Het is niet Mikael Blomkvist, onderzoeksjournalist bij het blad Millennium, die de hoofdrol vertolkt in Millennium 1: Mannen die vrouwen haten. Hoewel hij het voortouw neemt in het onderzoek, is het zijn tegendraadse partner, hacker Lisbeth Salander die de spotlight steelt. Salander is een van de sterkste vrouwenrollen sinds jaren.Het eerste deel van de Millennium-trilogie is reeds op dvd verschenen in een drie uur durende versie. De film is dan ook over twee schijfjes uitgesmeerd, als ware het een miniserie. Het zal de fans van de boeken alleen maar meer bekoren, want die zien immers de verfilming van hun geliefde boek het liefst zo trouw mogelijk. Maar ook ik, hoewel geen letter gelezen van Stieg Larssons-reeks, heb gefascineerd gekeken naar de wrange en cynische wereld die hij schetst in Mannen die vrouwen haten.
Grimmige visie
Mikael Blomkvist (Michael Nyovist), journalist en eigenaar van het blad Millennium, wordt benaderd door oud-zakenman Henrik Vanger. Veertig jaar geleden is de zestienjarige Harriët Vanger op mysterieuze wijze verdwenen en vermoedelijk vermoord. Vanger hoopt dat Blomkvist in staat is om het mysterie rondom Harriëts verdwijning op te lossen. Blomkvist schakelt de hulp in van hacker Lisbeth en samen komen ze op een bloedig spoor van vrouwenmoorden. Het gaat er ruig aan toe in Millennium 1: het expliciete geweld zal ook niet ieders kopje thee zijn. Toch is het prijzenswaardig dat regisseur Niels Arden Oplev er niet voor terugdeinst dit te tonen. Het is de eerlijke, grimmige blik op de wereld waarin deels de aantrekkingskracht van Larssons schrijfwerk schuilt. Regisseur Oplev neemt de tijd: de eerste anderhalf uur van de film bouwt hij nauwgezet het verhaal op. Pas wanneer Blomkvist en Salander elkaar voor het eerst ontmoeten komt de film in een hogere versnelling en breekt de actie los. Toch verveelt Millennium 1: Mannen die vrouwen haten geen seconde: Michael Nyovist, ook wel de Scandinavische George Clooney genoemd, weet in één blik een hele gedachtewereld te communiceren. Maar de spotlight is voor Noomi Rapace, de autodidacte theateractrice die Salander gestalte geeft. Salander is een getraumatiseerde vrouw die ondanks de mishandelingen die ze heeft ondergaan weigert een slachtoffer te zijn. Zij geeft de regie van haar leven niet snel uit handen en ‘bijt’ een ieder die haar probeert vast te ketenen. 
Communicatietechnologie
In het onderzoek van Blomkvist en Salander speelt diverse communicatietechnologie een belangrijke rol. Voor hacker Salander zijn computers uiteraard het belangrijkste gereedschap. Ze stelt in opdracht van haar baas een heel dossier over Blomkvist samen op basis van de gegevens die ze steelt van zijn pc. Wanneer ze zich wil bevrijden van de handtastelijke voogd bij wie ze onder curatele staat, zet ze videotechnologie in. Technologie is als het ware haar wapen, maar blijkt ook een handig gereedschap voor Blomkvist. Hij vindt zijn eerste grote aanwijzing door een reeks oude foto’s van Harriët digitaal achter elkaar te plaatsen om op die manier het verleden tot leven te wekken. Maar ook ouderwetse communicatietechnieken bieden een bron van aanwijzingen: Harriëts dagboek, haar Bijbel, het krantenarchief en de administratie van het Vanger-concern bieden onmisbare gegevens. Uiteindelijk draait goed detectivewerk niet alleen om het verzamelen van gegevens, maar om welk verhaal daarmee geconstrueerd wordt. De gegevens over de verdwijning van Harriët waren, voor de slimme speurneus, immers al veertig jaar beschikbaar. Het is het analytisch vermogen van Blomkvist en het talent van Salander om codes te kraken waarmee het mysterie wordt opgelost. Hierin vullen held en heldin elkaar goed aan. En waar Blomkvist tekortschiet als actieheld, compenseert Salander dit ruimschoots met haar vechtlust. Een minpuntje aan deze eerste van drie films is het einde waarin alle eindjes nog even snel aan elkaar worden geknoopt op een Hollywoodachtige wijze waardoor de cynische blik op de wereld die centraal stond enigszins teniet wordt gedaan door de goede afloop. De erfenis van Larsson
De dvd bevat interessante extra’s zoals een documentaire over de Zweed Stieg Larsson. Bijna even opmerkelijk als de Millennium-reeks zelf is het verhaal van de schrijver van de trilogie. Larsson was een journalist die schreef over extreemrechts en het antifascistische tijdschrift Expo oprichtte. 
Larsson overleed voordat het eerste boek naar de drukker ging en liet een succesvolle erfenis achter. De boeken zijn in 25 talen op de markt gebracht en de eerste film oogstte veel succes, deel 2 en 3 draaien vanaf januari en maart in de Nederlandse bioscopen. De vele miljoenen die Larsson daarmee heeft achtergelaten zijn voor zijn vader en broer. De vrouw met wie hij 32 het leven deelde en met wie hij niet wilde trouwen uit angst voor bedreigingen van de neonazi’s ziet er vooralsnog geen cent van terug. Dat heeft alles te maken met de Zweedse wet en het feit dat Larsson geen testament heeft opgesteld. Vol verbijstering keek ik naar pa en broer die in de documentaire vertellen niet te weten wat ze met al het geld moeten doen en deze erfenis eigenlijk maar als last zien. Kennelijk kunnen ze zelf niet bedenken dat ze er een deel van aan de weduwe van Larsson kunnen schenken. (Over Mannen die vrouwen haten gesproken. Al is die conclusie waarschijnlijk een brugje te ver.) De dood van een auteur die zelf niet kon genieten van het succes van zijn werk en wiens erfenis leed veroorzaakt: het is een droevige noot in een verder succesvol verhaal. Millennium 1: Mannen die vrouwen haten, Zweden/2009.
Regie: Niels Arden Oplev. Met: Michael Nyqvist, Noomi Rapace, Lena Endre, Peter Haber. (Lumière)Deze recensie staat ook op het filmblog van Zone 5300.Lees ook: De hype rond Stieg Larssons Millennium.
