Het is feest in Groningen want stripmaker Barbara Stok zit (bijna) twintig jaar in het vak. Dat zijn dus twintig jaar levendige en schaamteloze zelfportretten in stripvorm. Dit wordt gevierd met een verzamelalbum en een overzichtstentoonstelling.
Stripliefhebbers weten natuurlijk allang al wie Barbara Stok is en dat ze autobiografisch getinte strips maakt. Vorig jaar kwam van haar een prachtige psychologische striproman over Vincent van Gogh uit. (Daarover en over haar carrière tot zover heb ik haar toen uitvoerig geïnterviewd voor Stripgids.)
Expo
Naar aanleiding van haar twintigjarig jubileum als stripmaker is in het Centrum Beeldende Kunst Groningen (CBK Groningen) van 14 september t/m 11 januari 2014 een grote overzichtstentoonstelling te bezichtigen. Te zien is hoe haar strips ontstaan en hoe deze zich in twintig jaar hebben ontwikkeld. Het CBK presenteert ook een wandschildering en talloze tekeningen uit haar nieuwste boek Lang zal ze leven! zijn ook in de expositie opgenomen. Evenals het ontstaansproces van een strip die Stok recent maakte voor op de Grote Markt, waarin markante Groningers stilstaan bij recente stadsontwikkelingen.
Stok schrijft in het voorwoord van het boek Lang zal ze leven! dat ze in 1994 serieus aan de slag ging met het tekenen van strips. Dus eigenlijk zit ze bijna twintig jaar in het vak. Nou ja, tegen de tijd dat de expo weer wordt opgeruimd is het januari 2014, dus dan klopt het allemaal weer. In 1995 kwam Stoks eerste smallpressboekje Barbaraal uit met een vinyl single van de Groningse band Captain Nemo. Uitgever Vic van de Reijt vond Barbara’s smallpressboekjes zo leuk dat hij een eerste bundel wilde uitbrengen. Barbaraal tot op het bot (1998) werd Stoks eerste officiële stripboek, uitgegeven door Nijgh en van Ditmar. En nu is er Lang zal ze leven!: een bundeling van hoogtepunten uit zes autobiografisch getinte boeken die de uitgever tot nu toe heeft uitgebracht. De bundel bevat ook twee bonusstrips: het verhaal waarin Barbara en Ricky verkering krijgen en ‘Stripschapprijs 2009’, want die kreeg Stok toen als eerste stripmaakster.
Inspirerend
Ik vind het nog steeds een inspirerend verhaal: Stok begon strips te tekenen omdat ze daar zin in had en verwerkte haar eigen leven in boeiende verhalen die ze zelf bij stripwinkels door heel Nederland afleverde. Wie zijn eigen weg volgt en kwaliteit levert, wordt vroeg of laat ontdekt.
Wie deze strips voor het eerst leest, of herleest, zal opvallen hoe openhartig en schaamteloos eerlijk Stoks verhalen zijn. In het verhaal ‘Pieter’ vertelt ze niet alleen dat ze op haar eenentwintigste nog nooit een orgasme heeft beleefd, maar is de lezer in een van de scènes getuige van haar eerste hoogtepunt onder douche. Euh, getuige van haar eerste hoogtepunt in stripvorm natuurlijk, want zoals bij alle autobiografische verhalen manipuleert de verteller de gebeurtenissen om een goed geconstrueerd verhaal te maken. Enige dichterlijke vrijheid speelt daarbij altijd een rol.
Sowieso zit Stoks tekenstijl vol humor waardoor ook intieme scènes nergens een ongemakkelijk gevoel bij de lezer teweegbrengen. De interessante paradox van die ogenschijnlijke eenvoudige en humoristische tekenstijl is juist dat ze afstand schept zonder dat dit ten kosten gaat van de herkenbaarheid van de situaties die Stok ons voorschotelt. Overigens zijn dat lang niet altijd grote dingen als een nieuwe liefde of het winnen van de Stripschapprijs. Barbara maakt bijvoorbeeld ook strips van één plaatje over wat haar gelukkig maakt, zoals toch nog een eitje in de koelkast vinden als je denkt dat ze op waren.
Kapstok
In haar autobiografische strips geeft Stok met humor en relativering haar visie op de wereld. Vorig jaar vertelde ze me: ‘Ik ben de hoofdpersoon maar ik ben niet het onderwerp van mijn verhalen. Die verhalen gaan over werk, geluk, liefde, twijfel, angst – dat soort dingen. Ik gebruik mijn leven als kapstok om de verhalen te vertellen die ik wil vertellen. De rode draad in mijn werk is dat ik opzoek ben naar wat nou eigenlijk echt belangrijk is in het leven. Ik probeer anders tegen vaststaande waarden aan te kijken.’
Aangezien Stok zichzelf als stripfiguurtje tekent, maakt ze eigenlijk al twintig jaar een levendig en schaamteloos zelfportret.
Een kleine kanttekening heb ik wel bij de bundel Lang zal ze leven! want hierin is ook een fragment opgenomen uit Stoks prentenboek Over de levensgenieter die haar angst voor de dood wil verdrijven. De potloodtekeningen worden nu slechts in zwart-wit weergegeven terwijl ze in het oorspronkelijke boek waren ingekleurd. Zonder die kleurvlakken ziet de potloodlijn er zwak uit en komen de beelden minder goed uit de verf. Jammer dat ervoor gekozen is om de kosten te drukken en niet om deze pagina’s in kleur op te nemen.
De tentoonstelling Lang zal ze leven! is vrij toegankelijk en geopend van wo t/m vr van 9 tot 17 en za en zo 13 – 17 uur. Locatie: Trompsingel 27, Groningen.
Barbara Stok. Lang zal ze leven!
Nijgh & Van Ditmar. €19,95
ISBN 978 90 388 9686 1