Marvels eerste superheldenteamMet de komst van de Fantastic Four (FF) in 1961 kreeg de stripwereld een nieuwe impuls. Sterker nog: zonder de FF hadden Spiderman, de Hulk en de X-Men waarschijnlijk nooit bestaan.
In de jaren vijftig was het superheldengenre namelijk op sterven na dood. Dit genre kende zijn hoogtijdagen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De comics werden zelfs verspreid onder de Amerikaanse soldaten om de strijdlust en het moraal op te peppen. Na 1945 nam de interesse beduidend af. Alleen klassiekers als Superman en Batman werden nog gelezen.Justice League of America
DC Comics begon begin jaren zestig met de serie Justice League of America, waarin een paar oude helden van stal werden gehaald en in een team werden gezet. Deze serie bleek populair – de tijd was weer rijp voor superheldenverhalen. Martin Goodman, uitgever van Marvel Comics, gaf Stan Lee de opdracht een groep superhelden te bedenken om zo mee te dingen in het commerciële succes.Lee en Kirby bedachten een viertal astronauten die tijdens een ruimtereis hun speciale krachten kregen door een kosmische storm. De straling van de storm had hun DNA voorgoed veranderd. Reed Richards (Mr. Fantastic), de intelligente allesweter, had nu een elastisch lichaam dat hij ver kon uitrekken. Sue Storm (The Invisible Girl, later Woman) kan na het stralingsongeluk een onzichtbaar krachtveld vormen en zich volledig onzichtbaar maken. Johnny Storm (The Human Torch), een heethoofd vol bravoure, was een menselijke toorts geworden. Ook kon hij vuurballen afschieten en vliegen. Het ergste was Ben Grimm (The Thing) eraan toe. Hij was in een stenen monster veranderd met een opvallend oranje kleur die goed paste bij zijn blauwe kijkers.
Pseudowetenschap
Zoals zo vaak in Marvel comics, was er in de oorsprong van The Fantastic Four sprake van magische wetenschap: een pseudowetenschappelijke verklaring voor de speciale gave van de helden. In de jaren zestig was angst voor de atoombom en straling alom aanwezig. Radioactieve straling werd vaak gebruikt als middel om de superhelden en – schurken hun krachten te geven.
Met het bedenken van de Fantastic Four initieerden Stan Lee en Jack Kirby het Marvel Universum. Dit is het universum vol superhelden die leven in bestaande delen van de wereld – zoals New York – in mythologische plekken en nog te ontdekken dimensies. Zo leeft de Submariner in Atlantis en regeert Dr. Doom in het fictieve land Latveria. Mede dankzij de Fantastic Four werden superhelden weer populair en hiermee begon een golf van striphelden die we nog steeds kennen, zoals Spiderman, de Hulk, X-Men en Daredevil.Superhelden zijn net mensen
Het basisidee achter alle Marvelverhalen is Stan Lee’s uitgangspunt van de superheld in de echte wereld. Lee vroeg zich af hoe het dagelijks leven van de helden eruit zou zien, hoe de wereld op de superhelden zou reageren en wat de motieven van de helden zou zijn om de wereld te redden. Iedere goede schrijver die een levensecht personage wil bedenken moet zich vragen over de motivatie en de acties van het personage stellen. Tot dan toe was dit echter een zeldzaamheid in het superheldengenre. (Batman liep bijvoorbeeld de eerste strips rond in Gotham City zonder ook maar enige verklaring waarom. Pas later is zijn trauma uit de doeken gedaan.) Hierdoor waren de helden van Lee iets nieuws.
Roddelbladen
De Fantastic Four is om meerdere redenen een bijzonder team. Om te beginnen hebben deze superhelden geen geheime identiteit: ze dragen weliswaar uniformen om zich te onderscheiden van gewone stervelingen, maar dragen geen maskers om anoniem te blijven. Iedereen weet dus wie ze zijn. Het zijn supercelebs: beroemdheden wier foto’s verschijnen in de roddelbladen.Familiewaarden
Verder is de FF een superheldenteam dat uit familieleden bestaat. Reed Richards en Sue zijn getrouwd, Johnny Storm is Sue’s broertje terwijl Ben Grimm een goede vriend is van Reed. In superheldenverhalen zijn alternatieve familiebanden belangrijk. Zo is Peter Parker (Spiderman) een wees opgevoed door zijn oom en tante, zijn de X-Men een groep van rebelse mutanten die als familie beschouwd mogen worden en is Bruce Wayne Batman geworden omdat hij zijn familie op gewelddadige wijze heeft verloren.De familiestructuur nodigt uit tot soapachtige ontwikkelingen. Dit is een van de belangrijkste kenmerken van Marvel-comics: het privé-leven van de helden is vaak spannender en ingewikkelder dan de strijd tegen de misdaad. De lezers willen niet alleen actie en spektakel: het is vooral de meeslepende menselijke kant van het verhaal die ons telkens de bladzijde doet omslaan.
Deprecated: _c is deprecated since version 2.9.0! Use _x() instead. in /customers/9/c/2/michaelminneboo.nl/httpd.www/wp-includes/functions.php on line 5211 Archive for January, 2008
De oorsprong van The Fantastic Four
Wednesday, January 30th, 2008Droomvenster
Monday, January 28th, 2008Een liefdesverklaring aan de cinema
Als muziek de kunstvorm is die het diepst weet door te dringen tot de ziel, dan moet cinema een venster zijn dat een blik gunt op onze dromen. Gedurende de tijd dat de film voor onze ogen draait, leven we mee met het hoofdpersonage. We voelen wat hij voelt, we denken wat hij denkt. We herkennen onszelf in hem of haar. En ook al lijkt het personage niet helemaal op ons, de situaties, het handelen daarop en de emoties die worden getoond zijn allen inleefbaar. Of we nu een scène zien uit vervlogen tijden, het heden of een beeld uit de toekomst. Wat mij betreft is dat de kracht van cinema. We dromen immers ook in beelden en geluiden. Onze dromen worden ook geregisseerd, net als film. Al is deze regisseur tijdens het slapen ons onderbewuste die het verhaal aanstuurt en die de droom vormgeeft. Wie film kijkt, maakt deel uit van een gepresenteerde verhaalwereld. Daarmee stappen we kort buiten onszelf. Het is alsof we een ander leven leiden, de droom van iemand anders leven. Het zijn externe ervaringen die we in het hoofd – intern dus – beleven. Veel films kijken verrijkt in dat opzicht je bestaan. Kijkervaring wordt leefervaring. Het witte canvas een reflectie van wat zou kunnen zijn. Op het witte canvas worden angst, hoop en liefde geprojecteerd: een beeld vol leven.
En net als in dromen zien we in films wel eens dingen gebeuren die eigenlijk niet kunnen. Maar zien is geloven. In elk geval geloven in de magie van de cinema.Dus, als je binnenkort weer eens een filmpje pakt in de bioscoop: sweet dreams!
Brando’s Kurtz (2): De constructie van personages
Saturday, January 26th, 2008Eerder verschenen: 1. Inleiding2. Filmtheorie
Het karakter van een personage kan zelden worden weergegeven in een enkel shot. Deze wordt eerder opgebouwd, door filmmakers en het publiek, in de loop van de gehele film. Een personage is een constructie bestaande uit verschillende tekens. (Dyer 1998: 106) Richard Dyer heeft onderzoek gedaan naar deze tekens in zijn werk Stars (1998). Shlomith Rimmon-Kenan schrijft in haar Narrative Fiction (1983) ook over de constructie van het personage, maar dan gezien vanuit karaktereigenschappen van romanpersonages. Er zijn vele overeenkomsten tussen roman- en filmpersonages, daarom zijn er ook veel overeenkomsten tussen beide theorieën. Al is de theorie van Rimmon-Kenan op sommige punten een verrijking van Dyers werk.Tekens
Richard Dyer onderscheidt de volgende tekens in een film waaruit de kijker een personage construeert: (Dyer 1998: 106- 117)
- De voorkennis van het publiek
- De naam van het personage
- Het uiterlijk van het personage
- Objectieve correlaties: decor, setting, montage en symbolisme
- Tekst van een personage/ wat een personage zegt
- Wat andere personages zeggen (over het personage)
- Gebaren
- Actie
- Structuur
- Mise-en-scène
Ik zal eerst de indicatoren behandelen die het dichts bij het personage staan, zoals: de tekst van personages, het uiterlijk, de naam van het personage, actie en gebaren.Karaktertrekken
Rimmon-Kenan onderscheidt twee typen indicatoren van karaktertrekken: directe definitie en indirecte presentatie. Bij directe definitie wordt een karaktertrek expliciet genoemd door dialoog of door omschrijvingen in de tekst. Bij indirecte presentatie wordt een karaktertrek van een personage getoond of gesuggereerd op verschillende wijzen. (Rimmon-Kenan 1983: 59-60) Zoals Dyer’s theorie aantoont, is bij film de indirecte presentatie het meest complex en problematisch. Omdat de tekens geïnterpreteerd moeten worden, wordt er meer gevraagd van de kijker. Beide typen indicatoren zijn relevant voor Apocalypse Now omdat er heel veel informatie over Kurtz wordt gegeven via omschrijvingen van anderen. In hoeverre we de gesproken woorden voor waarheid moeten aannemen, hangt af van de mate waarin de stem een autoriteit is en hoe betrouwbaar het personage is dat de woorden uitspreekt. Dyer maakt onderscheid tussen wat het personage zelf zegt en wat andere personages over hem/haar zeggen:
“What a character says and how s/he says it indicate personality both directly (what a character says about him/herself) and indirectly (what a character betrays about him/herself). Importantly, we are more inclined to trust our perception of the latter than the former. A special case of the former is voice-over, whether in the role of the narrator or just as a device for the expression of inner thoughts. These we are more inclined to believe, since the former is grounded in the convention of the (more or less) omniscient narrator and the latter in a belief in the truth of the ‘private’.” (Dyer 1998: 112)
Voice-over
De voice-over van Willard speelt een grote rol in onze perceptie van Kurtz en het verhaal van de film. Het is immers Willard’s reis die we meemaken. Zoals hij zelf zegt: ‘There is no way to tell [Kurtz’s] story without telling my own. And if his story is really a confession, then so is mine.’ Het is Willard die ons ‘voorleest’ uit het dossier van Kurtz en daarmee is hij de belangrijkste informatiebron over .
Het uiterlijk van het personage
Rimmon-Kenan maakt onderscheidt tussen de uiterlijke kenmerken die buiten de controle van het personage liggen – zoals de lengte, huidskleur, kleur van de ogen en grootte van de neus – en de kenmerken die in ieder geval gedeeltelijk afhankelijk zijn van het karakter van het personage – zoals kleding en haarstijl. ( Rimmon-Kenan 1983: 64-65)
Dyer onderscheidt drie categorieën: het voorkomen van het personage, aankleding ervan en het image van de ster. (Daarbij kan ‘Het image’ van de ster kan zowel vertaald woorden als imago, beeld of reputatie.) De ster/acteur bepaalt het uiterlijk van het lichaam van het personage. In het geval van Brando kon de Kurtz uit de film niet meer lijken op de Kurtz uit het boek Heart of Darkness van Joseph Conrad, aangezien Brando kampte met overgewicht. Imago
Het imago van de ster kan echter ook een grote rol spelen in de vorming van het karakter. Het imago kan bestaan uit een verzameling van verschillende gegevens en welke op het personage worden geprojecteerd. Op drie verschillende manieren kan het sterimago een rol spelen bij de constructie van een personage: selective use (bepaalde eigenschappen van het imago worden gebruikt en andere worden genegeerd), perfect fit (alle signalen die het personage maken wat hij is komen overeen met de eigenschappen van het sterbeeld) en ten slotte de problematic fit (zowel de ster als het personage vormen een ‘cluster van tekens’ en in het geval van de problematic fit komen deze in het geheel niet overeen met elkaar. (Dyer 1998: 126-131)
Actie en gebaren
De actie en gebaren van het personage zijn, samen met diens uitspraken en uiterlijk, de meest belangrijke indicatoren van zijn karaktereigenschappen. Rimmon-Kenan hecht belang aan het verschil tussen eenmalige acties en gewoonten. De eerste soort is een kenmerk voor de dynamiek van het personage; vaak spelen dit soort acties een rol in cruciale momenten waarin de plot verandert. De laatste soort acties zijn meer een indicatie voor het onveranderlijke, statische karakter van een personage. Daarbij is het net zo belangrijk wat een personage doet als wat hij nalaat: de eerste wordt een act of commission genoemd en de tweede een act of omission. Als laatste is er dan nog de contemplatieve actie: een idee dat het personage in zijn hoofd heeft. Dit kan wijzen op latente eigenschappen.De gebaren van een personage zijn te interpreteren als formele gebaren – gebonden aan sociale regels als etiquette – of informele gebaren. De informele gebaren wijzen op het temperament van het personage; daarom zijn deze een betere indicatie van karaktertrekken dan de eerste. (Dyer 1998: 113 –114.)
Kilgore.What’s in a name?
De naam van het personage kan hem zowel onderscheiden van andere personages als karaktereigenschappen suggereren. De suggestie kan materieel van aard zijn en wijzen op sociale klasse of etnische achtergrond. Daarnaast kan een naam ook een psychologische lading hebben: een naam met harde korte klanken impliceert andere karaktereigenschappen dan een naam met een zachte mooie klank. Het komt niet vaak voor dat een naam een directe eigenschap van het personage typeert, maar het kan wel. Zo wordt het personage Kilgore (Robert Duvall) in vroege versies van het script Kolonel William Kharnage genoemd. Een niet erg subtiele verwijzing naar zijn karakter. Zo’n naam noemt men ook wel allegorisch en heeft een analogische functie: hij legt nadruk op een karaktereigenschap. Rimmon-Kenan noemt enkele manieren waarin analogieën werken als versterker van karaktereigenschappen. Naast de naam kunnen de fysieke omgeving (kamer, huis, straat en stad) evenals sociale omgeving (familie, sociale klasse, werk) veel vertellen over een personage. Een huis dat altijd netjes is of op een gegeven moment in grote chaos verkeerd geeft een duidelijke verbeelding van de mentale staat van het personage. (Rimmon-Kenan 1983:66-70.)Dyer noemt dit soort indicaties ‘objectieve relaties’. Hier bedoelt hij decor en setting mee, maar ook montage en symbolen in de film. (Dyer 1998: 112.) In het geval van montage en symboliek is de slachting van de Carabao die versneden is met de moord op Kurtz, een mooi voorbeeld in Apocalypse Now. De slachting van de Carabao, een soort van waterbuffel, is een offer van de Ifugao’s aan de goden als dank voor hun hulp. Door dit offer via montage te versnijden met de moord op Kurtz, wordt de suggestie gewerkt dat Kurtz z’n dood ook een offer is. Een goed soldaat wordt geofferd, omdat hij een gevaar is geworden voor het leger en de zaak waarvoor Amerika vecht, tegenwerkt. Hij wordt dus geofferd voor de ‘goede’ zaak. Parallellen
De analogie tussen personages die in dezelfde situatie verkeren is het meest interessant. Op die manier kunnen contrasten of overeenkomsten tussen hen duidelijk worden. Zo bestaat er in Apocalypse Now een duidelijke overeenkomst tussen Willard en Kurtz, maar ook tussen Willard en Colby, de man die er vóór Willard op uitgestuurd werd om Kurtz te vermoorden.
Mise-en-scène
Het betrekken van Mise-en-scène bij karakterontwikkeling is een van de pluspunten van Dyer’s theorie op die van Rimmon-Kenan. Bordwell en Thompson omschrijven in hun Film Art: an introduction, mise-en-scène als: de setting (decors en locatie), de belichting, kostuums en het gedrag van de personages. Dyer voegt hier tevens de plaatsing van de personages in beeld toe en de compositie van het beeld. We kunnen mise-en-scène kort samenvatten als alles wat er in beeld te zien is. Hoe een acteur gekadreerd wordt kan aantonen of deze wel of geen overwicht op de situatie heeft. Wanneer een personage bijvoorbeeld van onderaf gefilmd wordt, lijkt deze overwicht te hebben ten opzichte van een personage dat van bovenaf in beeld wordt gebracht. Een close-up laat ons veel meer zien dan een long shot (een shot dat ruim opgesteld is mensen van top tot teen laat zien). In geschreven tekst kunnen we in het hoofd kijken van het personage, met een close-up hebben we een soort van filmisch equivalent van deze techniek. Een andere manier is het point-of-viewshot. Hierin zien we precies wat het personage ziet.Mise-en-scène is een belangrijke indicator van personages, maar ook de meest problematische. Omdat we hier erg afhankelijk zijn van eigen interpretatie en afleidingen.
Voorkennis
De laatste indicator die van belang is, is de voorkennis van het publiek. Het publiek kan de zaal binnenstappen met een zeker idee van het personage dat door de volgende elementen ingegeven kan zijn:
- Bekendheid met het verhaal. Dit geldt vooral voor boekverfilmingen of films gebaseerd op andere media als theater of strips.
- Bekende personages. Bepaalde personages – zoals Dracula, Tarzan en James Bond – komen voor in meerdere films. Soms worden ze in de loop der tijd vertolkt door verschillende acteurs. Van dit soort personages hebben mensen meestal al een beeld voordat ze de bioscoop in stappen.
- Promotie die de film voorgaat. Posters, interviews en kijkjes achter de schermen kunnen verwachtingen voor het verhaal en personages oproepen.
- Ster en genre. Sommige sterren zullen we alleen in bepaalde genres verwachten.
- Filmkritieken. Een recensie en/of classificatie van een film kunnen ook leiden tot een bepaalde lezing van een personage.
In het geval van Apocalypse Now, waarin het moeilijke maakproces van de film breed uitgemeten is in de pers, is niet ondenkbaar dat het publiek een grote hoeveelheid voorkennis had bij het zien van de film. Weten dat Martin Sheen een hartaanval kreeg, dat Coppola schijnbaar gek werd tijdens de opnameperiode, en dat Brando’s werkwijze de opnamen nog meer ophielden, beïnvloeden de manier waarop de film gezien wordt wellicht. In de volgende analyse van Apocalypse Now zal ik rekening houden met mise-en-scène, vooral in de scènes waarin Kurtz in beeld is. De setting en de belichting, in combinatie met Brando’s performance, bepalen de sfeer in deze scènes en leveren een grote bijdrage aan de verbeelding van het personage Kurtz.
Literatuur
Bordwell, David en Thompson, Kristin. Film Art. An Introduction. 5th edition. New York: McGraw-Hill, 1997.
Dyer, Richard. Stars. London: British Film Institute, 1998.
Rimmon-Kenan, Shlomith. Narrative Fiction. Contemporary Poetics. London: Methuen, 1983.
R.I.P. Ledger & Renfro
Thursday, January 24th, 2008Woensdagmorgen werd ik tijdens het journaal wakkergeschut met het bericht dat acteur Heath Ledger dood was aangetroffen in zijn bed. Ledger is gevonden door zijn huishoudster. Rondom het bed lagen allemaal slaappillen die zonder recept zijn te verkrijgen meldde nieuwszender CNN. Ledger was 28 jaar. Deze gegevens klonken als de ingrediënten voor een Hollywood-thriller. Gevonden door de huishoudster. Had Ledger een overdosis slaappillen genomen? Was hij vermoord? Of was het allemaal een tragische samenloop van omstandigheden geweest?
Ik was geschokt. Niet zo zeer omdat Ledger op die jonge leeftijd toch aardig wat interessante rollen op zijn naam had gezet. Natuurlijk als homoseksuele cowboy in Brokeback Mountain. Maar ook in een droevige bijrol in de film Monster’s Ball (Marc Forster, 2001). Benieuwd was ik ook naar zijn vertolking van de Joker in The Dark Knight die dit jaar uitkomt. Benieuwd omdat de casting van Ledger niet lijkt overeen te komen met mijn interpretatie van dit personage. Zijn laatste rol op het witte doek. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ik niet alle films van Ledger heb gezien en dat ik tot die dag nooit veel bij de Australische acteur had stil gestaan. Toch was het schokkend nieuws. Schokkend omdat de dood zo jong op de loer lag. Eerder deze maand overleed de 25-jarige Brad Renfro aan een overdosis drugs. Deze voormalige kindster was wellicht het meest bekend van de film The Client (Joel Schumacher) uit 1994. Beide acteurs waren op het moment van overlijden jonger dan ik nu ben. Vreemd dat de dood van iemand die je niet persoonlijk kent en met wie je weinig gemeen hebt tóch een impact kan hebben. Misschien hopen we allemaal zo lang mogelijk te leven. In ieder geval is Ledger vereeuwigd in de cinema. Al is dat natuurlijk voor zijn naasten een schrale troost.
De eeuwige forens: Hotel
Wednesday, January 23rd, 2008
Langs het spoor in Haarlem staat een klein hotel vlakbij het perron. Ik heb er nog nooit mijn oor op een kussen gelegd, maar erg rustig slapen lijkt het me niet; wel handig als ik ooit de laatste trein naar huis mis. Wie weet zijn oordopjes bij de kamerhuur inbegrepen.
Stoned: De mysterieuze dood van Brian Jones
Monday, January 21st, 2008Zoals dat hoort bij de dood van een rock-‘n-roll-ster, bestaan over de ware toedracht van de dood van Stones-oprichter Brian Jones meerdere geruchten. Niet lang na zijn ontslag werd Jones in zijn zwembad aangetroffen.
Volgens de film Stoned (Stephen Woolley, 2005) had bouwvakker Frank Thorogood (Paddy Considine) hier letterlijk een hand in. Omdat dit personage echter niet wordt uitgediept, blijft het gissen naar zijn motieven. De suggestie dat enkele plagerijtjes van Jones en het uitblijven van zijn salaris voor Thorogood genoeg aanleiding zouden zijn voor moord, is erg dun. Dit regiedebuut van veteraanproducent Stephen Woolley is dan ook geen whodunit maar een biopic – het leven en vooral de trip naar de dood van Jones (Leo Gregory) zijn het uitgangspunt. Hedonist
Een parade aan filmische stijlen, van zwart-wit en gebleekte shots tot 8-mm materiaal, suggereert doeltreffend de jaren zestig. De flashbacks zouden meer licht moeten schijnen op het mysterie van Brian Jones. We zien zijn hedonistische levensstijl: seks, drugsgebruik en masochisme – het leven van een rockgod. Wat ontbreekt is een duidelijke context.
Figuranten
Het is algemeen bekend dat Jones de Rolling Stones oprichtte om bluesmuziek te spelen. In Stoned fungeren de Stones slechts als bijfiguren (de soundtrack bevat geen enkel nummer van de legendarische band wat ongetwijfeld met de peperdure rechten te maken heeft.) Hierdoor blijft de figuur Brian Jones in het luchtledige zweven. In de film had hij iedere sixties muzikant kunnen zijn die door drank en drugs aan lager wal is geraakt. Zijn genie als muzikant en songwriter, zijn rol in de legende van de Stones – het komt nauwelijks aan de orde.Cryptisch
Wat we van hem zien lijkt een cryptische omschrijving met te weinig aanwijzingen om de puzzel op te lossen. Woolley toont de nadagen van een uitgeblust kunstenaar die, zo suggereert de film, sinds het verlies van zijn muze Anita Pallenberg (Monet Mazur) de weg kwijt is. Bij wijze van conclusie geeft Jones zelf postuum in Stoned toe dat hij wel geluk heeft gekend, maar dat hij beter gedijde in onheil.Uiteindelijk gaat Stoned over zelfdestructie en decadentie en niet zozeer over Brian Jones. Het mysterie van Jones wordt niet ontsluierd.Deze tekst is in het verleden ook verschenen in de Filmkrant. Lees ook: De geest van Jim Morrison.
Zaterdagmiddag in de prehistorie
Saturday, January 19th, 2008Toen ik nog op de middelbare school zat, bracht ik meestal het laatste deel van de zaterdagmiddag in de stad door. In de stripwinkel om precies te zijn. Meestal besloot ik ter elfder ure dat ik wel zin had in een nieuwe Spiderman-comic, dus sprong ik op de fiets en reed vanuit de buitenwijk naar het centrum. De stad waarin ik woon heeft maar één stripspeciaalzaak, waar klanten al sinds jaar en dag worden begroet door een norse verkoper. Hoewel de winkel vooral gericht is op de Europese strip, is er ook een kleine collectie Nederlandse comics te koop. (En voor de liefhebber van een ander soort stripfiguren is er een pornohoek, waar volgens mij de meeste omzet vandaan komt. Maar dat even terzijde.) 
Aangezien ik niet veel zakgeld had en bijfuncties als krantenjongen en vakkenvuller ook niet heel veel opleverden, was het altijd een kwestie van afwegen en kiezen. Ik was toen nog druk met het sparen van Spektakulaire Spidermans van uitgeverij JuniorPress en in plaats van de comics opvolgorde te kopen, koos ik altijd de verhalen uit die me op dat moment het meest aantrekkelijk leken. Zodoende heeft het een tijdje geduurd voordat ik de hele serie compleet had. Als ik dan mijn zorgvuldige selectie had gemaakt, was het door wind en weer terugfietsen naar huis om ‘s avonds voor de televisie de nieuwe deeltjes van kaft tot kaft te lezen. In die tijd herlas ik geregeld oude nummers. Dus de comics gingen lang mee. De Spektakulaire Spiderman-serie staat nog steeds bij mij in de kast. De oude comics hebben een specifieke geur: vaak ruiken ze naar oud krantenpapier. Als ik die geur nu ruik, dan sta ik toch even weer als veertienjarige in die stripwinkel op zaterdagmiddag.Gerelateerde artikelen: Leven met een webhoofd
Handtekening des tijds.
Brando’s Kurtz: (De)Constructie van een personage
Friday, January 18th, 2008Inleiding
It’s like a cancer… Kurtz is not even a man anymore, he’s a trail of rumours. I would like to play with the audience’s imagination, trying to imagine this guy Kurtz, trying to put him together, trying to see what he would be like. […] The man becomes of certain mythical proportions so that when you finally come face to face with him and he is so different than you expected, he wins you over. You never thought you were going to like him.
– Francis Ford Coppola
In de aflevering ‘Restless’ van de tv-serie Buffy The Vampire Slayer zit een scène waarin de klassieke film Apocalypse Now (1979) van Francis Ford Coppola geparodieerd wordt. Een van de hoofdpersonages, Xander (Nicholas Brendon), droomt dat hij in het kantoor van de rector moet verschijnen. Hij is gekleed als soldaat. Met zijn handen op zijn rug gebonden wordt hij binnengebracht. Het kantoor van de rector is gehuld in duisternis, er schijnt slechts wat onaards licht via het rode gordijn voor de deuropening. De rector (Armin Shimerman) ligt op een bed. Als hij gaat zitten zien we slechts zijn kale hoofd in de duisternis. Terwijl hij praat, wast de rector zijn schedel. De woorden die Xander en de rector spreken vormen een parodie op de tekst uit de scène waarin Kurtz Willard ondervraagt.De parodie werkt doordat deze scène zo typerend is voor Apocalypse Now en het personage Kurtz – in de film gestalte gegeven door veteraanacteur Marlon Brando. Het wassen van het kale hoofd dat afsteekt tegen de schaduwen, de manier van praten, en de gebaren zijn zo kenmerkend dat we daar Kurtz in herkennen. Door het zien van de parodie vroeg ik me hoe het personage Kurtz in Apocalypse Now wordt geconstrueerd en welke middelen/technieken er worden gebruikt om tot deze constructie te komen.In de serie Brando’s Kurtz: (De)Constructie van een personage zal ik nader kijken naar de tekens die hiervoor gebruikt worden om, op basis daarvan, tot een omschrijving van het personage te komen. In de komende tijd dus voor de liefhebber wat filmtheorie op Mike’s Webs. De afleveringen van de serie zullen met enige regelmaat verschijnen.
Korte synopsis van Apocalypse Now
Hoewel ik ervan uitga dat iedereen Apocalypse Now al eens heeft gezien, hier een korte samenvatting van de film. Apocalypse Now draait om de reis van Kapitein Willard (Martin Sheen), een spion van het Amerikaanse leger. Willard wordt op een gevaarlijke missie gestuurd: hij moet de rivier Cambodja afreizen om daar Kurtz (Brando) te vinden en te vermoorden. Kurtz is een voormalig Amerikaans kolonel die is gedeserteerd. Hij is krankzinnig geworden en heerst over een groep Montagnaardse inboorlingen in een afgelegen oerwoudcomplex. De reis die Willard aflegt over de rivier brengt hem in het hart van de duisternis: die van de oorlog, maar ook in zichzelf.
Kevin Smith: My Boring Ass Life
Wednesday, January 16th, 2008Wil ik echt weten dat Kevin Smith zijn e-mail checkt als hij op de wc zit, hoe vaak hij met zijn vrouw neukt en als hij masturbeert op zijn laptop foto’s van haar bekijkt? Natuurlijk niet.
In zijn dagboek My boring-Ass Life is Smith erg openhartig en geeft hij zich letterlijk en figuurlijk bloot. De regisseur van onder andere Clerks (I+II), Chasing Amy en Dogma, geeft een minutieuze beschrijving van het verloop van zijn dagen en laat haast geen detail onvermeld. In contrast met zijn openhartigheid laat hij echter op sommige momenten cruciale informatie weg. Als hij een grote scène moet spelen in de film Catch & Release (Susannah Grant, 2006) die nogal wat van zijn acteertalent vereist, noteert hij op die dag dat hij de scène gedaan heeft zonder ook maar enig detail te geven.
Routine
Als je alle film- en stripzaken van Smiths werk buiten beschouwing laat, beschrijft Smith een heel normaal leven. Of nu ja, normaal voor iemand die in Los Angeles woont: in het gezin Smith wordt praktisch nooit gekookt; Kevins schoonouders en Jason Mewes wonen bij hem in. En zijn werkdag is iets anders dan iemand die van negen tot vijf op kantoor werkt. De herhaling en overeenkomstige beschrijvingen van Smiths dagelijkse routine geven het werk een bijna meditatief karakter. “I wake up, shit and check email…”
Afkicken
Tussen de alledaagse ruis zitten voor de fan van Smiths oeuvre kleine juweeltjes. Als hij schrijft over het tot stand komen van Clerks II, de Q&A’s en over hoe Jason Mewes afkickt van de heroïne – dát zijn de momenten om te koesteren. Wie een tweede Silent Bob Speaks verwacht – een bundeling van de scherpe columns van Smith – komt bedrogen uit. My Boring-Ass Life is alleen voor de echte die hard-fans.
Lees ook de andere artikelen over Kevin Smith op deze site.
Meer recensies over films en boeken vind je hier.
Boze Spiderman-fans
Monday, January 14th, 2008Eerder schreef ik over hoe uitgeverij Marvel heeft besloten om een paar grote aanpassingen door te voeren in het levensverhaal van Spiderman. Men heeft zijn huwelijk gewist uit het collectieve geheugen en daarmee de afgelopen twintig jaar comicgeschiedenis genegeerd. Amerikaanse Spiderman-fans reageren hier fel op. Op Youtube zijn filmpjes te zien waarin fans hun ongezouten mening laten horen, mensen hun achterwerk afvegen met de betreffende strip en Joe Quesada – de Editor-in-chief van Marvel en een van de breinen achter de veranderingen – uitschelden. Er worden zelfs strips in de fik gestoken. Empathie
Nu gaat dat laatste me wat ver – boeken, strips, dvd’s horen niet op de brandstapel. Ik ben voor meningsuiting, maar dat soort praktijken riekt naar te ver doorgeslagen fanatisme. (Natuurlijk zien we vooral de excessen op het interpret. Het merendeel van de lezers zal niet via video of fora zijn/haar mening uiten. En het zijn vooral de antimensen die het hardst schreeuwen.) Toch is het fascinerend om te zien hoe mensen reageren als een fictionele held wordt aangepast. Mensen leven jarenlang mee met hun helden, zij het in boeken, strips of televisie, en die personages worden een deel van hun leven. Alsof het oude vrienden zijn die geregeld op bezoek komen.
Joe Quesada in gelukkiger tijden. Toen ik afgelopen zaterdag Amazing Spider-Man # 545 las – de beruchte comic waarin de laatste dag tussen Mary Jane en Peter Parker wordt beschreven – kon ik me goed voorstellen dat fans zich bekocht voelen door Marvel. Hetzelfde gevoel bekroop me toen Peter Parker gekloond leek te zijn en toen Norman Osborn alias The Green Goblin niet dood bleek te zijn, maar al die jaren in Europa had gezeten.Ontmaskering
Quesada legde in de Howard Stern show uit dat de schrijvers weer terug wilden naar de wortels van Spiderman en dat ze eigenlijk al spijt hadden van het huwelijk op het moment dat de twee personages het jawoord hadden uitgesproken. Quesada vindt dat een getrouwde Spidey de creatievelingen van Marvel te veel beperkt. Als liefhebber van het personage ben ik geen fan van koers die Marvel vaart. Het lijkt me een poging om persaandacht te generen (nou, dat is ze gelukt), de verkoop een impuls te geven en om wellicht het filmpubliek tegemoet te komen. Het leven van Spiderman lijkt nu iets meer op dat van zijn cinematografische tegenhanger. Er zit wat in om Spidey terug tot de wortels te brengen, maar daarvoor hadden ze ook gewoon Peter en MJ echt kunnen laten scheiden in plaats van met een magische toverspreuk alles ongedaan te maken. Handig voor Marvel is nu namelijk ook dat hiermee de ontmaskering van Spiderman, in het recente megaverhaal Civil War, door niemand meer herinnerd wordt. De ontmaskering lijkt me voor het bedenken van verhalen een grotere beperking te zijn dan een huwelijk.
Persoonlijke aanvallen
De fans wijten het potentiële debacle aan Quesada en vallen hem dus openlijk aan op het internet. Het kan dan ook geen toeval zijn dat de fora van JoeQuesada.com offline zijn vandaag. Zogenaamd omdat er gemigreerd wordt naar een andere server. Als ik Joe was, zou ik toch maar tijdelijk wat lijfwachten inhuren. Je weet maar nooit. Laat ik om dit onderwerp af te sluiten de grote Stan Lee citeren: ‘Nuff Said’.Lees ook: Spiderman gaat scheiden.
Column: Koffie met een decadente smaak
Saturday, January 12th, 2008Zaterdagochtend. Ik sta met goede vriend Paul op de derde verdieping van de Bijenkorf in Amsterdam bij de Nespresso Boutique. Achter de balie staat een vrolijke mokkanicht Pauls adresgegevens te noteren. Sinds deze week is het gestroomlijnde Nespresso koffieapparaat onderdeel van zijn keukengerij. Hij is nu officieel lid van de club. 
Als vers lid krijgt Paul een gratis luxedoos mee voor de cupjes. Alles stijlvol in een papieren boetiektas. In het pakketje zit een boekje over het Nespresso assortiment. In dit werkje vol door cafeïnegeïnspireerde proza vinden we uitdrukken als ‘de ronde kleur’ en ‘bloemachtige aroma’s’. Koffiepoëzie voor huisvrouwen.Ik heb moeite een glimlach te onderdrukken als ik om me heen kijk en zie hoe het imago van dit koffiegenot wordt neergezet. Koffiedrinken is een way of life(style). ‘Bakkie doen’ is er niet meer bij. Nee, doet u mij maar zo’n aluminium cupje met het zwarte goud. Lekker hip.De reclames, die continue op een plat beeldscherm vanaf de muur worden vertoond, impliceren dat het drinken van Nespresso een fijnere ervaring is dan seks met George Clooney. (Nespresso, what else?) Nu wil ik dat als heteroman overigens al snel beamen. Toch moesten we maar eens de proef op de som nemen.Als Paul een aardig bedrag heeft afgerekend voor de kleine cafeïneschat, gaan we op de krukken voor de bar – euh, ik bedoel natuurlijk voor de boutique – zitten. In de boutique staat een vriendelijke jongeman in pak die onze kopjes prepareert. Hij is wat uiterlijk betreft piekfijn verzorgt, maar weet niet zijn dikke Amsterdamse tongval te maskeren. Op de display staan de smaken uit het assortiment uitgestald alsof het kleine meesterwerken zijn. Ik kies voor de Arpeggio, omdat deze wel lekker klinkt. Terwijl die beredenering nog even in mijn hoofd nagalmt, besef ik me dat ik me wel heel erg als een figurant in Glamourland gedraag. Ach, even lekker decadent doen is op zijn tijd best leuk. Ik nip van mijn Arpeggio. Hm, een lekkere stevige smaak die toch zacht op de tong ligt. Al helpt de setting waarin je dit drinkt natuurlijk ook. Van gebakken lucht kun je immers behoorlijke trek krijgen. Even later lopen we hyper van de cafeïne naar buiten.Soms kan het leven ook heerlijk ongecompliceerd zijn.
Lees ook: Koffie & Jezus.
Spider-Man gaat scheiden
Friday, January 11th, 2008De geschiedenis van menig stripheld blijkt vloeibaar te zijn. Marvel heeft recent besloten dat Peter Parker en Mary Jane nooit met elkaar zijn getrouwd. En dat terwijl ik toch echt de comic met die feestelijke gebeurtenis in mijn kast heb staan: 21 jaar stripgeschiedenis wordt genegeerd.
Het is het bekende verhaal: op een gegeven moment zijn alle mogelijke verhalen over een bepaalde held verteld. En wat moet je dan als je een goedlopende franchise hebt? Je kunt moeilijk de held laten doodgaan. Het laten sterven van andere personages gebeurt soms wel: zo is Peters tante May al een keer dood geweest en menig schurk – waaronder The Green Goblin – is gestorven. Dit soort overlijdensberichten moeten echter met een korreltje zout worden genomen, daar de dood in comicland meestal van tijdelijke aard blijkt.
Nee, meestal is de oplossing om weer zo dicht mogelijk tot het oorspronkelijke concept terug te gaan.
Scheiding door geheugenverlies
In Amazing Spider-Man # 545 sluiten Peter en Mary Jane een deal met duivelkloon Mephisto om het leven van tante May te redden. Niemand zal vanaf nu nog weten dat Peter en MJ ooit getrouwd waren. Niemand behalve miljoenen stripfans die volgens een artikel in de USA Today woedend zijn over dit besluit van uitgeverij Marvel. Peter Parker is weer terug naar zijn wortels: een vrijgezelle nerd. Zoals Stan Lee en Steve Ditko hem creëerden in 1962.
Midden de jaren negentig kwam Marvel met een vaag plot waarin bleek dat Peter Parker gekloond was. Dit betekende dat lezers jarenlang verhalen over een nep-Spidey hadden gelezen. Uiteindelijk bleek dit toch weer niet waar te zijn. Dergelijke grote plottwist rieken naar creatieve armoede. Ik ben benieuwd wanneer dit weer wordt teruggedraaid.
Met dank aan Hallie – nieuwsneus – Lama.
Lees ook: De charme van Spider-Man en De wereld van de superheld.