Categorieën
Bloggen

Blogcollege: Mag een blogger liegen?

Illustratie: Emma Ringelberg

Moet je als blogger altijd de waarheid vertellen? Ik vind van niet.

Blogger en auteur van het boek Opkrabbelen Karin Ramaker schrijft het volgende op haar blog:

Hoewel op waarheid berust is het wel eens zo dat ik een bepaald gevoel vermeng met een oudere gebeurtenis en kneed dit tot een blog. Het kan ook zijn dat ik ergens over tob en het koppel aan een oude herinnering of gedachte en daar een blog van pruts. ‘Je moet wel aangeven wanneer iets gebeurd is hoor’ riep iemand gisteren. Ze was anders bezorgd. Toen ik even later naar huis fietste bedacht ik me dat dit dus alleen geldt voor zwaardere blogs. Als het namelijk helemaal goed met je gaat in een blog vraagt niemand ernaar.

Deze zin bleef bij me hangen: ‘ Je moet wel aangeven wanneer iets gebeurd is hoor…’

Hoewel ik snap dat naaste vriendinnen zich zorgen kunnen maken als je een heftig stuk op je site plaatst, lijkt het me toch behoorlijk saai, zo’n disclaimer. Het is toch veel spannender als je niet zeker weet wat echt is en wat niet? Het spel tussen fictie en werkelijkheid vind ik al jaren fascinerend.

Niet alles hoeft waargebeurd te zijn om echt te zijn:

Esther Gerritsen, columnist in de VPRO Gids, had het er laatst nog over in een van haar columns. Ene Gerrit had namelijk een brief naar de redactie gestuurd waarin hij vroeg of Esther eens kon ophouden met over zichzelf te praten:

‘Ik schrok. Zou ik alles wat ik schreef zelf hebben meegemaakt? Gerrit, zeg me alsjeblieft dat dat niet waar is. Hoe leg ik Gerrit uit dat deze columns niet over mij gaan maar over hem? Hoe komt het dat hij mijn woorden serieuzer neemt dan ik? Dat hij meer in mijn werkelijkheid gelooft dan ikzelf?’

Geloof jij alles wat iemand blogt of op Facebook zet? Maakt het je wat uit?

Journalistiek
Nu sta ik deze week op dinsdag en donderdag weer voor een klas journalisten in opleiding aan de Hogeschool Utrecht. Meestal krijg ik dan de vraag of ik mijn blog als journalistiek beschouw. Ja, is het antwoord. Ik ben freelance journalist en veel van de blogposts heb ik oorspronkelijk geschreven voor publicatie in kranten of tijdschriften. Bij het maken van die stukken hanteer ik journalistieke methoden. Ook reguliere blogposts moeten feitelijk kloppen. Een journalist hoort nu eenmaal de waarheid te verkondigen. Je mag dus aannemen dat wat ik op mijn blog zet, naar mijn weten de waarheid is. En als er ergens een feitelijke onjuistheid in sluipt, dan hoor ik dat graag.

Mocht ik ooit fictieverhalen gaan schrijven, waar ik wel eens over dagdroom, dan zal ik dat duidelijk aangeven op mijn blog, want anders schaad ik het vertrouwen van mijn lezers.

Dichterlijke vrijheid
Maar dat betekent niet dat dit altijd voor bloggen geldt. Waarom zou een blogger zich geen dichterlijke vrijheid mogen veroorloven? Waarom zou een blogger niet gebeurtenissen van vroeger mogen opschrijven alsof ze nu gebeuren? Of gebeurtenissen mogen bedenken die mooi weergeven hoe de blogger zich voelt? Met andere woorden: waarom zou een blogger geen literaire technieken mogen toepassen?

Dat mag dus gewoon, al hangt het een beetje van de aard van het blog af. Aangezien Karin geen journalist is, maar een blog bijhoudt dat niet onder een noemer valt, kan ze zich allerlei vrijheden veroorloven.

Gaza
Maakt het dus uit of iemand honderd procent de waarheid blogt? Dat hangt van de context af en van wat er beoogd wordt. Berichten op live-blogs die het Israëlische leger en Hamas plaatsen en de mededelingen die ze via Twitter doen, zie ik vooral als een middel om propaganda te verspreiden en de publieke opinie te beïnvloeden. Sociale media worden daar ingezet om een conflict uit te vechten. Het waarheidsgehalte van die berichten moet door onafhankelijke journalisten gecontroleerd worden.

Even voor de duidelijkheid: over dit soort blogs heb ik het dus niet. En voor de studenten journalistiek geldt hetzelfde: hun journalistieke blogs moeten naar eer en geweten de waarheid bevatten. Tenzij ze naast nieuwsberichten ook columns schrijven. Dan geldt voor die posts wat ik nu maar even de Wet van Gerritsen noem.