Laatst interviewde ik cartoonist Stefan Verwey over zijn bundel Beschaving zoekt sponsor die in september bij De Harmonie verscheen. Dat interview staat in VPRO Gids#45 (die tot en met vandaag loopt) en zet ik binnenkort online. Voor één vraag was geen ruimte meer in het stuk, maar ik vond het toch belangrijk om deze te stellen. Ik vind het namelijk altijd interessant om van stripmakers te horen hoe ze te werk gaan. Daarom deze speciale Daily Webhead waarin Verwey vertelt over zijn werkwijze.
Interviews neem ik altijd op met een digitale recorder. De audio daarvan heb ik als basis gebruikt en daar heb ik beelden van Verweys cartoons bij gezet, wat de podcast wat mij betreft toch tot een video maakt. De cartoons zijn afkomstig uit Beschaving zoekt sponsor en eerdere bundels van Verwey.
De video is de lezers van de VPRO Gids ook aangeboden via de Layar-app.
Luuk van Huët is een kenner op het gebied van animatie en daarom een van de oprichters en programmeurs van het KLIK! Amsterdam Animation Festival. Hoogste tijd om hem eens te vragen wat animatie voor hem betekent, met welke film zijn liefde begon en hoe je nu eigenlijk een filmfestival programmeert.
Zaterdagavond zochten we een rustig plekje op in EYE om het daar eens over te hebben.
Het werd er eens tijd voor vond ik: een interview met blogvriend Marco Raaphorst. De Haagse Raaphorst is muzikant, componist en blogger. Ik gebruik zijn composities dikwijls voor mijn Daily Webhead Video’s: ik vind zijn sound en style goed bij mijn beelden passen. Een interessante samenwerking.
Daarom wilde ik eens een aflevering aan Marco wijden. Het is maar liefst een dubbele geworden: een interview van zes minuten én een blik achter de schermen waarin we de Raaphorst aan het werk zien. Hij zit lekker te jammen in zijn korte broek en vertelt terloops het een en ander over het maakproces.
De tweede video is één lange take waarin we Marco aan het werk zien. Tussendoor stel ik hem ook wat vragen. Voor mij is zo’n lange take ook weer een experiment: een video zonder montage, een moment in de tijd geregistreerd zonder deze te manipuleren.
Kortom: zoek je nog een goede componist die buiten de platgelopen paden opereert, dan zou ik zeker Raaphorst een mailtje sturen.
Het is een dag waar ik altijd met plezier naar uit kijk: 31 oktober, Halloween. Het leukste feestje van het jaar. Eigenlijk de enige feestdag die ik echt serieus neem. Kerst is verbonden aan allerlei regeltjes en daar ben ik wars van, terwijl je Halloween kunt vieren zoals je zelf wilt. Je kunt de feestdag naar eigen smaak inrichten.
Spider-Man versus The Hobgoblin. Illustratie: Charles Vess
Zelf ben ik niet zo van de verkleedpartijtjes, maar hordes volwassenen steken zich rond deze tijd in Halloweenkostuum om goede sier te maken. Prima natuurlijk. Even lekker losgaan, je eigen identiteit inruilen voor een fictieve. Of bepaalde karaktereigenschappen die je normaliter verborgen houdt naar de oppervlakte laten komen. In ieder van ons schuilt immers wel een Dexter. Die kun je niet loslaten, maar je kunt hem tijdens Halloween wel een beetje zuurstof geven.
Mijn fascinatie voor Halloween begon bij de films van Tim Burton. De sprookjesachtige wereld, waar vreemde buitenbeentjes wonen, skeletten kerstmis overnemen, huisvrouwen tot katvrouwen verworden en miljonairszonen zich als levensgrote vleermuizen uitleven, sprak mij als kind al erg aan. Nog steeds ben ik gek op het werk van Burton, maar mijn liefde voor Halloween reikt veel verder.
Gothic
Naar horrorfilms bijvoorbeeld en dan met name gothic horror. Oude films van Universal Studio’s kijk ik graag, en werk uit de Hammer Studio’s. Films waarin de gothic style zwaarder weegt dan het aantal slachtoffers dat op gruwelijke wijze wordt afgeslacht. Hoewel films over massaal hak- en snijwerk ook weer erg leuk kunnen zijn, daar niet van. Schurken als Freddy Krueger, daar mag je me gerust wakker voor maken. Liever wel zelfs.
En ook voor spookverhalen van schrijvers als Poe.
Goblin
De Green Goblin. Illustratie: John Romita Jr.
Voor mij is de wereld van Spider-Man, en het Marvel Universum in het algemeen, ook een en al Halloween wat de klok slaat. Superhelden gaan verkleed in de meest kleurrijke outfits, terwijl de superschurken daar niet voor onderdoen. Sterker nog, De Green Goblin, Spidey’s aartsvijand, is wat mij betreft bij uitstek een Halloween-character. De Green Goblin vliegt rond op een vleermuisvormige glider, hij draagt een groen trol-achtig masker en gooit met pompoenbommen.
Maar misschien is de Hobgoblin, die de Green Goblin als template gebruikte voor zijn wapens en kostuumontwerp, nog wel meer Halloween. De hoofdkleur in zijn pak is immers oranje, net als de pompoenen die tijdens dit feest een prominente plaats innemen. En hij is een kopie van de Groene Trol, weliswaar met wat aanpassingen maar toch. Het Halloween zoals we dat nu kennen is natuurlijk ook een verbastering van wat het ooit was. Het is een importproduct uit de Verenigde Staten.
Overigens geldt dat Halloweeneske natuurlijk ook voor het universum van DC Comics, en dan met name voor Gotham City, waar Batman huist. Gotham City wordt bevolkt door Halloweeneske schurken en helden: de Joker, de Madhatter, Scarecrow, Penguin, etc. Niet zo gek dus dat Tim Burton ooit twee Batman-films maakte.
Wie een pure dosis Halloween & Batman tot zich wil nemen, moet de strips The Long Halloween en de voorloper Haunted Knight maar eens lezen. Beide beeldverhalen zijn aan de hand van schrijver Jeph Loeb en tekenaar Tim Sale, een bijzonder team dat wel meer goede strips op zijn naam heeft staan.
Halloween beleef ik dus vooral tussen mijn oren. Ik lees graag over deze feestdag, ik kijk films, lees strips en verzamel op mijn Tumblr afbeeldingen die in deze sfeer passen.
Tegelijkertijd ben ik nog steeds op zoek naar het hoe en waarom van mijn Halloween fetisj en die van anderen.
Ik heb in de afgelopen jaren een reeks webvideo’s gemaakt over het onderwerp.
Over zombiewalks bijvoorbeeld, wat ik een fascinerend verschijnsel vind.
Maar ook dit soort bewegende decorstukken kunnen mij zeer bekoren. Het is kitsch natuurlijk, maar ook dat is onderdeel van Halloween.
Halloween in het echte leven, da’s lastiger te vinden. Zeker buiten het seizoen om. Toch is er genoeg gothic sfeer in de wereld, als je weet waar je moet zoeken. Daarom bezoek ik graag spookachtige kerkhoven. Wie lang genoeg op een oud kerkhof rondhangt, gaat vanzelf allerlei dingen zien die tegen de grens van het paranormale aanliggen. Wat dat betreft doet een gezonde dosis fantasie wonderen voor de Halloweenliefhebber die in het dagelijks leven ook een beetje spooky spanning zoekt.
Goed, genoeg geblogd over Halloween. Ik ga naar buiten, eens zien wat Amsterdam allemaal aan Halloween gedaan heeft dit jaar.
Normaliter ga ik niet naar Halloweenfeestjes – ik ben niet zo van het verkleden; Halloween is voor mij vooral horrorfilms kijken, spookverhalen lezen en genieten van oude kerkhoven. Toen Amsterdam Spook mij op haar feestje uitnodigde, kon ik natuurlijk niet weigeren. Linda en ik zijn zaterdag dan ook in kostuum naar Odeon afgereist en hebben genoten van de sfeervolle aankleding en bovenal van de moeite die mensen hadden gestoken in hun prachtige outfits.
Omdat mijn camera meer moeite had met de duisternis dan ik, heb ik maar een paar opnames gemaakt aan het begin van ons bezoek. Vandaar dus deze korte, bescheiden impressie:
De muziek is van de immer muzikale Marco Raaphorst die in een volgende aflevering de ster zal zijn.
Vlogs, ik ben er dol op. Zowel de talking heads die rechtstreeks in de camera kijken en hun verhaal doen, als uitgebreide video-items die je op blogs kunt vinden. Mensen geven een recensie van een apparaat of film, of ze vertellen iets over hun specialisme. Maar je hebt ook videoreportages over reizen, exposities of poëtische vlogs over de herfst, een strandwandeling of over een verdwaald duifje.
Vloggen biedt een levendig kijkje in iemands belevingswereld.
Laatst had ik het met Marco Raaphorst over videobloggen. Het werd een heuse vlog:
https://youtu.be/RVPV-gOui-E
Waarom zou je je als blogger alleen beperken tot het schrijven van teksten? Bloggen kan van alles zijn. Een blogpost kan allerlei verschillende mediavormen combineren. Tekst, video, foto’s, audio – lekker mixen die handel. Gebruik wat het beste je verhaal vertelt.
Ook hoef je geen televisie te maken, zoals Marco in de vlog zegt. Je kunt een reeks vlogs maken onder dezelfde naam, met titels in dezelfde typografie. Dat doe ik met de reeks Daily Webhead. Maar dat hoeft niet. Je geeft een video immers al een titel als je deze op YouTube zet of als je de video op je blog plaatst.
Karin Ramaker en Josephine Bronsgeest (aka Sisterdew) hadden een paar jaar geleden een vlogvraag: ze beantwoordden daarin de vraag van de ander en eindigde met een vraag.
Erg leuk vond ik dat. Ze zijn er al een tijdje mee gestopt, maar deze week hebben ze de videobrieven weer opgepakt. Karin gaf aan dat ze het nu wel anders aan wil gaan pakken dan eerst:
https://youtu.be/cUiV-VthtNI
Ik ben benieuwd Karin en Josephine!
En ook of blogger Jeroen Mirck de handschoen der vlog nog eens oppakt.
Tamar Bosschaart koestert al sinds haar zesde jaar een vurige passie voor Halloween. Ze organiseert al jaren in Amsterdam een tof Halloweenfeest, en sinds drie jaar is dat uitgegroeid tot een spooky festival met onder andere een Halloweenboottochtje, een enge maaltijd en een spannend filmavondje met Mr. Horror himself. Ik bezocht Tamar in de werkplaats van Amsterdam Spook, waar zij en andere fanatiekelingen druk bezig waren met de voorbereidingen van het aankomende feest dat op 27 oktober wordt gehouden in Odeon te Amsterdam.
Vrijdag 19 oktober verschijnt Vincent, een nieuwe striproman over Vincent van Gogh getekend en geschreven door Barbara Stok. Hierin geeft Stok haar persoonlijke interpretatie van de beroemde Nederlandse schilder en de laatste jaren van zijn leven, een intense periode die Van Gogh in 1888-1889 doorbrengt in het Zuid-Franse Arles.
Ik sprak Barbara over het maken van de strip en wat Van Gogh voor haar betekent:
De strip wordt uitgegeven door Nijgh & Van Ditmar in samenwerking met het Van Gogh Museum. Ter gelegenheid van de uitgave van dit boek organiseert het museum een rondreizende presentatie over de manier waarop Barbara Stok zich door het leven en werk van de vermaarde kunstenaar heeft laten inspireren. Deze presentatie, in de vorm van twee kunstenaarsateliers, zal van oktober 2012 tot mei 2013 in zes openbare bibliotheken in het land te zien zijn.
De deelnemende bibliotheken organiseren illustratieworkshops, lezingen, exposities en andere activiteiten gedurende de periode dat zij de presentatie in huis hebben. Kijk voor het aanbod op de website van de betreffende bibliotheken. Het reisschema van Barbara Stok tekent Vincent van Gogh langs de openbare bibliotheken is als volgt:
· Groningen: 19 oktober t/m 21 november 2012
· Nijmegen: 23 november t/m 27 december 2012
· Maastricht: 28 december 2012 t/m 2 februari 2013
· Breda: 5 februari t/m 3 maart 2013
· Den Haag: 5 maart t/m 15 april 2013
· Almere: 16 april t/m 3 mei 2013
Aanstaande vrijdag wordt Vincent gepresenteerd in Centrale Bibliotheek Groningen. Ik zal het programma presenteren en op het podium de Groningse stripmaker interviewen, evenals Vic van de Reijt, de uitgever van Nijgh & Van Ditmar, en Axel Rüger, de directeur Van Gogh Museum.
Kom dus ook gezellig naar de Oude Boteringestraat 18, 9712 GH Groningen!
Het programma:
16.00 uur Inloop
16.05 uur Welkom door Doeke Sijens, manager Bibliotheek Groningen
16.15 uur Interview met Barbara Stok en gesprekken met Vic van de Reijt (uitgever) en Axel Rüger (directeur Van Gogh Museum), onder leiding van Michael Minneboo (journalist en stripspecialist).
16.45 uur Uitreiking eerste exemplaar van Vincent door Axel Rüger aan Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum.
17.00 uur Opening van Barbara Stok tekent Vincent van Gogh.
Na afloop is er gelegenheid om een drankje te drinken, de atelierpresentatie te bekijken en het boek te kopen.
Natuurlijk is het niet zo simpel als in deze video wordt voorgesteld. Doen wat je het liefste wilt, daar is veel moed voor nodig. Moed, doorzettingsvermogen en een grenzeloos geloof in jezelf. Geld verdienen mag niet het grootste doel in het leven zijn. Daarom is het goed om af en toe op dit soort video’s gewezen te worden. Bedankt, Edwin!
31 oktober is het weer zover: dan is het Allerheiligen, aka Halloween. Ik ben gek op Halloween, zoals ik wel vaker heb beschreven. Die interesse in dit heidense feest heeft deels te maken met de herfst als favoriete jaargetijde, maar gaat ook verder: wat mij betreft mag het elke dag een beetje Halloween zijn.
Daarom is Edinburgh een van mijn favoriete steden. Dankzij de historische kern vol oude kerkhoven en de spooklegenden die de stad rijk is, waan je je in Halloween town. Tenminste, ik dan. Anderen zien er de bakermat van Harry Potter in. Dat is prima natuurlijk. De magische wereld van Potter is niet zo heel ver verwijderd van de horror en pracht van wat Halloween kan zijn. J.K. Rowling schreef haar Potter-boeken immers in Edinburgh en liet zich duidelijk door de stad inspireren.
Ik dwaal graag op kerkhoven. Vooral van die mooie, oude rustplaatsen zoals in Edinburgh. Niet iedereen zal die fascinatie delen. Wellicht is het mijn manier om mij te verzoenen met de onvermijdelijkheid van de dood en het niets dat erna komt.
Een tijdje geleden publiceerde ik een video-impressie van Utrecht. De opnames heb ik gemaakt tijdens de maand dat ik in de Domstad op een huis paste. Een fijne tijd waar ik graag een herinnering in videovorm van wilde monteren. De opnames op zich bevatten echter geen doorlopend verhaal, daarom besloot ik als rode draad de vissen waarop ik paste een paar keer in de video terug te laten komen.
Bij wijze van experiment vroeg ik aan de bezoekers van mijn blog wat het verband zou kunnen zijn van de vissen met de rest van de beelden. Er kwam niet veel respons op, maar Marco Raaphorst reageerde wel en kwam met een boeiend antwoord:
De vissen als snijshots komt misschien voort uit de gedachte dat niet alles betekenis hoeft te hebben. De kijker legt er namelijk altijd zijn of haar eigen betekenis in, ook al doe jij nog zo je best om het overduidelijk in beeld te brengen. Mensen kijken en horen anders. Zien er totaal andere dingen in. Dus even tussendoor was vissen laten zwemmen in een vissenkom is een prima idee wat mij betreft. 🙂
Marco wint met zijn antwoord de no-prize: niet alleen omdat hij de enige was die reageerde, maar ook omdat hij met zijn antwoord de spijker op zijn kop slaat: onze geest heeft de neiging om logica achter alles te zoeken en dingen met elkaar in een logisch verband te brengen. De betekenis van de vissenkom hangt af de context waarin deze te zien is.
Het Kuleshov-effect
Laat ik dit illustreren met een bekend voorbeeld uit de filmtheorie. Door montage is een editor in staat om zaken aan elkaar te relateren, simpel door twee beelden na elkaar te plaatsen. De Russische filmmaker Lev Kuleshov experimenteerde met dit idee in de jaren twintig van de vorige eeuw. Hij wisselde een shot van het gezicht van een acteur die neutraal keek af met beelden van andere zaken zoals een bord soep, shots van de natuur, een dode vrouw en een baby. Niet alleen dacht het publiek dat de expressie van de acteur telkens veranderde, maar ook dat de acteur reageerde op zaken die zich bevonden in dezelfde ruimte als hij. Als het shot van de acteur volgde na het bord soep dacht men dat hij honger had; na het shot van de baby keek hij vertederd. Maar deze interpretatie kwam puur door associatie, want het ging immers om hetzelfde expressieloze gezicht. Dit wordt het Kuleshov-effect genoemd.
Nu moet ik er bij zeggen dat in het geval van het experiment van Kuleshov een establishing shot ontbrak: dat is een beeld dat duidelijk laat zien waar de scène zich afspeelt. Doordat het ging om een shot van de acteur en een close-up van het bord soep wordt er gesuggereerd dat acteur en soep zich in dezelfde ruimte bevinden. Dit gegeven is niet van toepassing in mijn video, maar dat neemt niet weg dat je als toeschouwer toch een poging gaat doen om een relatie tussen vissen en de rest van Utrecht te leggen.
Water
En niet geheel onterecht, want er zijn wel degelijk verbanden te bedenken. Als we bijvoorbeeld goed kijken naar de opnames, dan valt op dat veel scènes zich rond of op het water afspelen. We zijn Utrechtenaren in bootjes en kano’s, we zien een sluiswachter aan het werk. Ook de vissen bevinden zich in het water, daardoor wordt er een thematisch verband gelegd tussen de shots in Utrecht en de vissenkom. Maar wat is de betekenis van die relatie? Tijdens de vissen is duidelijk het tikken van de klok te horen. De rest van de video hoor je muziek, behalve aan het einde, wanneer we snijden van een shot van de vissen naar mensen op een bootje, dan is nog steeds het tikken van de klok te horen. Zo leg ik een auditief verband tussen de vissen en de mensen in het bootje. De mensen in het bootje zijn als het ware het ware als vissen in het water en voelen zich volledig thuis in die omgeving.
Dat is een uitleg. Het verband tussen de vissenkom en de rest van de video is wat mij betreft multi-interpretabel. De vissen zitten in hun eigen leefomgeving, hun eigen wereldje. Eigenlijk geldt dat voor iedereen. Als je in een klein bootje zit, heb je net als de vissen relatief weinig bewegingsruimte. De mensen in de rondvaart boot kijken vanachter glas naar buiten en bezien de wereld. Net als de vissen vanuit hun kommetje.
Maar ook figuurlijk leven we allemaal is onze eigen bubbel, net als de vissen. We zien alleen wat er in onze direct omgeving gebeurt, zijn bezig met onze eigen dingen. En we zijn bezig met elkaar, met de mensen in onze directe omgeving. (Zelfs op Twitter zitten of actief zijn op Facebook is als het ware met je hoofd in een bepaalde vissenkom zitten, al wordt dat verband niet in de video gelegd.)
Utrecht was voor mij even leven in een andere vissenkom dan Amsterdam. Een nieuwe omgeving, maar wel een begrensde omgeving. (Goed, in tegenstelling tot de vissen kunnen wij ons van de ene stad naar de andere begeven, en zij zitten vast in de kom, totdat iemand ze optilt en verplaatst. De situatie hoeft natuurlijk niet volledig overeen te komen om verbanden te leggen.)
Ik ben een enorme fan van het werk van Robert Crumb. Deze Amerikaanse stripmaker woont alweer jaren in Frankrijk en daar was deze zomer in de hoofdstad een overzichtstentoonstelling van zijn uitgebreide oeuvre te zien. Uiteraard heb ik die bezocht om het originele werk van dicht bij te kunnen zien. Uren heb ik rondgelopen om zijn Zap comix, albumcovers en tekeningen van Mr. Natural en Fritz the Cat te bekijken. Een waar visueel festijn!
De expositie in het Musée d’Art Moderne van Parijs liep tot 19 augustus, dus helaas ben je te laat om te gaan kijken. Gelukkig had ik een videocamera bij me en heb ik er – speciaal voor jou – een impressie van geschoten. Enjoy!
De muziek in deze Daily Webhead is deels gecomponeerd door de immer muzikale Marco Raaphorst.
Laatst interviewde ik cartoonist Stefan Verwey over zijn bundel Beschaving zoekt sponsor die in september bij De Harmonie verscheen. Dat interview staat in VPRO Gids #45 (die tot en met vandaag loopt) en zet ik binnenkort online. Voor één vraag was geen ruimte meer in het stuk, maar ik vond het toch belangrijk om deze te stellen. Ik vind het namelijk altijd interessant om van stripmakers te horen hoe ze te werk gaan. Daarom deze speciale Daily Webhead waarin Verwey vertelt over zijn werkwijze.
