Laten we, om te beginnen, een moment stilte in acht nemen voor de niet zo lang geleden overleden acteur Heath Ledger. Ledger was als een kameleon. Hij kroop volledig in de huid van het personage waardoor je altijd alleen het karakter zag en niet de acteur erachter. Ledger toont het grote bereik van zijn vakmanschap voor een laatste keer in The Dark Knight, door een formidabele Joker neer te zetten.
Dat de Joker een psychopathische moordenaar is, weten trouwe Batman-lezers onder andere uit het verhaal A Death in the Family, waarin hij de tweede Robin doodslaat met een koevoet. Het merendeel van de Batman-verhalen is de Joker echter niet veel meer dan een vervelende grappenmaker. Jack Nicholson bracht ons een eigengereide interpretatie van het personage in Batman van Tim Burton. De rol van de megalomane moordenaar leek hem op het lijf geschreven en borduurde voort op eerder gespeelde personages als Jack Torrance uit The Shining (Stanley Kubrick, 1980). Niets ten nadele van Jack Nicholson, maar door de grappen en grollen ging er nergens een dodelijke dreiging uit van zijn Joker.
Angstaanjagend en onvoorspelbaar
Ledgers Joker daarentegen is vleesgeworden anarchie: hij creëert chaos door mensen in extreme situaties te brengen waarin de regels van alledag niet meer gelden. Zijn motieven zijn ondoorgrondelijk en daarom onvoorspelbaar. De Joker heeft duidelijk plezier in het moorden – dat maakt hem angstaanjagend en levensbedreigend. Om Ledgers Joker lachen we uit pure doodsangst.De relatie tussen Batman (Christian Bale) en de Joker wordt duidelijk verwoord door de schurk: ‘You complete me.’ Batmans aanwezigheid maakt het bestaan van de Joker zinvol. Ze staan respectievelijk voor Orde versus Chaos. Een onstabiel evenwicht dat met de juiste druk van de Joker kan doorslaan in een alles vernietigende chaos.
Papa is boos
Bijzonder sterk is het feit dat de geschiedenis van de Joker in het ongewisse wordt gelaten. Regisseur Christopher Nolan (die ook Batman Begins uit 2005 maakte) verklaart niet waar de grimmige grappenmaker vandaan komt. Al geeft de Joker zelf maar al te graag uiteenlopende verklaringen voor zijn uiterlijk op het moment dat hij de monden van zijn slachtoffers met een mes bewerkt tot de herkenbare grijns. Als de Joker op zoek naar Harvey Dent een fundraiser binnenstormt, pakt hij een van de rijke mannen uit de menigte vast. ‘Weet je,’ verzucht hij, ‘je doet me aan mijn vader denken. Ik haatte mijn vader!’ Daarna zet de Joker een mes op de mond van de man.
Two-Face
In tegenstelling tot de geschiedenis van de Joker vormt de oorsprong van Harvey Two-Face de ruggengraat van het verhaal. Nauwgezet zien we hoe de rechtschapen openbare aanklager Dent (Aaron Eckhart) via een duister pad naar zijn gespleten persoonlijkheid wordt geleid.De warmbloedige vertolkingen van de cast en de goed uitgedachte karakters maken dat je meeleeft met iedere tegenslag die de personages te verduren krijgen. Gotham City mag dan een groots canvas zijn voor de avonturen van Batman, het zijn uiteindelijk een paar sleutelfiguren waar het drama om draait. Zelfs de bijrollen van Gary Oldman (Commissioner James Gordon), Michael Caine (Alfred de butler) en Morgan Freeman (Lucius Fox) staan als een huis. Maggie Gyllenhaal vertolkt de rol van de mooie Rachel Dawes.The Dark Knight zet door zijn rauwe realiteit alle voorgaande Batman-films in de schaduw. Er is niets terug te vinden van de speelse en toch wat kinderachtige interpretaties van Joel Schumacher, of het sprookjesachtige Gotham City van Tim Burton. Nolan toont ons een grimmige wereld. Hierin slaat Batman de Joker bijkans dood om hem te doen opbiechten waar hij Dent en Rachel gevangen houdt. De film heeft vanwege het explosieve geweld dan ook een keuring gekregen voor zestien jaar en ouder.
De prijs van gerechtigheid
Nolan neemt Batman heel erg serieus en maakte van The Dark Knight een bombastische film waarin de morele waarden van Batmans acties onder een microscoop worden gelegd. Welke opofferingen brengt zijn heldendom met zich mee? Hoeveel slachtoffers is de geheime identiteit van Bruce Wayne eigenlijk waard?Batmans acties tegen de onderwereld roepen extreme tegenreacties van de criminelen op, met als summum de Joker himself. Nolan weet de morele dilemma’s te verweven in een dramatisch verhaal dat nooit vaart verliest en enkele verrassende wendingen bevat. Wie zich overgeeft aan Nolans serieuze instelling, staat een bijzonder meeslepend epos te wachten. Met The Dark Knight is de superheldenfilm volwassen geworden.
Ook verschenen op EeuwigWeekend.nl.
Lees ook: