Op YouTube staan veel mooi gemaakte, goed gemonteerde en fascinerende video-essays. Maar die zijn niet altijd even goed te vinden in de oceaan van middelmatige content.
En het algoritme van de videogigant laat in dat opzicht nog veel te wensen over. Daarom was ik blij met een recente opdracht van Submarine Channel. Voor SubmarineChannel.com selecteerde ik vijf video-essayisten op YouTube die ik erg goed vind. Natuurlijk zijn er wel meer dan vijf goede video-essayisten, maar deze wilde ik graag onder de aandacht brengen omdat ze iedere keer weer nieuwe inspirerende essays over film en populaire cultuur publiceren.
Als jij je favoriete videomaker mist, schroom niet om onder dit stuk te reageren. Benieuwd naar welke YouTubers ik geselecteerd heb? Je vindt mijn top 5 hier.
Postief Een essayist die in het lijstje ontbreekt, maar zeker aandacht verdient, is het YouTube-kanaal FilmJoy. Vooral de essays onder de titel Movies With Mikey spreken mij aan. De toon van die essays is namelijk positief en het doel van dit kanaal is het uiten van liefde voor film. Dat spreekt mij erg aan.
Sowieso wil ik me als journalist en geek vooral richten op positieve zaken, dus de dingen die ik tof vind. Er zijn te veel YouTubers die alleen bezig zijn met dingen die ze stom vinden. Of die heel zure recensies maken. Alsof kritisch zijn betekent dat je altijd de zaken negatief moet benaderen. Ik heb bijvoorbeeld zoveel negatieve essays voorbij zien komen over The Last Jedi, dat het lijkt alsof niemand die film goed vindt En dat is natuurlijk onzin. Puur het algoritme van YouTube dat denkt dat ik dit leuk vind.
Het meest bizarre dat ik zag was een video van een uur waarin alleen maar action figures van het personage Rose Tico uit de verpakking worden gehaald. Dan ben je echt obsessief bezig met iets dat je haat. Over anti-fans gesproken…
Nee, geef mij maar de positieve essayisten zoals FilmJoy. We moeten mooie dingen in de wereld vieren en onze liefde daarvoor laten zien. Als je na het bekijken van deze essays niet superblij films gaat kijken, weet ik het ook niet meer.
Waarom FilmJoy niet in mijn lijstje voor Submarine Channel zit? Podcast-collega Thom Aalmoes wees me deze week op het bestaan van dit kanaal. Ik kende deze dus nog niet. Dat is ook mooi aan praten met mede-geeks: je ontdekt telkens weer wat tofs. Daar heb je geen algoritme voor nodig.
Voel je de wind? Het wordt kouder. Gelukkig, het is weer september. Prima tijd om onder de dekens te kruipen en de finale van Twin Peaks te kijken.
[SPOILERS!]
Linda en ik kwamen er dinsdag pas aan toe, en ik weet nog steeds niet wat ik precies gezien heb. Natuurlijk geldt dat voor alles wat met Twin Peaks te maken heeft: om de vertelling multi-interpretabel te noemen is een understatement. Maar dat maakt het nu ook zo’n fascinerende kijkervaring. Dat maakt deze serie echt tot kunst, zoals sommige abstracte schilderijen. Je weet niet altijd wat het precies moet voorstellen, maar het doet wel iets met je. Je kijkt ernaar en ervaart een emotie of gevoel. Het inspireert je. Brengt je op ideeën. Zo is Twin Peaks dus ook voor mij.
Ik weet dat Menno na het zien van een aflevering allerlei theorieën leest op Reddit. Ik nam mijn toevlucht tot YouTubers en kwam enkele interessante ideeën tegen. Deze vond ik vooralsnog het duidelijkst:
Ik vind het echt heel tof om te zien hoe veel Twin Peaks leeft onder de toeschouwers. Er zijn best veel van dit soort vlogs en discussies over de inhoud. Misschien is het ook wel heel fijn om je met een prachtig mysterie bezig te houden zodat de dagelijkse narigheid naar de achtergrond verschoven wordt.
Open
Ik had niet een 100% happy end verwacht van David Lynch, maar het slot van aflevering 18 voelde toch een beetje als een open einde. Er zou nog een vierde seizoen kunnen komen. En is Laura Palmer nu echt gered door Cooper in aflevering 17 of is de tijdreis toch mislukt? Volgens mij mogen we zelf kiezen. Volgens mij is Laura Palmer wel gered en omdat ze nooit vermoord is, is de hele verhaallijn van Twin Peaks schoongeveegd. Maar hoe zit het dan met het uitstapje naar de parallelle wereld in aflevering 18?
Gaaf dat Lucy degene is die Bad Cooper neerschoot trouwens. En dan die opmerking dat ze nu eindelijk mobiele telefoons begrijpt. Kostelijk.
En die scène in de Lucy’s Diner waarin Cooper even drie vervelende kerels uitschakelde. Prachtig! Als een oude wildwestheld die een stadje binnenrijdt en een dame uit de penarie redt.
En toen was het opeens voorbij. Damn.
Linda en ik hebben afgesproken binnenkort het hele derde seizoen opnieuw te kijken. Elke avond een aflevering zodat we de verhaallijnen beter kunnen volgen. Nu was dat soms lastig als Lynch teruggreep naar iets wat een maand geleden was gebeurd.
Maar na het zien van de laatste aflevering is het misschien een goed idee om alles nog eens te gaan kijken en dan te beginnen bij Fire Walk With Me.
Wat vond jij van de Twin Peaks finale?
Legt David Lynch hier de laatste hand aan zijn magnum opus? Illustratie: Rinaldo Zoontjes.
Wat mij betreft is de wereld een beetje kleurrijker en interessanter dankzij het werk van David Lynch. Dan heb ik het niet alleen over de nieuwe reeks Twin Peaks-afleveringen, het gehele oeuvre van de man is het kijken en bestuderen waard.
Natuurlijk ben ik niet de enige die dit vind. Over de hele wereld zijn mensen gefascineerd door Lynch’s universum. Ook mijn vriend Mennomail die een heel boeiend video-essay maakte over de inspiratiebronnen van Lynch uit de kunstwereld, met name voor de achtste aflevering van Twin Peaks: The Return. Francis Bacon, René Magritte, Edward Hopper en Stanley Kubrick. De achtste aflevering was wel de weirdste episode tot nu toe. Weird, maar fascinerend. Als een levend, surrealistisch schilderij.
https://vimeo.com/223616087
Het video-essay is niet onopgemerkt gebleven. Het wordt goed bekeken en wordt op sites als IndieWire en Esquire. Dat succes gun ik Menno natuurlijk van harte, want hij maakt al een tijdje heel boeiende video-essays en inleidingen onder de naam VoorDeFilm.
Disclaimer
Het lijkt wel of ik de laatste weken maar over een paar onderwerpen kan schrijven: Twin Peaks, Mijn vriend Spider-Man en Menno. Dat laatste komt omdat hij weer lekker bezig is met allerlei boeiende projecten. Daarnaast ben ik gewoon heel blij met het feit dat Twin Peaks weer terug is en tja, er gebeurt gelukkig heel veel rondom mijn debuut.
Maandagavond meteen de eerste drie afleveringen gekeken van het derde seizoen van Twin Peaks.
(Geen echte spoilers hieronder, tenzij je afbeeldingen spoilers vindt, dan wel.)
Nee, ik ga nu geen uitgebreide analyse geven van wat ik heb gezien. Zoiets moet je bij de films van David Lynch sowieso niet willen. Die zijn wat ze zijn en voor iedereen zijn ze waarschijnlijk iets anders. Of betekenen ze iets anders.
Het werk van Lynch is iets wat je ondergaat, als een droom. Niet iets waar je snel een antwoord op hebt. Je moet het laten bezinken. Nippen, als een met een goede kop koffie.
Klassieke Twin Peaks.
Twin Peaks seizoen 3 is anders dan ik had verwacht. Maar eigenlijk kun je dat ook van Lynch verwachten. Gelukkig maar, want zo weet je nooit wat er komen gaat. Ik vond het fijn om Dale Cooper weer te zien en genoot van de surrealistische beelden die Lynch ons voorschotelde.
Nog weinig echt oudgedienden uit de eerste twee seizoenen gezien, maar dat zorgt juist voor die frisheid. Dit is niet het Twin Peaks van vroeger, dit is het Twin Peaks van nu. Wie een nostalgische trip verwachtte, wacht dus een grote verrassing. Of teleurstelling.
Bijzonder dat de Log Lady, die vlak na de opnames overleed, in de serie zit. Dat ze ziek is, kun je duidelijk zien. Ik vraag me af in hoeverre de makers het scenario voor haar hebben aangepast. Ook Miguel Ferrer overleed vlak na de opnames.
Wat mij wel opviel was hoe anders en origineel Mark Frost en David Lynch uit de hoek kunnen komen en hoeveel dit verschilt van wat je normaliter op televisie ziet. Ja, Twin Peaks zette een standaard waardoor het medium veel beter materiaal toont dan ervoor.
Toch kunnen series als Riverdale, wat een soort Twin Peaks voor tieners moet voorstellen, niet tippen aan het origineel. Riverdale is heel vermakelijk en onderhoudend, maar erg hap snap. Ik geloof niet dat een scène langer duurt dan 60 seconden. Neem dan Twin Peaks waarbij Lynch je gerust dertig seconden naar een vierkante glazen ruimte laat kijken zonder dat er iets gebeurt. En eng dat dat is.
[hr]
Waarom de rubriek Frames? De verhalen die we lezen en zien maken net zo goed deel uit van onze levensloop als de gebeurtenissen die we in reallife meemaken. In de rubriek Frames verzamel ik stills uit de films (en soms tv-series) die ik heb gezien om zo die herinneringen te kunnen bewaren en koesteren.
Trees, volume 1: In Shadow by Warren Ellis (Transmetropolitan, The Authority) and Jason Howard is something else. Trees is a great science fiction story that presents a new perspective on the theme of alien-invasion. Like all good science fiction, Trees is an exploration of human nature in alienating and trying circumstances.
Ten years ago we discovered there is intelligent life in the universe: large black obelisks came down from the sky and landed on different places on earth. These big shapes wrecked their surroundings wherever they landed, destroying whole city blocks. Humanity panicked, but ‘the trees’ as people call them all but ignored humans all together. They don’t recognize us as intelligent or alive. Basically they just stand there, sometimes dumping toxic waste on their surroundings.
Now, ten years later, people have accepted these ‘trees’ and life goes on as well as possible. Writer Warren Ellis focuses on five locations on earth to show how the presence of the trees has changed our lives and how people adapted to them. In China a young artist arrives in the special cultural zone of a city under a tree and starts a journey of self-discovery. In Italy a young woman under protection of her boyfriend, the leader of a fascist gang that rules the city, meets an older man who will teach her survival skills so she can move up the social ladder. In Svalbard, one of the members of a research team is about to discover that the trees may not be dormant after all. The Somalian president starts placing artillery on the trees to demonstrate his military power, and in New York a Democrat is running for mayor in a city that’s been utterly transformed when the trees landed – Manhattan flooded when the trees landed on the cityscape.
Panel from Trees by Warren Ellis and Jason Howard.
In the first eight comics that are collected in Trees, Volume one: In Shadow, Ellis focuses most on the young artist, the Italian woman and the research team. Rightly so, because these three storylines concentrate on the characters and their development, whereas the other plotlines are more concerned with the politics of a world covered by the trees. At the moment they seem less interesting than the more personal storylines, but my guess is the political issues will be explored in later comic book issues.
I especially liked the story about Tian Chenglei, the young artist who is the new arrival in the city of Shu, a special cultural zone in China. Chenglei tries to find his place within a community of free thinkers, artists, homosexuals and transgenders and starts to explore his own sexuality.
Jason Howard‘s artwork has an energetic feel to it. Howard’s love for cross-hatching gives the art a sketchy kind of look, while at the same time he gives a detailed impression of the scenery. All major locations in the book have their own distinctive look and feel, and these settings really sell the story. For the facial expressions Howard seems to use a sort of short-hand: they sometimes are lacking subtlety.
At first glance the cover of Trees reminded me of the film poster of David Lynch’s Eraserhead with Jack Nance wearing that goofy haircut, but although the trees are weird, Ellis’s story isn’t as strange as any of Lynch’s films. Trees isn’t less fascinating, though.
This review was written for and published on the wonderful blog of the American Book Center.
Meteen heb ik het boek besteld bij the American Book Center, maar al snel kreeg ik bericht dat het boek niet voorradig was. Jitse vertelde me later zelfs dat de kans groot was dat het heel lang ging duren voordat Reflections binnen zou komen. Eerlijk gezegd was ik het boek al helemaal vergeten toen ik deze week plotseling bericht kreeg dat het op me lag te wachten.
Dit soort kleine gebeurtenissen maken het leven leuk.
Twin Peaks-fan Brad Dukes sprak met leden van de cast en crew en voert deze sprekend op in een lang interview. Fantastisch om te lezen hoe het er achter de schermen bij Twin Peaks aan toe ging. Ook co-creator Mark Frost en Angelo Badalamenti komen in het boek aan het woord. Alleen de stem van David Lynch ontbreekt vooralsnog. Maar gelukkig heb ik ook het boek Lynch on Lynch van Chris Rodley in de kast staan, waarin de regisseur uitgebreid over Twin Peaks vertelt.
Met Suikerschedel heeft Charles Burns eindelijk zijn trilogie afgerond. De puzzelstukjes zijn compleet maar het plaatje blijft deels gehuld in mysterie. Het levert een boeiende leeservaring op.
Charles Burns. Zelfportret.
In de albums X, De Korf en Suikerschedel mengt Burns de beeldtaal van Hergés Kuifje met elementen van het werk van Willam Burroughs en met een flinke scheut David Lynch. Het resultaat is verbluffend en, vooral de finale, ontroerend.
Toen ik begin 2012 Burns interviewde voor de VPRO Gids en Kuifje ter sprake bracht, zei de tekenaar daar het volgende over: ‘Een groot deel van mijn kindertijd moest ik mezelf vermaken en dat deed ik door te tekenen en strips te lezen. Nog voordat ik kon lezen kreeg ik Kuifje-albums van mijn vader en werd verliefd op ze. Ze maakten grote indruk op mij. Uiteindelijk hebben het verhaal, de personages en wat ik wil vertellen niets te maken met de wereld van Kuifje of die van Hergé, maar de beeldtaal en misschien ook de sfeer die ik als kind tot me genomen heb, komen er nu op deze manier uit.’
In X (of X’ed Out als je de Engelse versie leest) maakten we kennis met Doug, een getormenteerde jongen wiens alter ego Nitnit (juist, Tintin omgedraaid) gevangen zit in een surrealistische, alternatieve realiteit, opgeroepen door de verdovende middelen die Doug slikt en de dramatische gebeurtenissen die vooraf gingen. Doug krijgt een relatie met Sarah, een kunststudente met een gewelddadig en stalkend ex-vriendje. De relatie tussen Sarah en Doug verloopt dramatisch en dan is er ook nog… Maar wacht, laat ik niet meer over de plot prijsgeven.
Met een beschrijving van wat er gebeurt en wie wat doet, doe je het werk van Burns eigenlijk te kort. De verhalen van Burns moet je ondergaan, je moet ze ervaren. Het zijn vaak gecompliceerde vertellingen vol symboliek, soms vertelt vanuit meerdere perspectieven. Ze kennen een ingewikkelde narratieve structuur met flashbacks en flashforwards.
Het werk van Burns fascineert omdat hij net als bovengenoemde Lynch nachtmerrieachtige taferelen toont in een realistische omgeving. De ‘echte’ wereld vervormd tot een surrealistische droom, weergegeven in een strakke, bijna klare lijn. En de personages in die nachtmerrie zijn gelaagd, intrigerend en feilbaar.
“I guess I struggle through those ideas of what those characters are and why they’re out there. I think all the characters are pretty fallible. And I think, in the trilogy, you’re focusing on Doug – that’s the primary focus. Then you’re definitely seeing that Sarah has got her shortcomings and she’s struggling with a lot of things. It’s less specific but you can see that she’s not a perfect person either,’ verklaarde Burns in een recent interview met Patrick Lohier van BoingBoing.net.
Sommige gebeurtenissen in het verhaal raakten een gevoelige snaar bij mij omdat ik dingen in mezelf herkende. Ik vermoed dat dit voor iedere lezer anders zal zijn, wat de strip alleen maar rijker maakt.
Fragment uit ‘X’
Niet alle elementen in het verhaal zullen bij eerste lezing duidelijk worden. Sterker nog: pas bij het lezen van Suikerschedel is grotendeels duidelijk waar het verhaal precies om draait. Burns maakt intrigerende, gelaagde verhalen die enige studie vergen, maar zeer de moeite van het lezen waard zijn.
Doe jezelf daarom een lol en schaf meteen alle drie de boeken aan om deze achter elkaar te kunnen lezen. Een bijzondere leeservaring staat je te wachten.
Een foto van cultheld Dale Cooper, want het grote nieuws dat Twin Peaks terugkomt, moet uiteraard gevierd worden:
Twin Peaks, de cultserie van David Lynch en Mark Frost uit de vroege jaren negentig, krijgt een derde seizoen. Maar liefst negen nieuwe afleveringen zullen in 2016 bij Showtime op de buis te zien zijn en allemaal geregisseerd door Lynch zelf.
Sinds zijn introductie in de pilotaflevering van Twin Peaksis Agent Dale Cooper altijd een van mijn favoriete helden geweest. Ik ben dol op de koffiedrinkende en taartverslindende FBI-agent en kan niet wachten om Kyle MacLachlan weer terug in die rol te zien. Die heeft aangegeven er al in zin te hebben, al is officieel nog niets over de cast bekend gemaakt. Wel weten we dat de serie zich ongeveer 25 later afspeelt. In het nu dus.
Feest met koffie en taart
Vriend Menno Kooistra gaf op Facebook aan net begonnen te zijn met het opnieuw bekijken van de oorspronkelijke serie. Toen iemand opperde of hij niet de 30 afleveringen in een montage van één minuut wilde samenvatten, leek het mij een leuk idee als hij alle koffiemomenten aan elkaar zou plakken. Dan Hassler-Forest wist te melden dat die montage natuurlijk allang al bestaat. Wat een feest!
Ik heb nog ergens Het geheime dagboek van Laura Palmer in de kast staan, geschreven door Jennifer Lynch, de dochter van. De Boekerij gaf hier in 1991 een Nederlandse vertaling van uit. Ik weet dat er ook een boek bestaat met daarin de transcripts van de tapes van Cooper, maar die heb ik nooit meer in de tweedehands boekwinkel kunnen vinden. Wel kreeg ik ooit een tape van Natasja met daarop de ingesproken tapes van Cooper. Die moet je natuurlijk beluisteren terwijl je een stevige kop koffie en een stukje kersentaart nuttigt. ‘Damn good, coffee’ uiteraard.
In Muggen van striptekenaar Bart Nijstad krijgt het alledaagse een bovennatuurlijke wending. Een typisch Hollands stadje wordt decor van het Laatste oordeel.
Bart Nijstad. Zelfportret.
Muggen, het albumdebuut van Bart Nijstad (1979), kwam opmerkelijk genoeg eerst in Polen uit. In 2012 won hij de pitch op stripfestival Ligatura te Poznań. Als hoofdprijs werd een jaar later zijn strip gepubliceerd. Daarna duurde het een tijd voordat hij een Nederlandse uitgeverij had gevonden. ‘Misschien is het boek te experimenteel voor de Nederlandse markt en durfden de uitgevers het risico niet te nemen. Die brengen liever boeken uit waar een grote vraag naar is. Maar het kan ook dat ze het gewoon een stuk stront vonden,’ vertelt de stripmaker die ook schilderijen en videokunst maakt.
Angstmedia
‘Met Muggen wilde ik een moderne versie van het laatste oordeel maken in stripvorm. Dat had verschillende redenen. We worden door de media constant bang gemaakt met berichten over de opwarming van de aarde en weeralarmen. Daarbij heb ik altijd een fascinatie gehad met de schilderijen van de Vlaamse primitieven en met de rampenfilm. Het concept van die films interesseert me: je hebt een aantal sympathieke personages en je hoopt dat ze de ramp overleven. Mijn eerste plan voor het boek was om dit om te draaien. Ik wilde onsympathieke personages waarvan je blij bent dat ze het niet overleven. Dat mislukte, want de onsympathieke personages bleken uiteindelijk de leukste te zijn.’
De stad is wat de personages met elkaar verbindt en die baseerde Nijstad losjes op zijn geboortestad Meppel. Voor het verhaal putte hij deels uit eigen ervaring. In Muggen maken we kennis met verschillende bewoners uit het gelijknamige stadje, waaronder de middelbare scholier Wildo die geobsedeerd is door geslachtsorganen en tijdens de les dagdroomt over zijn lerares. ‘Die fantasie had ik vroeger ook. Wanneer ik een mooie lerares had, lag ik ‘s avonds in mijn bed te fantaseren dat ik in een hol onder de grond woonde, met daarin een keukentje en een teeveetje, terwijl bovengronds mijn lerares lag te zonnen. Ik vroeg haar of ze mee wilde komen naar mijn hol. Een verlangen naar geborgenheid en gezelligheid. Heel Freudiaans, of niet?’ lacht Nijstad.
Aliens
De onheilspellende sfeer in Muggen doet denken aan strips van Charles Burns en de films van David Lynch. Net als zijn voorbeelden geeft Nijstad graag aan het alledaagse een bovennatuurlijke draai en voegt aan herkenbare omgevingen surrealistische elementen toe. De gehandicapte vrouw Feikje fungeert als schakel tussen de gewone wereld en het bovennatuurlijke. ‘Zij is deels gebaseerd op Ans Hoornweg, een spiritueel genezer die claimt dat ze bezocht wordt door buitenaardse wezens. Ze maakt poppen van die wezens en beschreef hun cultuur in een boek. Feikjes bezoek aan de spiritueel genezer is weer gebaseerd op mijn eigen jeugd. Ik kwam daar voor mijn astma en moest aan een kistje draaien waar geluid uit kwam. Op de een of andere manier hielp dat wel.’
Feikje maakt in trance kleipoppen van eindtijdwezens die tot leven komen en de Apocalyps ontketenen. Muggen gaat tegen de vlakte. Straten vol rijtjeshuizen worden verpletterd door de wezens die het puin opzuigen om het later weer uit te spuwen. Alleen Wildo en zijn vriendinnetje lijken de ramp te overleven. ‘Gaandeweg leek het me leuk om het cirkeltje rond te maken en van Openbaringen terug te gaan naar ongeveer het begin van de Bijbel, met Adam en Eva.’
Dualisme
Het dualisme tussen het gewone en bovennatuurlijke verbeeldt Nijstad door tekenwerk met gefotografeerde elementen te combineren. ‘Ik heb de kleipoppetjes en de kostuums van de eindwezens gefotografeerd. Evenals de kostuums van de eindtijdwezens, die ik samen met Suzanne Kollen maakte. Ik wilde alle metafysische elementen in een ander medium maken en omdat ik vaak mezelf fotografeer in de houdingen die ik nodig heb, lag de keuze voor dat medium voor de hand.’
Ontzettend veel lol heb ik tijdens de 30ste editie van Imagine gehad. Behalve de aardige voorraad films die ik zag, was ik samen met Hedwig van Driel de jury van de Grote Geek-Q Test en interviewde ondergetekende Frank Pavich.
Samen met Hedwig even poseren. Foto: Martijn Kloosterman.
Pavich is de regisseur en producent van de documentaire Jodorowsky’s Dune. Een prachtige en inspirerende film over hoe Jodorowsky in de jaren zeventig probeerde zijn versie van Dune te verfilmen en hoe dit uiteindelijk niet doorging. Ik sprak hem woensdagmiddag. De video van dat gesprek komt zaterdag online op SchokkenNieuws.nl en hier. Aangezien ik oorspronkelijk Jodorowsky zou interviewen maar de beste man door ziekte niet naar Amsterdam kwam om op het festival aanwezig te zijn, was het gesprek met de energieke Pavich een mooie troost.
Zijn film staat op dit moment bovenaan de lijst van de Syfy Silver Scream Award, met een score van maar liefst 9,34. Dus het ziet ernaar uit dat Jodorowsky’s Dune door het Imaginepubliek gekozen is als beste film van het festival. En bij die mening sluit ik me graag aan. Overigens is Jodorowsky’s La danza de la realidad een prachtige film die ik je van harte aanraad.
Een andere film die ik heel erg goed vind, is Coherence. Hierin zorgt een komeet die langs de aarde scheert ervoor dat de muren tussen parallelle werelden vervagen. Opeens blijken er van de vriendenclub die gezellig samenkomt voor een etentje talloze varianten te bestaan, die allemaal een andere onderlinge dynamiek vertonen. Het spel van de acteurs is erg goed en persoonlijk vond ik het fijn om Nicholas Brandon (Xander uit Buffy the Vampire Slayer) weer eens te zien spelen. Leuk dat er voor zijn tweelingbroer ook een rol was in de film.
Een film met dezelfde thematiek, maar als een soort tienervariant uitgewerkt is +1. Die vond ik trouwens ook goed te verteren, al vraag ik me af waarom de meeste personages in deze film meteen moordneigingen krijgen als ze hun dubbelganger tegenkomen. Zou jij jezelf meteen de hersens inslaan als je jouw versie uit een parallel universum tegen zou komen?
De slechtste film van deze Imagine editie moet toch wel Capsulezijn. Een Nederlandse sciencefictionfilm met een slap scenario waar vooral de nare trekjes van personages op de voorgrond treden en tenenkrommend spel van de acteurs de 85 minuten die de film duurt tot een erg lange zit maken. Dat de film op de publiekslijst toch nog een 6,94 scoort komt vast omdat tijdens de première en de enige vertoning van Capsule de zaal vol zat met cast en crew.
De leukste Q&A was misschien wel het gesprek met Josh Phillips, de acteur uit The Creep behind the Camera. Die Q&A is helaas niet op video opgenomen, maar wel een interview met de regisseur en Philips:
Het was leuk om David Lynch’ Dune eens op een grootscherm in 70mm te zien. Martin Koolhoven noemde de film in zijn introductie ‘een interessante mislukking’ en dat dekt de lading verder aardig.
Obligate gevechtscene uit Dune.
Een beetje teleurgesteld ben ik wel over Escape from Tomorrow. Deze film werd grotendeels zonder toestemming op locatie gedraaid in Disneyworld en Disneyland. Centraal in de film staat het portret van Jim als een man die langzaam zijn zelfcontrole verliest. Disneyland wordt in zwart/wit geportretteerd als een consumentenhel: vrolijke deuntjes worden vervormd tot gekmakend gejengel en met behulp van spaarzame cgi worden de jolige figuren boosaardige monstertjes. Mijn inziens gooit regisseur Randy Moore te veel ideeën in de mix, waardoor de plot warrig blijft en nooit duidelijk wordt wat er precies voor helse activiteiten er achter de vrolijke façade van Disney schuilgaan. Jammer want het uitgangspunt is interessant. En het feit dat het merendeel van de opnames illegaal zijn gedraaid op locatie maakte nieuwsgierig.
Het bijprogramma dit jaar, waarin wetenschap in film centraal stond, vond ik erg goed. Veel interessante sprekers kwamen aan bod, waaronder Dr. David Kirby, wiens boek ik meteen de volgende dag heb besteld.
De Amerikaanse stripmaker Charles Burns werkt al jaren aan een somber, nachtmerrieachtig universum. Zijn werk schittert in een retrospectief in Leuven. ‘Ik probeer eerlijk te zijn en weer te geven wat ik zie, denk en voel.’
In de meesterlijke striproman Black Hole van Charles Burns (Washington, 1955) raken tieners besmet met een seksueel overdraagbare ziekte die lichamelijke afwijkingen veroorzaakt, zoals een mond in de nek, vergroeiingen in de rug of een staart. De meeste besmette tieners leven als verschoppelingen in het bos en proberen er het beste van te maken. Volgens Burns is de puberteit als een ziekte: de één groeit erover heen, de ander blijft er eeuwig in hangen. In de wereld van Burns kent deze periode daarom veel horrorachtige elementen, het is alsof je in de Twilight Zone pubert.
‘Misschien heb ik die tijd ook wel zo beleefd. Vrienden van mij hebben hetzelfde ondergaan als ik. Ze verkopen nu vastgoed en zijn gelukkig, dus misschien ligt het aan mij,’ zegt de stripmaker lachend. ‘Ik vind de puberteit een belangrijke periode. Ik word aangetrokken door de intensiteit van je emoties en van de transformaties die je fysiek en mentaal doormaakt.’
Fragment uit ‘Black Hole’
Opgroeien
Burns’ jeugd blijkt een eindeloze bron van inspiratie voor hem te zijn. De stripmaker groeit in zijn werk langzaam op, men zou bijna kunnen spreken van surrealistische memoires. ‘In de loop der jaren heb ik verschillende leeftijden behandeld in mijn strips. De verhalen over Big Baby, de bijnaam van het jongetje Tony wiens hoofd veel lijkt op dat van een ruimtewezen, gaan over opgroeien in de vroege jaren zestig. Black Hole neemt me de middelbare school in. Ik wilde de personages in de wereld plaatsen die ik kende van mijn jeugd in de vroege jaren zeventig, toen ik opgroeide in Seattle. De drie boeken waar ik nu aan werk beginnen in de late jaren zeventig en het punktijdperk. Ik maak altijd de grap dat ik tegen de tijd van mijn sterfbed aan het schrijven over mijn midlifecrisis toe ben.’
Sombere visie
Naast strips maakt Burns ook commercieel werk: al jaren tekent hij de omslagen voor het literaire tijdschrift The Believer, maakt hij illustraties, advertenties en platenhoezen. Hij brak begin jaren tachtig door met strips in het avant-gardistische striptijdschrift RAW. In Museum M te Leuven is nu een retrospectief van zijn tekeningen en illustraties te zien. ‘Veel mensen die de expositie zien realiseren zich dat mijn obsessies en visie, wat die ook mogen zijn, vanaf het begin al aanwezig waren. Er zitten geen radicale veranderingen in mijn werk, alleen subtiele. Over het algemeen is het allemaal heel herkenbaar.’
Het universum van Burns kenmerkt zich door een sombere visie op de mensheid. ‘Dat is deel van mijn DNA, deel van wie ik ben,’ bekent de stripmaker. ‘Ik probeer eerlijk te zijn en weer te geven wat ik zie, denk en voel. ‘Het is niet een compleet zwart beeld van de wereld, ik ervaar niet overal walging of afkeer bij, maar sommige van die dingen komen wel aan de oppervlakte als ik aan het werk ben.’
De beroemde platenhoes die Burns maakte voor Iggy Pop
Body horror
De strips van Burns zijn vaak gecompliceerde vertellingen vol symboliek, vertelt vanuit meerdere perspectieven. Ze kennen een ingewikkelde narratieve structuur met flashbacks en flashforwards. De verhalen roepen associaties op met het surrealisme in de films van David Lynch en de body horror van regisseur David Cronenberg: ‘Met hen word ik het vaakst vergeleken. Er zijn ook zeker overeenkomsten tussen hun werk en het mijne. Toch zijn ze geen inspiratiebronnen voor me, want Lynch en Cronenberg kende ik niet toen ik jong was. Invloeden zijn voor mij dingen waar ik als kind aandachtig naar keek, stripmakers wiens werk ik natekende en die ik probeerde te evenaren. Zoals Saul Steinberg die in complexe en fantastische lijnen cartoons voor The New Yorker tekende. Een directere invloed in verband met wat ik nu maak is Harvey Kurtzman. Toen ik nog erg jong was keek ik naar Kurtzmans Mad Comics, niet te verwarren met het latere magazine zoals dat nog steeds wordt uitgeven. Mad Comics kwamen oorspronkelijk uit als een comic in de jaren vijftig, mijn vader had er zwart-witte heruitgaven van.’
Zelfportret Om de vooroordelen omtrent zijn inspiratiebronnen tegen te spreken, staat in de expositie een muur volgehangen met honderd boekomslagen. ‘Het zijn boeken uit mijn boekenkast. Op een bepaalde manier is het een soort van zelfportret. De algemene aanname is namelijk dat ik alleen maar Amerikaanse horrorcomics uit de jaren vijftig en zestig ken, en ik wilde laten zien dat de reikwijdte van waar ik mee ben opgegroeid veel groter is dan dat.’
Burns nieuwste project wordt een trilogie, waarvan het eerste deel in 2010 verscheen: X’ed Out. De titel refereert volgens Burns naar twee zaken in het verhaal. De tiener Doug, die gewond en ziek het bed houdt, probeert de inname van zijn medicijnen te minderen. Hij heeft een schema gemaakt van het aantal dagen dat hij nog moet slikken en streept deze door, als een gevangene die de dagen tot zijn vrijlating bijhoudt. De andere verwijzing is naar de punkcultuur: de punks sloten zichzelf buiten de maatschappij en zetten als het ware een kruis door hun participatie daaraan.
Kuifje Een belangrijke inspiratiebron zijn de strips van Hergé, geestelijk vader van Kuifje en uitvinder van de ‘klare lijn’-stijl. ‘Een groot deel van mijn kindertijd moest ik mezelf vermaken en dat deed ik door te tekenen en strips te lezen. Nog voordat ik kon lezen kreeg ik Kuifje-albums van mijn vader en werd verliefd op ze. Ze maakten grote indruk op mij.’ In X’ed Out zijn de invloeden van Hergé duidelijk terug te zien in de tekeningen: hoofdpersoon Doug lijkt in zijn dromen op een popartversie van Hergés held maar dan met een zwart kuifje haar. ‘Uiteindelijk hebben het verhaal, de personages en wat ik wil vertellen niets te maken met de wereld van Kuifje of die van Hergé, maar de beeldtaal en misschien ook de sfeer die ik als kind tot me genomen heb, komen er nu op deze manier uit.’
Charles Burns: Zwart gat (oorspr. Black Hole en X (oorspr. X’ed Out) Oog & Blik/De Bezige Bij
Charles Burns in Museum M in Leuven te zien tot en met 11 maart.
Je moet als stripmaker wel van erg goede huize komen als je je eigen strip bestempelt als ‘een soort van tienerdrama meets Twin Peaks‘, maar Ross Campbell beschrijft zo zijn serie Wet Moon op zijn site. Dat Wet Moon een tienerdrama is kan ik na het lezen van de eerste twee delen inkomen. Ook spelen mysterieuze gebeurtenissen tot op zekere hoogte een rol in de strip. Doch aan Twin Peaks, de cult televisieserie uit de koker van David Lynch, waarin weirdness en humor samenkomen in een mysterieus verhaal, waarin je meeleeft met de onalledaagse perikelen van een kleurrijke cast van personages en waarin een unheimisch klinkende soundtrack een sfeerbepalende rol vervult, kunnen de strips van Campbell niet tippen.
Een David Lynch van de strip, de man die het alledaagse zo weet te belichten dat je er koude rillingen van op je rug krijgt, is Campbell evenmin. Heel jammer dus dat hij bij het duiden van zijn verhaal naar Twin Peaks refereert, want wie met dat idee in zijn achterhoofd de eerste hoofdstukken leest, komt van een koude kermis thuis. En dat terwijl Wet Moon, of Natte maan zoals de strip bij Uitgeverij Xtra is verschenen, een onderhoudend beeldverhaal is. Recent verscheen Onzichtbare voeten, het tweede deel in de reeks.
‘Schijt aan Cleo’ Natte maan is de naam van een fictief studentenstadje in Zuid-Californië, waar Cleo Lovedrop woont in een groezelig studentenhuis. Ze is een ietwat neurotische eerstejaars literatuurstudent die samen met haar vriendinnen een liefde deelt voor gothic/emocultuur en cultfilms en -boeken.
Nu is er van enig mysterie wel sprake: geregeld vindt ze briefjes met daarop ‘Schijt aan Cleo’ geschreven; het meisje dat eerst in haar kamer woonde is op een dag plotseling verdwenen, de grote vlek op de vloer het enige bewijs dat ze er ooit gewoond heeft. Ook heeft de mysterieuze fetisjkoningin Fern een bijzondere en nog niet verder verklaarde interesse in Cleo.
Deze zaken sudderen vooral op de achtergrond terwijl Campbell zich concentreert op het dagelijks leven van deze jongvolwassenen. De hoofdmoot wordt bepaald door onderlinge relaties en afspraakjes, het uitvinden van seksuele identiteit en het volgen van colleges. In de alternatieve levensstijl van deze kids is homoseksualiteit net zo normaal als een koffieverkeerd bestellen. Campbell flirt met de gothic scene in zijn strip: ieder hoofdstuk begint met liedteksten van bands als Bella Morte, Azure Ray en The Birthday Massacre.
Vakwerk
Ross Campbell schrijft levensechte dialogen en wisselt scènes boordevol gesprekken af met tekstloze sequenties. De lieflijke scène waarin de stoere Trilby haar nieuwbakken vriendje voorzichtig probeert duidelijk te maken dat hij tijdens het vrijen ook zijn handen mag gebruiken, toont niet alleen aan dat deze stripmaker zijn personages en de wereld van de jongvolwassenen goed kent, maar ook dat hij weet hoe hij op naturalistische wijze een verhaal moet vertellen. Hij laat de lezer letterlijk dicht tot op de huid van de personages komen en brengt het geheel zonder sensatiezucht in beeld.
Campbell hanteert een strakke lijnvoering. Hij maakt aantrekkelijke tekeningen die uitnodigen tot lezen. Veel actie kent de serie niet, wel een aangenaam kabbelend tempo. Opvallend genoeg bedient Campbell zich niet van gedachteballons. Om ons toegang tot de gedachtewereld van Cleo te verschaffen laat hij ons soms in haar dagboek lezen. Zoals het een goed soapschrijver betaamt, eindigt hij ieder deel met een flinke cliffhanger.
In 2006 verscheen het eerste deel Vage omzwervingen bij Uitgeverij Xtra. Waarom het vijf jaar geduurd heeft voordat het tweede deel van de pers rolde is me niet bekend. Het is te hopen dat ze met het derde deel niet zo lang zullen wachten, want ik ben nieuwsgierig naar de verdere ontwikkelingen in het leven van Cleo en de rest van de cast.
Ross Campbell – Natte maan 2: Onzichtbare voeten
Uitgeverij Xtra
ISBN 9789077766514
