31 oktober is het weer zover: dan is het Allerheiligen, aka Halloween. Ik ben gek op Halloween, zoals ik wel vaker heb beschreven. Die interesse in dit heidense feest heeft deels te maken met de herfst als favoriete jaargetijde, maar gaat ook verder: wat mij betreft mag het elke dag een beetje Halloween zijn.
Daarom is Edinburgh een van mijn favoriete steden. Dankzij de historische kern vol oude kerkhoven en de spooklegenden die de stad rijk is, waan je je in Halloween town. Tenminste, ik dan. Anderen zien er de bakermat van Harry Potter in. Dat is prima natuurlijk. De magische wereld van Potter is niet zo heel ver verwijderd van de horror en pracht van wat Halloween kan zijn. J.K. Rowling schreef haar Potter-boeken immers in Edinburgh en liet zich duidelijk door de stad inspireren.
Ik dwaal graag op kerkhoven. Vooral van die mooie, oude rustplaatsen zoals in Edinburgh. Niet iedereen zal die fascinatie delen. Wellicht is het mijn manier om mij te verzoenen met de onvermijdelijkheid van de dood en het niets dat erna komt.
Gisteren met Linda de buurt verkend. Het Westerpark gaat over in het Sloterdijkpark. Daar vond ik bovenstaand bord waarin duidelijk gemaakt wordt dat Natuur leuk is. Goed om te weten nietwaar?
Na zes jaar bloggen is het tijd om mezelf en mede-bloggers wat vragen te stellen over het hoe en waarom van bloggen. Wat is jouw antwoord op deze kwestie?
Wat is een blog in jouw ogen?
Mijn antwoord: mijn blog is een vrijplaats, mijn zeepkist, maar bovenal het virtuele visitekaartje van mijn freelance praktijk. Een plek om opdrachtwerk te tonen aan potentiële opdrachtgevers.
Het is tevens een virtueel prikbord waarop ik kan laten zien wat er op stripgebied allemaal voor moois verschijnt.
Technisch bekeken is een blog een website waarop geregeld een nieuwe post op gepubliceerd wordt. Maar hoe zie jij het medium blog?
Gistermiddag met Linda naar de film ‘Ruby Sparks’ geweest. Een feelgood movie over een schrijver die zijn droomvrouw zo goed beschrijft dat ze werkelijkheid wordt. Een soort literaire ‘Weird Science’ dus, maar dan zonder pubergrappen. De bekende Hollywood-schrijversclichés komen voorbij: de jonge schrijver Calvin Weir-Fields wordt gezien als genie, maar heeft sinds zijn debuutroman tien jaar geleden alleen nog maar een verhalenbundel geschreven. Hij heeft last van writer’s block (cliché 1). Ook typt hij nog op een ouderwetse typemachine (cliché 2.) Die clichés even daargelaten, is ‘Ruby Sparks’ een vermakelijke film, al moet je niet te lang over het einde nadenken want dan valt dan blijkt dat logica ver te zoeken is in dit fantasieverhaal, maar dat zal de romantische zielen onder ons niet deren. Opmerkelijk detail: Zoe Kazan, die Ruby speelt, schreef ook het scenario.
Een tijdje geleden publiceerde ik een video-impressie van Utrecht. De opnames heb ik gemaakt tijdens de maand dat ik in de Domstad op een huis paste. Een fijne tijd waar ik graag een herinnering in videovorm van wilde monteren. De opnames op zich bevatten echter geen doorlopend verhaal, daarom besloot ik als rode draad de vissen waarop ik paste een paar keer in de video terug te laten komen.
Bij wijze van experiment vroeg ik aan de bezoekers van mijn blog wat het verband zou kunnen zijn van de vissen met de rest van de beelden. Er kwam niet veel respons op, maar Marco Raaphorst reageerde wel en kwam met een boeiend antwoord:
De vissen als snijshots komt misschien voort uit de gedachte dat niet alles betekenis hoeft te hebben. De kijker legt er namelijk altijd zijn of haar eigen betekenis in, ook al doe jij nog zo je best om het overduidelijk in beeld te brengen. Mensen kijken en horen anders. Zien er totaal andere dingen in. Dus even tussendoor was vissen laten zwemmen in een vissenkom is een prima idee wat mij betreft. 🙂
Marco wint met zijn antwoord de no-prize: niet alleen omdat hij de enige was die reageerde, maar ook omdat hij met zijn antwoord de spijker op zijn kop slaat: onze geest heeft de neiging om logica achter alles te zoeken en dingen met elkaar in een logisch verband te brengen. De betekenis van de vissenkom hangt af de context waarin deze te zien is.
Het Kuleshov-effect
Laat ik dit illustreren met een bekend voorbeeld uit de filmtheorie. Door montage is een editor in staat om zaken aan elkaar te relateren, simpel door twee beelden na elkaar te plaatsen. De Russische filmmaker Lev Kuleshov experimenteerde met dit idee in de jaren twintig van de vorige eeuw. Hij wisselde een shot van het gezicht van een acteur die neutraal keek af met beelden van andere zaken zoals een bord soep, shots van de natuur, een dode vrouw en een baby. Niet alleen dacht het publiek dat de expressie van de acteur telkens veranderde, maar ook dat de acteur reageerde op zaken die zich bevonden in dezelfde ruimte als hij. Als het shot van de acteur volgde na het bord soep dacht men dat hij honger had; na het shot van de baby keek hij vertederd. Maar deze interpretatie kwam puur door associatie, want het ging immers om hetzelfde expressieloze gezicht. Dit wordt het Kuleshov-effect genoemd.
Nu moet ik er bij zeggen dat in het geval van het experiment van Kuleshov een establishing shot ontbrak: dat is een beeld dat duidelijk laat zien waar de scène zich afspeelt. Doordat het ging om een shot van de acteur en een close-up van het bord soep wordt er gesuggereerd dat acteur en soep zich in dezelfde ruimte bevinden. Dit gegeven is niet van toepassing in mijn video, maar dat neemt niet weg dat je als toeschouwer toch een poging gaat doen om een relatie tussen vissen en de rest van Utrecht te leggen.
Water
En niet geheel onterecht, want er zijn wel degelijk verbanden te bedenken. Als we bijvoorbeeld goed kijken naar de opnames, dan valt op dat veel scènes zich rond of op het water afspelen. We zijn Utrechtenaren in bootjes en kano’s, we zien een sluiswachter aan het werk. Ook de vissen bevinden zich in het water, daardoor wordt er een thematisch verband gelegd tussen de shots in Utrecht en de vissenkom. Maar wat is de betekenis van die relatie? Tijdens de vissen is duidelijk het tikken van de klok te horen. De rest van de video hoor je muziek, behalve aan het einde, wanneer we snijden van een shot van de vissen naar mensen op een bootje, dan is nog steeds het tikken van de klok te horen. Zo leg ik een auditief verband tussen de vissen en de mensen in het bootje. De mensen in het bootje zijn als het ware het ware als vissen in het water en voelen zich volledig thuis in die omgeving.
Dat is een uitleg. Het verband tussen de vissenkom en de rest van de video is wat mij betreft multi-interpretabel. De vissen zitten in hun eigen leefomgeving, hun eigen wereldje. Eigenlijk geldt dat voor iedereen. Als je in een klein bootje zit, heb je net als de vissen relatief weinig bewegingsruimte. De mensen in de rondvaart boot kijken vanachter glas naar buiten en bezien de wereld. Net als de vissen vanuit hun kommetje.
Maar ook figuurlijk leven we allemaal is onze eigen bubbel, net als de vissen. We zien alleen wat er in onze direct omgeving gebeurt, zijn bezig met onze eigen dingen. En we zijn bezig met elkaar, met de mensen in onze directe omgeving. (Zelfs op Twitter zitten of actief zijn op Facebook is als het ware met je hoofd in een bepaalde vissenkom zitten, al wordt dat verband niet in de video gelegd.)
Utrecht was voor mij even leven in een andere vissenkom dan Amsterdam. Een nieuwe omgeving, maar wel een begrensde omgeving. (Goed, in tegenstelling tot de vissen kunnen wij ons van de ene stad naar de andere begeven, en zij zitten vast in de kom, totdat iemand ze optilt en verplaatst. De situatie hoeft natuurlijk niet volledig overeen te komen om verbanden te leggen.)
Van de week heb ik animator Hisko Hulsing in zijn studio bezocht om hem te interviewen over Junkyard. Onderweg naar huis kwam ik langs Brouwerij ’t IJ. Voor de deur stond een groep toeristen een foto van de brouwerij te maken. Ik denk dat iedereen met praktisch dezelfde foto naar huis gaat.
Gisteravond was het tijd voor een gezellig filmavondje bij Paul met Matt, Rob, Jelmar en Michiel. We hebben tot diep in de nacht een zeer uiteenlopend filmprogramma bekeken, in deze volgorde:
Pirates. Aardmanfilms zijn altijd leuk. Ook deze is prima kijkvoer, al is hij wel wat erg braaf.
Grabbers. Ierse horror. Om de monsters van het lijf te houden moet men
zich laveloos zuipen. Leuk gevonden. Film komt wat traag op gang, maar
tweede deel maakt veel goed. Special effects zijn ook overtuigend.
Apollo 18 – Niet onaardig maar nu ben ik echt wel klaar met het found footage genre.
Storyboards genieten bij het grote publiek weinig bekendheid. Toch is deze kunstvorm in de schaduw een belangrijk onderdeel van het filmproces. Tekenaar Jim Cornish licht zijn vak toe.
(c) Jim Cornish: Phantom of the Opera
‘Het mooie aan mijn werk is dat ik de hele dag mag tekenen. Neem mijn vader bijvoorbeeld, die werkte zonder plezier in een bandenfabriek, omdat het brood op de plank bracht. Ik krijg betaald om mijn hobby uit te voeren. Ik ga naar de studio, pak een potlood en ga aan de slag. Soms teken ik mijn ideeën of ideeën van anderen, maar ik ben aan het tekenen. Fantastisch!’ zegt Jim Cornish (1967), de storyboardtekenaar die op een goede dag dertig tot veertig platen tekent.
Erkenning
De Brit maakte voor de laatste vier delen van de Harry Potter-reeks duizenden tekeningen. Ook tekende hij storyboards voor onder meer de nieuwste Bond-film Skyfall, Event Horizon, Snow White and the Huntsman en Phantom of the Opera van Joel Schumacher. Toch zal zijn naam bij de gemiddelde filmliefhebber geen belletje doen rinkelen, want storyboarden is een onzichtbare kunst waar over het algemeen weinig waardering voor is. Op dvd’s en in making of-boeken treft men ze zelden aan, in tegenstelling tot de glossy ontwerpen en sfeertekeningen van het art department. ‘In het boek The Art of Harry Potter: From Page to Screen staan in totaal slechts drie storyboard-tekeningen in een boek van vierhonderd pagina’s!’ zegt Cornish, al beklaagt hij zich er verder niet over: ‘Vroeger vond ik het vervelend omdat ik erkenning wilde voor al het werk dat ik gedaan heb. Tegenwoordig vind ik het leven daar tekort voor en ga ik gewoon verder met een volgende klus. Bovendien zullen sommige mensen zeggen: “Hey, je hebt vijftien maanden betaald gekregen, is dat niet genoeg erkenning?” Eigenlijk is dat wel zo.’
Cornish aan het werk. Bron: imaginefilmfestival.nl
Voldemort
Het storyboard is een belangrijk onderdeel van het filmproces. Meestal getekend met een snelle hand in zwart-wit potlood, zijn de plaatjes een visuele weergave van wat de regisseur voor ogen heeft. Het storyboard is er om praktische informatie te verstrekken aan de verschillende departementen. In één oogopslag ziet men welke shots er gedraaid zullen worden en of er special effects of praktische effecten aan te pas komen, of er stunts in de sequentie zitten en welke andere bijzonderheden er nog uitgedokterd moeten worden. ‘Het gaat er niet om dat de personages goed op de acteurs lijken, zolang ze maar herkenbaar zijn. De crewleden zijn meer geïnteresseerd in wat Voldemort doet dan of hij de laatste mode draagt of dat zijn make-up correct getekend is,’ grapt Cornish.
Vaak wordt niet de hele film getekend; met scènes waarin acteurs tegen elkaar praten, bemoeit Cornish zich niet. ‘Neem ons gesprek bijvoorbeeld, dat is niet meer dan twee mannen die in een ruimte aan een tafel zitten te praten. De regisseur zal dat op zijn eigen manier gaan draaien. Pas wanneer er een T-Rex door het raam komt kijken, word ik ingeschakeld.’
Geen haastklus
Ondanks de hoge tijdsdruk waaronder hij werkt, zijn de tekeningen van Cornish opvallend gedetailleerd. ‘Sommige mensen vinden ze zelfs te gedetailleerd en tot op zekere hoogte hebben ze gelijk. Die details kosten tijd en ik ben niet de snelste tekenaar, maar juist aan de detaillering herkent men mijn handschrift. Het zou niet slim zijn om de reputatie die ik in de laatste 20 jaar heb opgebouwd teniet te doen door anders te gaan tekenen.’
Ondanks zijn ervaring blijft Cornish bescheiden: ‘Tekenen is een van de weinige dingen die ik relatief goed kan, al blijf ik wat onzeker over mijn tekeningen. Ik heb nooit het gevoel dat ze zo goed zijn als dat ze zouden moeten zijn. Ik wil ook het idee hebben dat er altijd ruimte voor verbetering is, dat ik mezelf blijf ontwikkelen. Zodra dat niet meer het geval is, dan val ik waarschijnlijk dood neer of stop ik er gewoon mee.’
(c) Jim Cornish. The Tumbler
Batman
Ik spreek Cornish eind april, na zijn publieke interview op het Imagine filmfestival. Omdat dit jaar het thema superhelden centraal staat, draagt de tekenaar een Batman T-shirt. Maar Cornish heeft ook een persoonlijke band met deze stripheld: met plezier denkt hij terug aan zijn tijd bij Batman Begins en The Dark Knight van Christopher Nolan. ‘Het is altijd goed voor je cv om aan zo’n grote film mee te werken, maar daarnaast is Batman tekenen verschrikkelijk fijn: we hebben het immers over een bijna psychotische man die in lycra gekleed misdadigers in elkaar timmert. Vooral de Batmobile, de Tumbler, vond ik fantastisch om te tekenen. Door zijn typische vorm lijkt hij niet eens op een auto, hij kan op en neer springen en rijdt door alles heen, dus kon ik veel actie tekenen.’
Daarbij bood Batman Begins Cornish de kans om samen te werken met zijn held en collega storyboardtekenaar Martin Asbury, met wie hij inmiddels goed bevriend is. ‘Martin heeft aan veel James Bond-films gewerkt en van hem heb ik kleine trucjes geleerd, bijvoorbeeld door de Tumbler zo te tekenen dat het lijkt alsof hij door de snelheid loskomt van de grond. Simpele trucjes eigenlijk, zoals snelheidslijntjes en zo, maar je moet er maar opkomen.’
Strips ontbraken volledig in mijn opvoeding. Dat spijt me, want door striplezen was ik waarschijnlijk een betere tekenaar geworden.
(c) Jim Cornish: X-Men: First Class
Stripmaker
Naast de twee Batmans tekende Cornish de storyboards voor X-Men: First Class. Toch kiest hij niet bewust stripverfilmingen uit, maar werkt Cornish aan het genre dat op dit moment populair is, wat nu sprookjesfilms zijn. ‘Storyboards worden over het algemeen meer voor de fantastische film gebruikt. Overigens vind ik het heerlijk om aan sciencefiction- en fantasyfilms te werken, want daarvoor moet je meer ontwerpen. Bij films die zich in het heden afspelen, is het vooral een kwestie van gevonden voorwerpen en bestaande locaties tekenen. Kijk, uiteindelijk gaat het erom iets te creëren dat de moeite waard is. Daarom is het leuk om een aandeel te hebben in hoe de Batmans, Bond-films en de Potters gaan worden, hoe klein dat aandeel ook mag zijn.’
Er is een opvallende gelijkenis tussen strips en storyboards, je zou storyboards als een stripversie van de te maken film kunnen zien. Toch is de tekenaar geen stripliefhebber: ‘Dat is waarschijnlijk vloeken in de kerk, maar strips ontbraken volledig in mijn opvoeding. Dat spijt me, want door striplezen was ik waarschijnlijk een betere tekenaar geworden. Natuurlijk zijn er veel overeenkomsten tussen wat ik doe en wat een stripmaker doet. We vertellen allebei op een visuele manier een verhaal. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat zoveel stripmakers storyboardtekenaar geworden zijn.’
Opmerkelijk genoeg begeeft Cornish zich voorzichtig op het pad van de stripmaker. Samen met een vriend ontwikkelt hij een Angelsaksisch verhaal dat zich 6-700 jaar na Christus afspeelt en onderzoekt waar mythes vandaan komen. ‘Er was toen een strijd gaande tussen verschillende culturen, zoals het heidendom en christendom. Daarover bestaan allerlei vragen: waar komt bijvoorbeeld het iconografische beeld van het zwaard in de steen vandaan? Het lijkt me interessant om rond die kwesties een verhaal te weven.’
Dit artikel is gepubliceerd in VPRO Gids #28 (2012)
Deze kwam ik gisteren tegen. Prima scooter voor de liefhebber van superhelden.
Alleen die Spider-Man is heel lelijk gedaan. Sowieso is hij veel te gespierd getekend en het pak klopt ook niet helemaal. Niet dat je zoiets ziet als zo’n scooter te hard voorbij raast natuurlijk.
Dit is wat mij betreft de beste grap uit World of Dik: Something under the bed is dying.:
De wereld van Dik is niet geschikt voor mensen met een zwakke maag: Maikel Verkoelen laat zijn personage Dik het ene nachtmerriescenario na het andere beleven, vaak met dodelijke afloop voor de hoofdpersoon of andere personages. Sadisme, uitgerukte ogen en afgerukte ledematen, slapen met lijken, vliegtuigcrashes: alles is mogelijk in World of Dik. Het is wel duidelijk dat Verkoelen aan een infuus van horrorfilms zit, want de verwijzingen naar dit filmgenre zijn in overvloed aanwezig. De verhaaltjes zijn vaak niet langer dan een pagina. Nou ja, verhaaltje is niet echt het goede woord: de stripjes zijn eigenlijk uitgebeelde concepten, waarvan in sommige gevallen de clou mij ontgaat, maar in andere gevallen weet Verkoelen juist weer te ontroeren:
De stripjes zijn nagenoeg tekstloos, maar toch speelt het woord een belangrijke rol in Something Under the Bed is Dying: vaak is het beeldverhaal een wranghumoristische uitwerking van de bijbehorende titel.
Sterk punt aan de bundel is de cartooneske, levendige tekenstijl van Verkoelen die in zijn dagelijks leven als illustrator en vormgever de kost verdient. Ik hou ook erg van ouderwetse rasters die Verkoelen in overvloed gebruikt om sfeer in zijn tekening te brengen. Aangezien ik zelf ook van horrorfilms hou, heb ik me dus wel vermaakt met deze stripjes.
De oplettende lezer herkent de cameo van Matt Baays konijn Bunbun, die niet toevallig ook wordt uitgegeven door Syndikaat.
Dit eerste deel van World of Dik. is een aardig conceptalbum en tegelijkertijd een eigenaardige uitgave in het Nederlandse striplandschap en daarom een welkome toevoeging daaraan. Toch denk ik dat het boekje vooral interessant is voor een kleine doelgroep van horroradepten. Een prima kadootje voor Halloween.
Maikel Verkoelen: World of Dik: Something under the bed is dying. Uitgeverij Syndikaat 80 pagina’s zwart-wit softcover met flappen prijs: € 14,95
Gisteravond in de Melkweg cinema Dark Woods gekeken, een Noorse horrorfilm die geselecteerd is door gastprogrammeur Jan Doense, aka Mr. Horror. De onderhoudende introductie werd gegeven door Barend de Voogd, want Mr. Horror had een presentatie op het NFF. Dark Woods (2003), oorspronkelijke titel Villmark, is een van de eerste horrorflicks uit Noorwegen. Goed gedraaid op video, met een overtuigende cast. Prima horror voor op de maandagavond dus.
De crew van de TV show ‘Real TV’ is bezig met de opnames van een reality
show waarvoor deelnemers in de wildernis moeten zien te overleven. Snel
beginnen dingen uit de had te lopen, wat leidt tot paranoia, valse
beschuldigingen en argwaan.
Voordat Linda en ik het duistere bos in doken, zaten we in de Balie aan de thee. Het leven zit vol met contrasten.
31 oktober is het weer zover: dan is het Allerheiligen, aka Halloween. Ik ben gek op Halloween, zoals ik wel vaker heb beschreven. Die interesse in dit heidense feest heeft deels te maken met de herfst als favoriete jaargetijde, maar gaat ook verder: wat mij betreft mag het elke dag een beetje Halloween zijn.
