnaar van Heel Holland Bakt 2014. Eerder dit jaar is zijn speels vormgegeven Superheroes Kookboek uitbracht door uitgeverij Kosmos. In het voorwoord haalt Menno zijn liefde voor comics en zijn held Stan Lee al aan, dus dan weet je dat je met een echte stripgeek te maken hebt.
(Een andere goede hint is als mensen het koppelteken tussen Spider en Man zetten, maar dat even terzijde.)
De hele vormgeving van Menno’s Superheroes Kookboek is een knipoog naar Amerikaanse comics, dus voor stripfans met aanleg voor actie in de keuken een aanrader. (Ik behoor niet tot die categorie, ik vind een boterham met pindakaas smeren net te doen.)
Menno schrijft:
Ik heb eindelijk de tijd genomen om Mijn vriend Spider-Man uit te lezen. Wat een plezier om dit te lezen, met een traan en een lach! Herkenbaar. Hoewel we zeker geen zelfde jeugd hebben meegemaakt, maar het persoonlijke vlak waarmee je je relatie met Peter beschrijft is heel herkenbaar. Zo zag ik mezelf als 12 jarige jongen constant op “school” verschijnen in Westchester New York in plaats van Maascollege Maassluis waar ik gepest werd omdat ik “anders” was…
De interviews/gesprekken met psychologen en kenners was zeer verhelderend en gaf een duidelijke beschrijving hoe zo’n fan relatie werkt… Anyways, ik wilde je gewoon even bedanken voor het lees plezier!!!!
Een andere fijne reactie kreeg ik van Eelco. Ik ontmoette hem op de Amsterdam Comic Con en we hadden een leuk gesprek over comics. Hij droeg een mooi T-shirt van de Justice League getekend door Jim Lee. Eelco kocht een exemplaar van Mijn vriend Spider-Man. Een week later kreeg ik dit mailtje:
We hebben elkaar gesproken op de comic con in Amsterdam anderhalve week geleden, naar aanleiding van je panel op zondag over Mijn Vriend Spider-Man. Hoewel ik had gedacht dat ik mij de komende weken vooral zou verdiepen in mijn nieuwe comics, ben ik op de terugweg toch als eerste begonnen in jouw boek, en afgelopen zondag heb ik het uitgelezen. En ik heb er erg van genoten.
Grote gedeeltes van het boek lezen meer als een lange column, en dat bedoel ik positief: een persoonlijk verhaal, aangevuld met relevante info en thema’s. Hoewel mijn jeugd natuurlijk anders was dan die van jou, was het vooral een genot om de herkenbare dingen terug te lezen, zoals een eerste kennismaking met de Juniorpress-strips, Spider-Man spelen met vriendjes, en bang zijn dat superhelden niet meer cool zijn op het voortgezet onderwijs, om het vervolgens weer op te pakken op een moment in je leven dat je dat niet meer uitmaakt. Door deze dingen in je boek te lezen, raak ik ook weer aan het denken over mijn eigen fijne (en minder fijne) herinneringen.
Eerlijk toegegeven twijfelde ik van tevoren of een boek over zo’n specifiek onderwerp wel 200 pagina’s lang zou kunnen boeien, maar dat is je zeker gelukt, juist door het zo persoonlijk te maken. Die anekdotes waren dan ook mijn favoriete gedeeltes van het boek. De interviews met deskundigen haalden soms de vaart er een beetje uit, maar brachten ook wel weer interessante inzichten.
Kortom, complimenten voor het boek, en nogmaals bedankt voor het amicale gesprek anderhalve week terug.
De Justice League volgens Alex Ross, met een cast uit vervlogen tijden.
Mijn favoriete Superman, Batman en de jaren zeventig Wonder Woman in een film. Dat was vast tof geweest. En John Wesley Shipp als de Flash, die hij in een kortlopende tv-serie gestalte gaf begin jaren negentig. Tegenwoordig zit hij ook in de huidige Flash-serie als Barry Allans vader en de Jay Garrick/Flash – een vroegere versie van de superheld.
Van de tv-serie uit de jaren negentig zijn ooit enkele afleveringen op VHS uitgebracht. Die huurde ik toen in de lokale videotheek. Ik heb daar maar een paar van gezien. In die tijd waren de superheldenseries en de meeste superheldenfilms nog niet zo goed. Zeker niet als je ze met het huidige aanbod vergelijkt. Nou ja, zolang je het over de Marvel-films hebt. De recente films van DC Comics zijn eigenlijk het kijken niet waard. Op Wonder Womanna dan.
Tot nu toe heb ik dan ook geen enkele zin gehad om de Justice League-film te gaan kijken. Na Batman v Superman nam ik mezelf voor nooit meer mijn tijd te verkloten door een Zack Snyder-film te zien. Hoewel Justice League deels geregisseerd is door Joss Whedon, blijkt uit de meeste recensies dat ook deze superheldenfilm van Warner Bros. prut is. Ik zag de laatste weken veel vlogs op YouTube die dit beeld bevestigen. Die vlogs, vaak gemaakt door teleurgestelde fans, zijn vermakelijk om te zien. Waarschijnlijk vermakelijker dan de film zelf.
Al geloof ik niet dat de studiomensen van Warner Bros. echt al die kritische vlogs gaan kijken en de – vaak goede en rake tips – overnemen. Die luisteren maar naar één ding: brengt het geld op of niet. Dat geldt natuurlijk voor alle filmstudio’s.
Mijn idee is dan ook: als we stoppen met bioscoopkaartjes voor meuk te kopen, is dat wellicht een signaal dat ze in Hollywood beter hun best moeten gaan doen. Maar ja, de fans die Justice League wel leuk vinden, gaan meteen drie, vier keer naar de bioscoop, dus uiteindelijk brengt die film toch weer genoeg geld op.
Toch is stemmen met je portemonnee de enige manier om een signaal af te geven als het om commerciële producten gaat. Koop de producten waar je achter staat, zoals bijvoorbeeld Fair Trade-spullen. Koop zo min mogelijk spullen met een dubieuze oorsprong, gemaakt door kinderhandjes in een sweatshop.
Wat Justice League betreft: mocht je het een toffe film vinden, by all means… Geniet ervan. Vroeger dacht ik altijd dat je iedere nieuwe film van een filmmaker een kans moest geven. Maar nu ik ouder ben vind ik dat als een filmmaker op rij een aantal slechte films heeft gemaakt, ik niet verplicht ben om de volgende van zijn of haar hand te kijken. Er is zoveel aanbod dat wel de moeite waard is. Ik vermaak me voorlopig wel met The Punisher en Supergirl op Netflix.
Op Instagram blikt bijna iedereen even terug via een handige site die de meest gelikete posts voor je verzamelt en bij elkaar zet. Nu gaat het mij echt niet om de likes, maar ik was toch benieuwd waar ze mee zouden komen.
Veel foto’s over Mijn vriend Spider-Man. Dat vind ik natuurlijk erg tof. Spider-Man is een coole dude en ik schreef een heel boek over hem. Veel mensen vinden dat gelukkig leuk.
Het schrijven, uitbrengen en promoten van Mijn vriend Spider-Man stond centraal in 2017, dus in dat opzicht klopt dit jaaroverzicht. Ik ben dan ook dankbaar voor het feit dat SubQ het boek wilde uitgeven en voor de steun die ik tijdens het schrijven van ze kreeg. Ook ben ik blij met de toffe reacties die ik van lezers kreeg en in het bijzonder voor mijn vriendin Linda die me altijd bijstaat. Zonder haar was het allemaal niet gelukt.
Verder zie ik in het overzicht vooral veel recente foto’s van de Dutch Comic Con Wintereditie. Kennelijk sloegen die goed aan. Of ik heb er sinds kort nieuwe volgers bij op Instagram. Geeklife-achtige foto’s doen het dus goed. Stripplaatjes wat minder, maar dat maakt niks uit. Je moet alleen plaatsten wat je zelf tof vindt. Het aantal likes zijn alleen belangrijk als je Instagram gebruikt om geld te verdienen of als je brein een endorfine injectie nodig heeft.
Wat het volgende jaar brengt, weet ik eigenlijk nog niet. Er zal niet meteen een nieuw boek zijn, al ben ik wel heel hard aan het nadenken over een follow up. Simpelweg omdat het schrijven van een boek heel erg fijn is om te doen. Wat ik wel weet is dit: minder zorgen maken. Meer letten op dingen die ik tof vind. En al helemaal niet te veel nadenken bij social media-gebruik en over wat te bloggen. Gaat dat dan dit jaar allemaal wel lukken?
Howard the Duck staat op Netflix, dus waagde ik de gok om deze stripadaptatie uit 1986 nog eens te gaan kijken.
Howard the Duck van regisseur Willard Huyck en producent George Lucas is een live-action adaptatie van de Marvel Comics omtrent een pratende eend. Howard the Duck is een creatie van Steven Gerber en Val Mayerik en een redelijk subversief en absurd personage. Zelf haak ik snel af bij pratende Disney-achtige dieren in een semi-realistische omgeving als het Marvel Universum. Ik heb daarom nog nooit echt een Howard the Duck-comic gelezen. Al kwam ik hem wel eens tegen in een team-up met Spider-Man.
De film uit 1986 was officieel de eerste Marvel-verfilming voor een bioscooppubliek. Howard the Duck was een flop. Wie hem nu kijkt, snapt meteen waarom. Het verhaal is gewoon niet zo goed.
Niet Howard.
Howard woont op een eendenplaneet: alles is eigenlijk net zoals bij ons, maar dan bevolkt door eenden in plaats van mensen. Howard wordt door een experiment op aarde per ongeluk naar onze planeet over gestraald. Hier is hij letterlijk de vreemde eend in de bijt. Een pratende eend met een dikke sigaar in zijn bek zien we namelijk niet iedere dag.
Kinderachtig
Dit uitgangspunt zou een mooi en satirisch verhaal kunnen opleveren over immigratie en integratie, maar de film verzandt al snel in enorme, vreemde kolder waarin het einde der tijden dreigt als door hetzelfde experiment ook een duistere opperheer op aarde komt die de rest van zijn collega’s wil laten overkomen. Beetje kinderachtige kolder dus allemaal.
Oorspronkelijk wilde George Lucas hier ook een animatiefilm van maken, maar vanwege contractuele verplichtingen moest het per se een live-action film worden. Howard wordt gestalte gegeven door kleine acteurs in een pak en ziet er daardoor niet zo heel overtuigend uit. Van Gerbers satire is bijna niets overgebleven.
Fuck a duck
Het grappigste en vreemdste moment is de scène waarin zangeres Beverly Switzler (Lea Thompson) met Howard in bed duikt en het er even op lijkt alsof ze zullen gaan neuken. Sinds een markante scène in Clerks II, waarin een ezel in een fastfood restaurant van achteren wordt genomen, weet ik wat interspecies erotica is, maar zover komt het in Howard the Duck niet. Gelukkig maar wellicht.
Aan de andere kant: als ze dit idee hadden doorgevoerd, had Howard the Duck het niveau van beroerde kinderfilm overstegen, en misschien de moeite van het uitzitten waard geweest. Al was het dan wel een heel ander soort film geworden.
Het medium interactieve strip is volop in ontwikkeling. Met Screendiver is er nu een centrale plek waar makers en lezers een overzicht krijgen van welke comics er allemaal zijn. In de toekomst kun je er ook lezen hoe je ze kunt maken. Een gesprek met Remco Vlaanderen, hoofdredacteur van de site: ‘Screendiver moet dé merknaam worden voor innovatieve, interactieve comics.’
Remco Vlaanderen. Illustratie: Gustavo Garcia.
Het beeldverhaal ondergaat een revolutie in de digitale en virtuele wereld. Naast papier kunnen we tegenwoordig ook strips lezen op smartphones, tablets en al langer op de pc. Digitale strips, ook wel motion comics of interactieve comics genoemd, zijn volop in ontwikkeling. Het zijn stripverhalen verrijkt met animatie, muziek en geluidseffecten. Vaak zijn ze op een bepaalde manier interactief omdat er een handeling van de lezer is vereist. We hebben het dus niet over papieren strips waarvan er ook een digitale versie beschikbaar is om te lezen op je tablet of telefoon, zoals bijvoorbeeld de dienst Yieha van Ballon Media en Standaard Uitgeverij. Het gaat om stripverhalen die speciaal gemaakt zijn voor digitale consumptie. Nieuwe, uitdagende producties waarbij de makers vaak nieuwe manieren van vertellen uitproberen.
‘Door gebruik te maken van muziek, tekst, en door te spelen met tijd, ontwikkelen de makers eigenlijk een soort van nieuwe visuele taal die anders is dan die van de papieren strip maar daar wel op voortborduurt,’ aldus Remco Vlaanderen. Vlaanderen is sinds 2005 werkzaam als producent en redacteur bij Submarine Channel: een internationaal distributie- en productieplatform voor innovatieve digitale mediaproducties waarin nieuwe manieren van vertellen worden onderzocht, zoals interactieve documentaires en interactieve comics. De website Screendiver.com is een van hun projecten, een platform dat in het leven is geroepen om interactieve strips te promoten.
‘Screendiver is echt bedoeld als platform om mensen bewust te maken van deze vorm van comics. We willen zo een groter publiek voor dit medium genereren, want veel mensen kennen interactieve comics simpelweg nog niet. We zien het als onze missie om ervoor te zorgen dat het medium veel bekender wordt. Vorig jaar hadden we een expositie met baanbrekende motion comics in het ABC Architectuurcentrum Haarlem tijdens en na de Stripdagen. Screendiver is de volgende stap,’ aldus Vlaanderen die als hoofdredacteur een van de drijvende krachten achter Screendiver is.
Pioniers
Volgens Vlaanderen leven we in interessante tijden: ‘Het is alsof we bezig zijn iets nieuws uit te vinden. De makers die met digitale strips bezig zijn voelen zich ook pioniers, denk ik. We zijn aan het ontdekken hoe het oude medium strip zich vernieuwt onder invloed van digitale platforms. Er is nog zoveel mogelijk en er valt nog zo veel te ontdekken! Op dit moment zijn bijvoorbeeld veel interessante stripmakers bezig met hoe ze virtual reality kunnen gebruiken in stripverhalen. Misschien blijkt dit uiteindelijk niet te kunnen, maar vooralsnog is het is dus heel boeiend om te kijken of het kan en hoe dan. In dat soort experimenten ben ik als maker en producent erg geïnteresseerd. Natuurlijk zijn interactieve comics niet per se beter dan gewone strips, maar als je beeldverhalen maakt die op een scherm gelezen moeten worden dan is het gek als je alleen een statische strip zou maken. Je werkt immers met een multimediaal platform. De elementen die je toevoegt mogen geen decoratie zijn, maar moeten echt essentieel zijn en het verhaal ondersteunen. De meest ideale interactieve comic zou niet meer goed werken als je een gebruikt element weg zou halen. Als je bijvoorbeeld het geluid weghaalt zou je dat echt moeten missen.’
Een mooi voorbeeld van de meerwaarde van audio bij een strip is The Land of the Magic Flute, Fons Schiedons vrije bewerking van Mozarts Die Zauberflöte. Tijdens het lezen zijn soms fragmenten van Mozarts opera te horen die achtergrondinformatie geven over de personages. Zonder de audio is de leeservaring dus niet compleet.
Sutu tijdens een workshop.
Sutu
Een ander goed voorbeeld van de mogelijkheden die het medium biedt, is de strip These Memories Won’t Lastvan de Australische stripmaker en interactive designer Sutu. Sutu, pseudoniem van de in 1981 geboren Stuart Campbell, is een van toonaangevende pioniers op het gebied van motion comics. Kenmerkend aan zijn strips is dat de technische middelen altijd in dienst staan van het verhaal en nooit alleen maar aanwezig zijn als gimmick. These Memories Won’t Last kun je gewoon in je internetbrowser lezen. De striplaatjes en teksten zitten aan elkaar vast via een rode draad die tegen de scrollrichting in beweegt. Je leest de strip dus alsof je verticaal langs een levenslijn beweegt. De strip is een prachtig, kort verhaal over Sutu’s grootvader die aan de ziekte van Alzheimer lijdt. Als de lezer te lang bij een beeld blijft hangen, vervaagt dit langzaam. Een mooie visuele metafoor voor geheugenverlies.
These Memories Won’t Last.
Sutu wijst nieuwe makers graag op een belangrijke valkuil bij het maken van interactieve comics: ‘Waar je voor moet oppassen is dat mensen moeten uitzoeken hoe ze je verhaal precies dienen te lezen. Het ontwerp moet intuïtief te volgen zijn. Soms draven makers door wat interactiviteit betreft, waardoor lezers het verhaal niet goed meer kunnen volgen, gefrustreerd raken en hun interesse verliezen.’
Interactieve comics centrale
Het idee voor Screendiver werd geboren tijdens het Zwitserse internationale stripfestival Fumetto in 2014 waar een expositie aan motion comics was gewijd. Daarom waren er ook enkele pioniers van dit medium aanwezig, zoals Ezra Claytan Daniels, Sutu en Jason Shiga. Tijdens een paneldiscussie bleek dat zij nogal moeite hadden met de distributie van hun projecten. Zo zijn interactieve graphic novel apps moeilijk terug te vinden in de App Store van Apple, en zijn interactieve strips overal verspreid op het web. Je moet dus goed zoeken. De makers en Vlaanderen zaten daarover te praten en toen werd het idee geboren om één centrale plek te creëren, een distributieplatform waar bezoekers alle producties bij elkaar kunnen vinden. Sinds januari 2017 is Screendiver officieel online, al is het project nog lang niet af.
Stripcollectie
Men wil met de site dus laten zien wat voor moois er allemaal te lezen is op het gebied van interactieve comics. De belangrijkste functie is daarom het overzicht met comics dat wekelijks wordt aangevuld met nieuwe titels. Op dit moment staan er een kleine veertig projecten in het overzicht. De meeste comics zijn niet op de site te lezen. Er wordt van deze producties een inleiding gegeven en een link naar waar de strips gelezen kunnen worden of de apps ervoor gedownload. Bezoekers kunnen het materiaal selecteren op genre, digitaal platform en of de strips geschikt moeten zijn voor alle leeftijden of alleen volwassenen.
De comics die nu worden genoemd komen in allerlei soorten en maten. Van webexperimenten, comics die uit animated gifs bestaan tot met strips met een virtual reality element. Vlaanderen licht de keuze voor de comics op de site als volgt toe: ‘Momenteel zijn we aan het uitzoeken hoe breed we willen gaan maar, in eerste instantie moet het een platform zijn voor producties zoals we die zelf maken: onafhankelijk gemaakte producties, indie comics die niet-gelieerd zijn aan grote Amerikaanse uitgevers. Ook de geselecteerde commerciële projecten die voor een groot publiek zijn gemaakt, zijn nog steeds onafhankelijke producties. Daarnaast wilden we ons concentreren op comics met een vorm van interactiviteit die specifiek voor het web zijn gemaakt. Dus geen klassieke motion comics die eigenlijk vooral filmpjes zijn. Overigens is vernieuwend niet per se een vereiste bij de selectie. Het is niet zo dat ieder project dat we erop zetten, iets nieuws moet toevoegen.’
Juist door de nadruk op onafhankelijke makers, hoopt Screendiver een tegenhanger te zijn voor grote commerciële distributieplatforms voor lineaire digitale comics, zoals Comixology en Marvel comics.
Abwaesser.
Abwaesser
Niet alle strips op Screendiver zijn verhalend. Een goed voorbeeld van een niet-verhalende webcomic is bijvoorbeeld Abwaesser, een serie korte verhalen en experimenten van Yung Kiwi, pseudoniem van de Zwitserse illustrator Michael Kühni. Het project is als het ware een speeltuin waarin Kiwi allerlei experimenten doet met het medium interactieve comics. Met iedere aflevering probeert hij nieuwe dingen uit. Soms zijn het poëtische strips met veel humor, een andere keer een vormexperiment waarin Kiwi speelt met de layouts en animaties.
Seksueel geweld
Een van de strips waar Vlaanderen heel enthousiast over is heet Priya’s Shakti. Het is een interactieve, atypische superheldencomic met een sociale boodschap die tieners gendergelijkheid wil bijbrengen en waarschuwt voor seksueel geweld. De ervaringen van verkrachtingsslachtoffers zijn in het project verwerkt in animaties, die door een augmented reality app geactiveerd worden. Als je je tablet of telefoon boven het boek houdt en via deze speciale app leest, komen de stripplaatjes tot leven met animaties.
Priya’s Shakti.
‘Volgens mij is Priya’s Shakti de meest succesvolle interactieve comic ooit. De app is al iets van 500.000 keer gedownload. En er was veel media-aandacht voor, juist vanwege de maatschappelijke relevantie. Het eerste deel is gemaakt naar aanleiding van een groepsverkrachting in een bus in New Delhi, India. Eind vorig jaar is deel twee uitgekomen. Die gaat over wraakacties waarbij vrouwen zuur in het gezicht gegooid krijgen. Volgens mij is dit project zo succesvol omdat het heel mooi is getekend. Het is goed gemaakt en gaat over een zeer urgent en actueel onderwerp.’ De strip is zowel beschikbaar als papieren uitgave als digitaal.
Manifest
Er valt dus al veel te lezen op de site. Het doel is om Screendiver uit te laten groeien tot een community voor lezers en makers. Daarom staat er ook een manifest van de Amerikaanse schrijver, tekenaar en art-director Ezra Claytan Daniels op. In zijn manifest gaat hij op uitdagende wijze dieper in op wat er nu eigenlijk onder motion comics wordt verstaan. Daniels gebruikt overigens graag de term digitale comics, want als makers en uitgevers allerlei vage benamingen gaan gebruiken, maakt dat de producties moeilijk vindbaar.
Daniels: ‘De parapluterm digital comics moet alles omvatten van statische webcomics tot de meest ambitieuze interactieve comics.’ Toch is er onder de makers nog enige discussie over welke term nu het beste de lading dekt. Vlaanderen: ‘Ik gebruik liever de term interactieve comics in plaats van motion comics, omdat die laatste benaming weer de associatie oproept met geanimeerde strips op YouTube.’
Hoe je ze ook wilt noemen, Daniels deponeert in zijn manifest enkele voorwaarden, al was het maar om makers uit te dagen. Daniels vindt bijvoorbeeld dat digitale strips de beperkingen van het papier moeten overstijgen en juist nieuwe mogelijkheden moeten onderzoeken. De makers moeten daarom ook rekening houden met het uiteindelijke platform waarop de strip gepubliceerd gaat worden. ‘Een maker van digitale comics moet de mogelijkheden van het bedoelde platform volledig onderzoeken en uitbuiten,’ aldus Daniels in het manifest. ‘Kijk naar de technologie van jouw platform en denk hoe jouw verhaal dat kan gebruiken om een meeslepender ervaring te creëren. Als jouw strip bedoeld is om op telefoons gelezen te worden, ontwerp de kaders op een manier die het kleine, verticale scherm omhelzen in plaats van ermee vechten.’
Bezoekers van de site kunnen het manifest ondertekenen, van commentaar voorzien en delen.
How to
Uiteindelijk moet Screendiver ook een plek worden waar makers terecht kunnen voor informatie. Vlaanderen: ‘Er zijn veel stripmakers die dit soort dingen willen creëren, maar niet goed weten waar ze moeten beginnen. Zeker bij jongere makers is er veel interesse voor. Van de studenten die ik lesgeef aan de St. Joost in Den Bosch, willen vier van de 18 leerlingen interactieve strips maken. Op dit moment is de directory met strips het belangrijkste, maar we willen uitbreiden op het gebied van educatie en informatie geven over hoe je deze producties zou kunnen maken. Door bijvoorbeeld aandacht te besteden aan tools, de programma’s en gereedschappen die je nodig hebt. Niet alle stripmakers zijn immers even technisch onderlegd. Daarnaast willen we in de toekomst ook ‘making of stories’ maken. Denk aan interviews met de stripmakers en het tonen van concept art. Laten zien hoe deze producties tot stand zijn gekomen en wat de makers willen bereiken met hun werk. Ook dat soort dingen zijn super interessant voor mensen die ook dit soort dingen willen maken.’
Scott McCloud. Foto: Michael Minneboo
Tips voor de juiste tools staan straks in de sectie met artikelen, waar ook stukken over het medium staan en video-interviews met makers als Sutu en Scott McCloud. De Amerikaan McCloud is misschien nog wel het best bekend door zijn drie theoretische boeken over strips, zoals Understanding Comics, en is een van de mensen die zich dus als stripmaker en theoreticus met het medium bezighoudt. In zijn boek Reinventing comics legde hij een visionaire basis voor digitale comics. In de video vertelt hij immer enthousiast over de mogelijkheden van het oneindige digitale canvas.
ProStress.
Iedere dag vers
Iedere werkdag wordt er op Screendiver nieuw materiaal van de Rotterdamse kunstenaar/animator/webpionier Han Hoogerbrugge gepubliceerd. De interactieve cartoon ProStressbestaat uit drie plaatjes waarin Hogerbrugge op eigen wijze commentaar levert op de actualiteit, beroemdheden, politici en populaire cultuur.
Op dit moment staat Screendiver dus nog deels in de kinderschoenen, maar Vlaanderen is optimistisch over de toekomst van motion comics en de site: ‘Over vijf jaar moet de community van makers en lezers flink gegroeid zijn en moet de directory zeer uitgebreid zijn. Mensen die inspiratie en toffe interactieve comics zoeken moeten dan eigenlijk meteen aan Screendiver denken. Het moet dé merknaam zijn voor innovatieve, interactieve comics.’
Mooie foto’s met sterke composities maakt mijn vriendinnetje, daarom breng ik graag even haar Instagram onder de aandacht. Ik vind het leuk om via de foto’s door haar ogen te kunnen kijken. Zo leer ik mijn partner in love weer een beetje beter kennen.
