In Doorsnee vertelt de Belgische stripmaker Phaedra Derhore over haar eigen ervaringen met het ondergaan van een maagverkleining.
Derhore baseerde het verhaal op haar eigen ervaringen. Ze had last van overgewicht en de strip laat heel goed zien hoe mensen tegen haar als dikke vrouw aankijken en behandelen. Ook vertelt de stripmaakster hoe ze het leven na de verkleining ervaart. Het boek, uitgegeven door Oogachtend, was haar afstudeerproject.
Wat ik sterk vind aan dit soort beeldverhalen is dat ze op een toegankelijke manier kennis laten maken met een bijzondere situatie en tonen hoe mensen daarmee omgaan. Heel inspirerend om te lezen.
200 jaar Nederlands beeldverhaal wordt gevierd met een dik naslagwerk, een gelijknamige tentoonstelling in Museum Meermanno en een strip van Margreet de Heer, waarin ze de stripgeschiedenis in grote stappen doorloopt.
Wie met stripmaker Margreet de Heer (Leiden, 1972) spreekt, wordt vanzelf aangestoken door haar enthousiasme voor het beeldverhaal: ‘Tegenwoordig wordt er veel gepraat in stripland over de dood van de Nederlandse strip en dat er geen kansen meer zijn zoals vroeger. Zelf zie ik zaken graag van de positieve kant. De laatste jaren komen er veel lezenswaardige stripboeken van hoog niveau uit, zoals Rembrandt van Typex, Vincent van Barbara Stok en Dansen op de vulkaan van Flo. Als maker ervaar ik de strip als een prettig medium met ontzettend leuke collega’s. En het feit dat de strip niet zo’n hoge status heeft, bevrijdt je eigenlijk van allerlei verwachtingen. Laat de wereld maar denken dat het een ondergeschoven kunstvorm is, want dan kan je als stripmaker tenminste nog eens verrassend uit de hoek komen.’
Kansel
De Heer studeerde twee jaar scenario en regie aan de filmacademie voordat ze voor theologie koos. Een logische keuze voor een kind uit een domineesgezin, zowel vader als moeder staan op de kansel van een protestants hervormde kerk. Na haar studie besloot De Heer echter stripmaakster te worden. Sindsdien maakte ze onder andere stripreportages voor de krant, tekende ze de avonturen van lesbienne Mijntje voor de Zij aan Zij en runde ze een tijd een smallpress-uitgeverij om eigen werk en dat van jong talent uit te brengen. Toch werd ze vooral bekend door drie informatieve stripboeken over respectievelijk filosofie, religie en wetenschap. Van het eerste boek werden in Nederland reeds zevenduizend exemplaren verkocht, ook de Engelse editie loopt goed. Begin volgend jaar verschijnt de reeks in het Koreaans.
Over ‘Sjors en Sjimmie’.
Tijdsbeeld
In deze boeken treedt Margreet zelf op als verteller in de vorm van een stripfiguurtje. Toen Museum Meermanno in Den Haag haar benaderde om een strip te maken over 200 jaar Nederlands beeldverhaal, om de gelijknamige tentoonstelling en het boek aan te vullen, zette ze de trend van vertellende stripfiguurtjes door: ‘Voor iedere periode die ik behandel heb ik een kind of een ander personage gekozen dat iets vertelt over zijn of haar favoriete strip van die tijd. Daardoor heb je meteen een focus en ondervang je dat wat je vertelt subjectief en onvolledig is. Het magazine hoefde geen volledige geschiedschrijving te worden, want dat is het grote boek al, maar een leuke strip die gezinnen met kinderen vanaf een jaar of zes aanspreekt. Om een tijdsbeeld te geven van de jaren tachtig, heb ik ervoor gekozen om de overeenkomsten tussen de familiestrips Jan, Jans en de Kinderen en De Familie Doorzon naast elkaar te zetten. In de jaren negentig behandel ik Sjors en Sjimmie. Omdat die strip al in de jaren dertig is begonnen kan ik zo eigenlijk de hele stripgeschiedenis van Nederland in beeld brengen. De recente jaren bespreken was erg lastig, want het is nu nog moeilijk te zeggen wat historisch gezien een belangrijke strip zal zijn. En daarbij: hoe dichter je bij het nu komt, hoe meer vriendjes en vriendinnetjes van mij er zijn en als ik iemand wel behandel, dan is al snel de vraag waarom je die anderen niet behandelt die net zo belangrijk zijn.’
Kousemaker in actie.
Kennis over de Nederlandse stripgeschiedenis had Margreet onder handbereik. In het verleden werkte ze vijf jaar in stripantiquariaat Lambiek te Amsterdam en deed ze samen met mentor Kees Kousemaker (1942-2010) de redactie van de Comiclopedia: een online naslagwerk waarin zo’n 12.000 stripmakers zijn opgenomen. Samen publiceerden ze in 2005 het boek De wereld van de Nederlandse strip. Kousemaker en de stripwinkel die hij in 1968 opende, spelen ook een rol in Margreets strip: in 1974 bedient de stripwinkelier een vader die strips van de Toonder Studio’s zoekt terwijl hij tevens de langharige hippiezoon wijst op undergroundstrips over drugsgebruik en vrije seks.
Afrekening
Margreets stripfiguurtje.
Het maken van non-fictie strips met een autobiografisch tintje is een rode draad in De Heers carrière. In 1999 debuteerde ze met How to Get Over Your Ex, een uitgave in eigen beheer waarin ze afrekent met een vorige relatie. ‘Om daaraan te kunnen beginnen heb ik uit mijn hoofd gezet dat ik mooi moest kunnen tekenen. Dat was echt een drempel. Daarom zeg ik altijd tegen beginnende tekenaars dat ze de lat heel laag moeten leggen, anders produceer je niets. Ga gewoon beginnen.’
Door het maken van theaterrecensies in stripvorm voor NRC Next en daarna maandelijkse stripreportages voor Trouw kwam ze op het spoor van non-fictiestrips. De Heer liet zich inspireren door Van nul tot nu, een stripreeks over de vaderlandse geschiedenis die ze als kind las. Ook Understanding Comics van Scott McCloud, die in stripvorm het medium bestudeert en zichzelf als stripfiguur opvoert, inspireerde: ‘Het idee dat je in stripvorm feitelijke informatie kunt doorgeven sprak me aan. Voor Trouw maakte ik een maandelijkse rubriek over een filosofisch of spiritueel onderwerp. In die strips ging mijn persoonlijke stripfiguurtje dat de lezers rechtstreeks aanspreekt en dingen uitlegt, een belangrijke rol spelen.’
Door deze reportages vroeg uitgeverij Meinema De Heer de strip Filosofie in beeld (2009) te maken. Hierin behandelt ze het leven en denken van filosofen als Socrates, Plato, Nietzsche en tv-psycholoog Dr. Phil, en laat ze tevens mensen uit haar omgeving aan het woord over hun denkbeelden. Omdat veel filosofen ontbreken is Filosofie in beeld geen filosofie voor dummies geworden: ‘Het was nooit bedoeld als puur educatief boek, eerder als leerzaam onderhoudende strip. Ik wilde bij de oude Grieken beginnen en het structureel aanpakken, maar door ruimtegebrek kon ik niet iedere denker behandelen. Ik neem de lezer mee in mijn hoofd en toon mijn kijk op de zaken. Eigenlijk leg ik die aan mijzelf uit. Dat daar tussendoor allerlei feiten worden uitgelegd is voor mij bijna bijzaak. Als ik er een genre op zou moeten plakken, noem ik het liever autobiografie, maar dan verkoop het niet.’
Expositie en naslagwerk Strips! 200 jaar Nederlands beeldverhaal geeft een rijk geïllustreerd overzicht van de Nederlandse strip. Van vroege voorlopers als de eindmiddeleeuwse centsprenten, naar Meester Prikkebeen, bekende striphelden als Dick Bos, Kapitein Rob en Tom Poes tot en met het huidige tijdperk van de graphic novel. Stripkenners Willem van Helden, Rob van Eijck, Jos van Waterschoot en Joost Pollmann behandelen ieder een periode, onder eindredactie van Hans Matla en Aafke Boerma. Het boek bevat tevens een ietwat arbitraire selectie korte biografieën van stripmakers die wat ons betreft meer makers had mogen bevatten.
De expositie Strips! 200 jaar Nederlands beeldverhaal loopt tot en met 2 maart 2014. Margreets strip is exclusief bij Meermanno verkrijgbaar. Zie www.meermanno.nl.
Dit artikel is in VPRO Gids #1 (2014) gepubliceerd.
I never paid much attention in economics class when I was in high school. All those number crunching theories seemed so boring to me, and I never really got what the fuzz was all about. That probably explains why I never got rich buying or selling stock, but am working as a low-paid freelance journalist instead. Anyway, now there is Economix, a book, a comic book to be exact, that introduces and explains economic theories in an accessible manner and at the same time offers an entertaining read.
Author Michael Goodwin is a freelance writer living in New York, with a serious interest in the subject. For Economix he teamed up with artist Dan E. Burr.
What makes this book so good is the fact that Goodwin didn’t make a straight comics version of an econ 101 text, but instead deals with basic principles and places them within a historical context. He introduces economic theory and lays bare its basic ideas, and then tells us how they worked, or in most cases, didn’t work in practice. He doesn’t shy away from a joke here and there, which makes Economix an easy read and not at all as boring as the classes I had to take in high school.
Because of the simplified form Goodwin tells his story, it is a good starting point for anyone who wants to understand the basics and wants to continue exploring via more in-depth sources, for which the book provides a list of titles for further reading. Besides being entertaining to a point, Goodwin at the same time argues that, at least since the work of nineteenth-century economist David Ricardo, mainstream economics, with its central faith in free markets, has reflected and served the partial interests of wealth and power, and not the interest of the general public, although it is being presented as an universal truth. Because of giving the free market a free reign, with not too much interference by governments, people have become poorer and the middle class collapsed in the last thirty years.
Since all good citizens fall victim to the global economic crisis, Goodwin’s comic couldn’t have come out at a better time. Of course Economix is part of a trend of educational and non-fiction comic books that have been popular for quite some years, and is similar to comics like Logicomix, a graphic novel about the foundational quest in mathematics that came out a few years ago and was a sleeper hit. In the Netherlands Margreet de Heer has made a number of comics in a similar matter on subjects like philosophy and religion.
Artist Dan E. Burr has earned his stripes as a comic book artist and worked in a variety of fields. He is perhaps best known for the two books he made with James Vance: Kings in Disguise and its sequel On the Ropes. These stories are set during the Great Depression, so there’s a link to Economix. Kings in Disguise has won several Harvey and Eisner awards. Although Burrs cartoonish style in Economix is not particularly aesthetically pleasing, it does the job of visualising Goodwin’s story in a simple, straightforward manner.
Michael Goodwin & Dan E. Burr. Economix
Abrams Comicarts, € 19.99
ISBN: 9780810988392 | ISBN-10: 0810988399
17 oktober verschijnt bij Oog & Blik/De Bezige bij het boek De lens van Spinoza. Daarin vertelt Jaron Beekes de veelbewogen geschiedenis van Nederlands filosoof Spinoza (1632-1677) en geeft tegelijk een inleiding op zijn werk.
Ik moet bij dit soort aankondigingen meteen denken aan stripalbums als Logicomix. De sleeper hit graphic novel over filosoof Bertrand Russell. Soms kunnen die non-fictie strips goed uitpakken. Soms ook niet, getuige de grafische biografie over Anne Frank. Goed bedoeld misschien, maar een gedrocht van een strip. Ik ben benieuwd tot welke categorie De lens van Spinoza behoort. Al ben ik wel geïntrigeerd bij het lezen van de synopsis van dit boek:
In de proloog zien we hoe Baruch de Spinoza verbannen wordt uit de joodse gemeenschap van Amsterdam. Het kan de jonge, veelbelovende koopman niet deren; hij gaat liever zijn eigen weg. Spinoza verlaat Amsterdam, in die tijd een wereldstad op het toppunt van zijn macht en welvaart, om een eigen filosofisch systeem te ontwikkelen: een radicaal, seculier antwoord op religie. Zijn pleidooi voor politieke en religieuze tolerantie leverde hem vooral vijanden op. Gehaat en bestreden bleef hij tot zijn dood vechten voor wat we nu als vanzelfsprekend ervaren: vrijheid van meningsuiting en godsdienst.
Dat Spinoza een seculier antwoord op religie trachtte te geven spreekt mij in het bijzonder aan. Maar ook ben ik erg benieuwd naar hoe Beekes het zeventiende eeuwse Amsterdam heeft verbeeld.
Jaron Beekes (1982) studeerde Algemene Cultuurwetenschappen, Illustratieve Vormgeving en Beeld & Taal. Hij maakt illustraties voor tijdschriften, posters, flyers etc. Daarnaast heeft hij een wekelijkse cartoon in Folia en werkt hij als freelance recensent voor o.a. het Nieuw Israëlitisch Weekblad, de Joodse Omroep en Metropolis M. Ook werkte hij mee aan het tv-programma Dwars door de Diaspora.
Expositie Joods Historisch Museum
Wie meer wil zien van Beekes grafische werk kan terecht bij de expositie met origineel werk in het Joods Historisch Museum. Deze is binnenkort te zien en loopt tot 24 november, de verjaardag van Spinoza.
Op Wereld Boeken Dag 2010 worden tien informatieve boeken bekroond met het Lintje van de Boekverkoper. De graphic novel Logicomix van Apostolos Doxiadis & Christos H. Papadimitriou is daar een van.
Dit is dinsdag door de Stichting CPNB, initiatiefnemer en organisator, bekendgemaakt. De jaarlijkse prijs voor kwalitatief en inhoudelijk hoogstaande non-fictie wordt toegekend door een vakjury van boekverkopers. ‘De tien boeken laten zien dat in Nederland op hoog niveau non-fictie wordt uitgegeven met een grote variatie,’ aldus het CPNB. Onder de laureaten bevinden zich kook-, kunst- en geschiedenisboeken. Er is voor een graphic novel gekozen omdat de vakjury de vorm waarin de informatie wordt gebracht interessant vindt. Vanwege de vernieuwing in boekvorm viel ook ‘de dwarsligger’, waarbij een boek op zijn kant is gedrukt zodat deze makkelijk met een hand gelezen kan worden, in de prijzen.
Marcel Ruijters gaf Logicomix, in het Nederlands uitgegeven door De Vliegende Hollander, een waardering van 5-sterren en schreef in Zone 5300 #87 het volgende over deze graphic novel: ‘Logicomix is een hippe biocomic over filosoof Bertrand Russell van het hier volslagen onbekend Griekse auteursteam Apostolos Doxiadis en Alecos Papadatos. Je verwacht een onverteerbare pil van 345 pagina’s over filosofie en hogere wiskunde, maar het is juist een heldere, meeslepende raamvertelling met veel relativerende humor, getekend in een opvallend dynamische klare lijn. Leidraad is de speech die de pacifist Russell gaf bij het uitbreken van WO II. Het ‘rare jongens, die filosofen’-effect duikt regelmatig op, maar het is bovenal leerzaam.’
Van de lintjes-winnende boeken zijn er zes oorspronkelijk Nederlands en vier zijn vertaald. Alle boeken verschenen in 2009. De Koninklijke Boekverkopersbond zal de Lintjes op vrijdag 23 april officieel opspelden. Zie hier een lijst van alle winnaars.
