Valentijnstaartje…
Maand: februari 2012
Categorieën
‘I’m melting, I’m melting!’
Illustrator en schrijver Glen Baxter spreekt zich met zijn absurdistische tekeningen uit tegen autoriteit. ‘Ik wil een wereld creëren die aan de oppervlakte gewoon lijkt maar onderhuids nogal afwijkend en grappig is.’
Van de Britse illustrator en schrijver Glen Baxter hangen zeven tekeningen in de expositie A Perfect Day. Baxter (Leeds, 1944) maakt tekeningen waarin cowboys, gangsters, ontdekkingsreizigers en schoolkinderen vaak de hoofdrol spelen. De tekeningen lijken qua stijl en onderwerp op illustraties bij oude avonturenverhalen in jeugdboeken. Boeken waar Baxter mee opgroeide en die hem tot op heden inspireren. ‘Wat mij zo aanspreekt aan die oude boeken is dat die spannende fantasieverhalen in een zeer rechttoe-rechtaanstijl zijn getekend. Deadpan, zoals de humor van Buster Keaton. Duizenden tekenaars illustreerden op dezelfde emotieloze manier. Ik wilde middels die tekenstijl een wereld creëren die aan de oppervlakte gewoon lijkt maar onderhuids nogal vreemd, afwijkend en grappig is,’ vertelt de illustrator telefonisch vanuit zijn huis in Londen.
Baxters tekeningen worden geregeld geëxposeerd in prestigieuze galeries. Ze zijn gepubliceerd in boekvorm, in kranten en tijdschriften als The Observer, Le Monde en The New Yorker.
Geen cartoons
Vaak zit de twist bij Baxters tekeningen in het onderschrift, dat geenszins rijmt met hetgeen is afgebeeld. Cowboys die intellectuele uitspraken doen over kunst of filosofie bijvoorbeeld. Of een boekanier die een collega zeer indringend aankijkt en volgens het onderschrift geestdriftig vertelt over zijn toekomstplannen voor een keten pannenkoekenrestaurants. Zo vertelt de illustrator dikwijls een absurd, surrealistisch verhaal, niet gespeend van humor. Maar wie Baxters platen cartoons noemt, heeft het volgens hem mis: ‘Ik noem ze liever tekeningen, dan kun je mensen nog verrassen. Ik hou niet van het woord cartoon. Bij die term denken mensen tegenwoordig meteen aan politieke cartoons en die hebben me nooit geïnteresseerd. Ook verwacht men dan een grap, terwijl mijn tekeningen eigenlijk niet grappig zijn bedoeld. Ze passen niet in een bepaalde categorie. Ze zijn niet politiek of actueel. Ze zijn vooral vreemd en ongewoon.’
Collagemoment
Baxter gaf jarenlang tekenles en begon zijn carrière met het maken van tekeningen en het schrijven van korte verhalen en gedichten. Toen hij op een gegeven moment stuitte op de combinatie beeld en tekst was dat voor hem een openbaring. ‘Op de een of andere manier zijn het tekenen, de verhalen en gedichten tegen elkaar aangebotst waardoor ze samensmolten. Fantastisch vond ik dat. Een collagemoment, zoals de collageromans van Max Ernst die mij inspireerden. Door dingen uit hun context te halen, creëer je iets behoorlijk vreemds. De kijker moet zelf chocola maken van wat hij ziet. Een situatie die vergelijkbaar is met toen ik nog jong was. In galerieën en musea zag ik schilderijen en tekeningen en ik wist niet waar ik precies naar keek. Ik probeerde ze te begrijpen. En soms werden dingen daardoor compleet krankzinnig en gek. Heerlijk! Dat moment was voor mij zo krachtig en fantastisch! Hetzelfde gevoel probeer ik met mijn tekeningen bij de toeschouwer op te wekken.’
Baxter tekent graag iconografische figuren omdat het hem in staat stelt om zeer direct met de lezer te communiceren: ‘Iedereen kent cowboys en ontdekkingsreizigers. Je komt meteen een gebied binnen waar je kunt spelen met clichés die je volledig op hun kop kunt zetten.’
Haring
In een tekening in de expositie houdt een agent een motorrijder aan om hem vervolgens zijn tepel te laten zien. Autoriteitsfiguren moeten het vaak ontgelden in Baxters werk. Baxter vindt dat je iedere gelegenheid moet aangrijpen om autoriteit in twijfel te trekken: ‘De mensen die zeggen wat juist is, blijken het vaak fout te hebben. Eigenlijk is mijn werk een pleidooi om voor jezelf te bepalen hoe de wereld in elkaar zit. Mensen moeten niet alleen maar luisteren en kijken zonder zelf na te denken.’
Baxters Europese debuut is Atlas, in 1979 uitgegeven door De Harmonie. Bij dezelfde uitgever verschijnt in maart Colonel Baxter’s Dutch Safari, een bundeling tekeningen met Nederlandse thema’s. Voelt hij, los van dat debuut, een speciale band met Nederland? ‘Eigenlijk wel. Ik hou van Amsterdam, van de schaal van de stad. Je kunt er fietsen door het Europa van de zeventiende eeuw. En ik hou van haring. Die hebben we natuurlijk ook in Londen, maar ik ben van mening dat je een haring pas echt kan waarderen als je bij een gracht staat met je fiets in de hand.’
Dit artikel is gepubliceerd in VPRO Gids #6. De tekenshow A Perfect Day loopt nog tot 24 februari.
Categorieën
Meeuwen op ijs
http://youtu.be/Vd3_46HAELk
Een simpele, maar wellicht meditatieve video. Muziek is van Marco Raaphorst.
Categorieën
Goedgemutst
Zaterdagmiddag trof ik stripmaker Jeroen Funke goedgemutst aan op Amsterdam Centraal. Hij had net een radio-interview gegeven op Salto over de expositie in de Kijkkasten. Ook Ine Boermans van De Kijkkasten en Dace Sietina waren geïnterviewd. Het werk van Dace, met wie ik die middag een afspraak had, hangt ook in de expositie. De muts van Jeroen heeft hij daadwerkelijk in St. Petersburg gekocht. Dat je het even weet. Hij ziet er in ieder geval warm uit.
Categorieën
Ron Poland in de prijzen
Ron Poland, de stripverspreider van Nederland, viel deze week twee keer in de prijzen. Het Stripschap geeft hem in maart P. Hans Frankfurtherprijs. Vrijdag kreeg hij in stripwinkel Lambiek de Hal Foster Award, een prijs voor mensen die zich verdienstelijk maken in de periferie van het beeldverhaal. Poland kreeg de bokaal uit handen van Matt Schifferstein, de winnaar van vorig jaar.
Het is goed dat stripdistributie weer eens onder de aandacht komt. Het is in de Nederlandse stripwereld namelijk een van de problemen die nog opgelost moeten worden. Mensen als Ron werken er hard voor om de albums en graphic novels in de winkels te krijgen.
Categorieën
A Perfect Day
Een van de 360 frames waaruit deze animatiefilm bestaat en die door vrijwillgers werd ingekleurd.
Een bescheiden impressie van de interessante expositie A Perfect Day in de Westergasfabriek te Amsterdam. Donderdagavond was daarvan de opening. Ik kreeg na het zien van de vele tekeningen en enkele animatiefilms meteen zin om zelf ook weer krabbels op papier te gaan zetten. Erg inspirerend. Voor Het Parool en de VPRO Gids schreef ik een artikel over deze tekenshow. Het stuk voor Het Parool staat op mijn site.
Het werk van meer dan zestig internationale tekenaars is in de Westergasfabriek samengebrachtop de expositie A Perfect Day.
Op de tekenshow A Perfect Day zijn 220 tekeningen van zo’n 65 tekenaars te zien. Werk van cartoonisten, muzikanten, filmmakers en kunstenaars uit binnen en buitenland. Van de speelse, iconografische covers die Saul Steinberg tekende voor het tijdschrift The New Yorker tot het absurdistische werk van Kamagurka, maar ook maatschappijkritiek van Dan Perjovschi.
Wat al dit uiteenlopende werk met elkaar verbindt is dat het allemaal observaties, gedachten en ideeën over het leven zijn. De titel A Perfect Day moeten we volgens organisator en samensteller Olga Scholten ironisch interpreteren: ‘De meeste onderwerpen van deze tekeningen zijn vrij triest, maar door er met humor een draai aan te geven, wordt het wat leefbaarder. Er zitten veel dingen in waar je direct om kunt lachen, maar de meeste tekeningen zijn wat cynischer of poëtischer van aard. Bijvoorbeeld de tekening van Kurt Vonnegut. Op een grafzerk staat “Life is no way to treat an animal” geschreven.’
Leonard Cohen
Grafisch ontwerper Scholten nam het initiatief voor de tekenshow en stelde de collectie met illustrator Paul Faassen samen. Ze baseerden zich deels op de Apexart-tentoonstelling Lots of Things Like This die in 2008 in New York plaatsvond en waar auteur Dave Eggers curator van was. Scholtens werk werd daar ook tentoongesteld. De collectie van Eggers werd voor de expositie in Amsterdam deels overgenomen en verder aangevuld met meer dan veertig namen uit binnen- en buitenland.
Een zelfportret van de Canadese singer-songwriter Leonard Cohen, met daaronder de tekst “One of those days, when the hat doesn’t help”, is wel uit New York meegenomen. ‘Cohen heeft veel zelfportretten gemaakt waarin hij een hoedje draagt. Voor mij is het essentieel dat hij er tussenzit. Het gaat ons er niet om dat hij een bekende naam is waar mensen op af zouden komen of dat het vanuit de kunsthistorie belangrijk is dat hij ook tekent, maar wel omdat je hierdoor op een andere manier naar Cohen gaat kijken.’
Tekst én beeld
Wat de tekening van Cohen ook mooi illustreert is hoe tekst en tekening een onlosmakelijk geheel met elkaar vormen en een verhaal vertellen, een belangrijk criterium waarop alle werken zijn geselecteerd. ‘Het gaat ons om die combinatie van tekst en beeld en wat die samenkomst met elkaar doet,’ licht Faassen toe. ‘In dat opzicht bewegen we ons op een grens tussen cartoon en autonome kunst. Daarin zijn verschillende vormen mogelijk, maar belangrijk voor ons was dat tekst en tekening een totaalbeeld vormen.’
Soms ontstaat er door die combinatie een surrealistisch geheel zoals in het werk van de Britse illustrator en schrijver Glen Baxter. Hij maakt tekeningen in de stijl van oude jeugdboeken, vaak met gangsters, cowboys en ontdekkingsreizigers in de hoofdrol. Het onderschrift rijmt niet met hetgeen is afgebeeld. In de absurde wereld van Baxter kunnen cowboys bijvoorbeeld intellectuele uitspraken doen over kunst of filosofie.
Droedels
De samenstellers willen met de tekenshow ook het plezier dat tekenen biedt vieren. Naast gedetailleerde tekeningen hangen er ook veel prenten die er eenvoudig uitzien. ‘Het gaat ons niet om de techniek of om mooi gemaakte tekeningen,’ vertelt Scholten. ‘Veel van wat we geselecteerd hebben ziet eruit als een snelle krabbel, als droedels die iedereen wel eens maakt, tijdens het telefoneren bijvoorbeeld.’
Volgens Scholten zorgt de directheid van het handschrift ervoor dat de toeschouwer op een laagdrempelige manier wordt uitgenodigd om op het werk te reageren. ‘Kunst wordt altijd op zo’n hoog voetstuk gezet. Met deze tentoonstelling willen we laten zien dat iedereen met dit soort ideeën over het leven leeft. Nu kan men direct reageren op het werk zonder belemmerd te worden door de gedachte dat ze voor een Andy Warhol staan, waar ze iets kunstzinnigs over dienen te zeggen.’
Een lege plek
Er zijn allerlei evenementen georganiseerd om het publiek te betrekken bij A Perfect Day. Zo is één plek in de tentoonstelling gereserveerd voor tekenwerk dat iedereen mocht insturen. Meer dan 50 inzendingen kwamen binnen. Een animatie die wordt vertoond is deels door het publiek gemaakt: eind januari zaten vrijwilligers in de Posthoornkerk ieder een van de 360 frames van de film in te kleuren. Scholten: ‘De hele avond was iedereen zoet aan het kleuren, met ranja en een muziekje op de achtergrond. Dat doe je als volwassene eigenlijk ook nooit meer.’ Om de aandacht te trekken reed er een invalidenwagen door de stad met een miniversie van de tentoonstelling.
Bij de expositie hoort op 10 en 11 februari ook een A Perfect Night, een avondprogramma waarin optredens worden afgewisseld met animaties, muziek, eten en drinken. Met onder andere Gummbah, Michiel Romeyn, Tjitske Jansen & Markus Vater, Tin Men & The Telephone, Han Hoogerbrugge en Micha Hamel. Maxim Hartman presenteert.
A Perfect Day: 10 tot 24 februari, Westergasfabriek (Openbare Verlichting) Amsterdam. Zie ook: www.aperfectday.info
Dit artikel is 9 februari in Het Parool gepubliceerd.
Categorieën
‘Heer Bommel is een wereldburger’
In het Belgisch Stripmuseum in Brussel is dinsdagavond een tentoonstelling over de Nederlandse striptekenaar Marten Toonder geopend: 100 jaar Marten Toonder – Een beer en heer van stand. NOS-correspondent Joris van Poppel nam een kijkje en sprak met stripjournalist Geert de Weyer die de tentoonstelling samenstelde.
De Bommel-strips zijn in vele talen uitgebracht maar, zo blijkt uit de reportage, niet alle fantastische termen en woorden die Toonder bedacht, laten zich makkelijk vertalen.
En hier nog de reportage die TV Brussel maakte, met daarin een optreden van Dick Matena die jarenlang voor de Toonder Studio’s werkte.
Categorieën
Kouwe rook
Een – wat ik noem – bewegende foto. Ik kan erg genieten van de rookpluimen die door de koude lucht zichtbaar worden. Op mij heeft het staren naar die pluimen een rustgevend effect.
Categorieën
Natte boel
Al twee dagen zijn schilders bij ons in de gang bezig om de boel van een likje verf te voorzien. Het einde is nog lang niet in zicht. Van mij hoeft het niet zo nodig die nieuwe laag verf. Maar goed, dat heb je als huurder niet voor het zeggen. Daar gaat de huisbaas over.
Het tv-programma Beeldverhaal, waarin stripmaker Jean-Marc van Tol op reis door de stripwereld gaat, krijgt helaas geen vervolg. Jammer, want het was het eerste inhoudelijke televisieprogramma over strips sinds jaren.
Volgens Pieter Klok, eindredacteur en initiatiefnemer van het programma, zag de VPRO een tweede seizoen wel zitten, maar heeft de Netcoördinator van Nederland 2, Bart Römer, er een streep ondergezet.
‘De VPRO gaf al vrij snel aan dat ze een tweede serie wilde hebben. Het programma kreeg goede reacties. In eerste instantie was de netmanager ook blij met de serie. Begin februari worden de uitzendschema’s van het najaar bekendgemaakt en bleek dat Beeldverhaal er niet tussen zit. De reden waarom de coördinator een vervolg niet ziet zitten is op dit moment nog niet helemaal duidelijk.’
Kijkcijfers
De acht afleveringen van Beeldverhaal werden op zaterdagavond rond 11 uur uitgezonden. Een ongelukkig tijdstip voor een dergelijk programma. De kijkcijfers vielen ook wat tegen, dus misschien dat dit een overweging is geweest van de netcoördinator. Klok: ‘We moesten 8 procent marktaandeel halen, maar daar zaten we bij lange na niet op. Maar niets rond dat tijdsstip.’
Een kwestie van kiezen
Volgens Karen de Bok, hoofdredacteur televisie bij de VPRO, heeft het niet aan de kijkcijfers gelegen. Het schrappen van Beeldverhaal was een overwogen keuze. ‘Het heeft niets met de kijkcijfers te maken. We delen dit cultuur timeslot in de programmering met de NTR en de AVRO dus de beschikbare tijd moet over drie omroepen verdeeld worden. Römer vond Beeldverhaal een mooie serie, waarin een mooi beeld van de strip werd gegeven, maar zag niet meteen een tweede seizoen. Daar leggen we ons bij neer, want we willen ook graag andere cultuurprogramma’s in dat timeslot aan bod laten komen. We hebben nu acht mooie afleveringen aan de strip besteed, nu is er weer iets anders aan de beurt. Wie weet gaan we over een of twee jaar weer verder, maar nu dus even niet.’
Zou Beeldverhaal niet naar een andere zender kunnen, vraag je je af. Klok: ‘Sowieso niet het komende seizoen. Ned 1 en Ned 2 hebben weer andere netcoördinatoren. Je moet intekenen met je programma’s en er wordt altijd veel meer ingetekend door de omroepen dan er geplaatst kan worden. Op Ned 1 wordt veel groot amusement geprogrammeerd, daar past Beeldverhaal niet tussen. Ned 3 zou wel kunnen. We gaan nog wel overleggen met de VPRO maar dit jaar is onmogelijk, want de schema’s zitten al vol. En als eenmaal iets is afgewezen wordt het erg moeilijk.’
Italiaanse horror
De redactie van Beeldverhaal had al plannen voor het tweede seizoen. ‘Ik wilde de Waalse kant van de strip behandelen. We wilden ook naar Frankrijk om Asterix te behandelen en Rabaté. De Italiaanse horrorstrip was ook interessant geweest,’ aldus Klok.
Dat gaan we nu dus missen. Vooralsnog, want wie weet schijnt er nog licht aan de horizon. In Hilversum weet je het nooit.
Een schrale troost: vanaf zaterdag 16 juni worden er op Ned 2 vijf afleveringen van de serie herhaald om 13.10. Welke afleveringen het zijn is nog niet bekend. Wie niet kan wachten, kan altijd terecht bij uitzending gemist.
Vind jij het ook jammer dat Beeldverhaal niet terugkomt?