Vrijdag in de namiddag stond ik in een drukke rij bij boekwinkel De Dolfijn op de Haarlemmerdijk. In mijn handen een boek over porno.
Beetje naïef van me om op 5 december een boek voor mezelf te gaan kopen als half Amsterdam nog Sinterklaasinkopen ging doen. Toch vind ik het belangrijk om mijn boeken zoveel mogelijk in een echte winkel en niet online te kopen omdat ik graag wil dat die kleine, fijne boekwinkel om de hoek blijft bestaan.
Gelukkig werd ik snel geholpen en kon ik thuis in De Lustfabriekbeginnen. De lustfabriek is geschreven door Robbert Ophorst, Marijn Schrijver en Roelof de Vries en gaat over 50 jaar Nederlandse porno-industrie. Ik was heel benieuwd hoe dat wereldje eigenlijk in elkaar steekt en dit zojuist verschenen journalistieke werkje geeft een goed overzicht. De makers beoogden met dit boek overigens geen standaardwerk, maar wilden ‘een vrolijk verhaal vol vaart schrijven, een jongensboek over een business met een randje.’ En dat is de drie heren goed gelukt.
DIY
In De Lustfabriek lezen we over pioniers als regisseur Willem van Batenburg die met Pruimenbloesem de eerste avondvullende Nederlandse pornofilm maakte. Over hoe de industrie begon bij bladen als Chick en Candy. Het is vooral een verhaal van pioniers en ondernemers, zoals Menno Buch en actrice Bobbi Eden, maar ook Willem de Ridder die beweert de uitvinder te zijn van de betaalde sekslijn, komt uitgebreid aan bod. Uiteraard is er ook aandacht voor Kim Holland, misschien wel Neerlands bekendste porno-actrice. Ik wist niet dat ze een ex-Jehova’s getuige was die in de porno terechtkwam doordat ze als amateur videotapes waarin ze masturbeert, verkocht aan particulieren. Ook had ik geen idee hoe goed Nederland het jarenlang heeft gedaan op het gebied van de porno-industrie en dat enkele internetondernemers schatrijk zijn geworden met hun webproject in deze bedrijfstak. Over DIY gesproken.
Hondenbaan
De journalisten interviewden veel mensen uit de porno-industrie. De meest opmerkelijke uitspraak komt van een Russische pornoactrice die aan dierenseks doet. Als producent en regisseur John Lisman, die zich gespecialiseerd heeft in dierenporno, aan haar vraagt of ze het niet erg vindt om te doen, antwoordt ze: ‘Nee hoor. Een hond is schoon, die wast zich tenminste. Daar hoef je bij Russische mannen niet mee aan te komen. Als die hun onderbroek uittrekken stinkt het naar stront en pis. Dan heb ik liever een hond.’
Opvallend hoe de Nederlandse politiek, en dan vooral natuurlijk de confessionele partijen, vaak een stokje probeerden te steken voor pornoconsumptie. Alsof je met ene verbod de behoefte bij de gebruikers ook maar meteen mee teniet doet.
De lustfabriek is een aanrader voor iedereen die iets wil opsteken van de geschiedenis van de Nederlandse porno-industrie. Ik las het boek (bijna) in één ruk uit.
Robbert Ophorst, Marijn Schrijver en Roelof de Vries. De Lustfabriek: 50 jaar Nederlandse porno-industrie. Business Contact.
25 jaar Belgisch Stripmuseum: Waken over striperfgoed
Een impressie van het Stripmuseum in Brussel, inclusief een stukje Smurfenles van stripkenner en gids Kurt Morissens en een uitvoerige blik op de expositie De kunst van het Stripverhaal.
Tijdens reportages maak ik natuurlijk een hoop aantekeningen, maar ik schiet ook vaak videomateriaal om bij het schrijven van mijn stukken te raadplegen. Zoals tijdens mijn bezoek aan het Belgisch Stripmuseum in oktober. Dat beeldmateriaal heb ik gemonteerd tot een video en geeft mijns inziens een aardige impressie van het Stripmuseum dat ik iedere stripliefhebber van harte aanbeveel.
In het Stripmuseum Groningen is vanaf 17 december de expositieStripfies te zien. Selfies zijn tegenwoordig helemaal ingeburgerd. Sterker nog: probeer maar een paar minuten op Facebook, Twitter of Instagram te zitten zonder dat er eentje voorbij komt.
Stripfiguren konden daarom niet achterblijven. Speciaal voor de tentoonstelling maakten Nederlandse striptekenaars een tekening waarop te zien is hoe hun personages op ludieke wijze fotograferen. Dat zijn onder andere Heer Bommel en Tom Poes, Storm, Roodhaar, Agent 327, Elsje, Sigmund en Baron van Tast.
Check daarom het Stripmuseum Groningen van 17 december tot en met 1 maart. Uitgeverij Don Lawrence Collection bundelt de selfies in een boekje van 64 pagina’s dat voor €9,95 te koop is.
Recent vertelde ik over hoe Spider-Man zijn prachtige zwarte pak kreeg en hoe dit kostuum uiteindelijk een buitenaards wezen bleek te zijn dat van hem een levende marionet probeerde te maken. Er valt echter nog veel meer boeiends te vertellen over dat zwarte kostuum, bijvoorbeeld hoe dit verhaal achter de schermen bij Marvel tot stand is gekomen.
Dit achtergrondverhaal is uitgebreid uit de doeken gedaan in het prachtige boek American Comic Book Chronicles: The 1980svan TwoMorrows Publishing. Het is overigens ook in verschillende andere publicaties behandeld.
In 1982 nam comicfan Randy Schueller contact op met Jim Shooter, de hoofdredacteur van Marvel. Schueller had een verhaalidee waarin Spider-Man een zwart kostuum kreeg dat de held in staat stelde om ’s nachts minder snel op te vallen en nog beter aan muren te kunnen kleven. Shooter kocht dit idee voor 220 dollar en gaf Tom DeFalco de opdracht om samen met Schueller te werken om dit idee tot een echt script uit te werken. Hoewel DeFalco zijn best deed, zat er in Schueller weinig schrijftalent en uiteindelijk verdween het idee van Spider-Mans zwarte pak op de plank.
Verschillende ontwerpen
Totdat Shooter het een paar jaar later een goed idee vond voor Secret Wars. Er werden meerdere ontwerpers opgezet en uiteindelijk was het Mike Zeck, die Secret Wars tekende, die met het juiste concept voor het nieuwe kostuum op de proppen kwam.
Zoals je kunt zien aan deze ontwerpschetsen van Zeck, zou de spin op Spidey’s borst eerst rood zijn in plaats van wit. Dat rode zou door het drukken echter te veel lekken in het zwarte gebied en daarmee het effect van een spin ietwat teniet doen, daarom is er uiteindelijk voor wit gekozen.
The Daily Bugle schrijft over de verdwenen superhelden (want niemand buiten de helden en schurken weet iets van Secret Wars.
Ron Frenz, de tekenaar van Spider-Man indertijd vond het zwarte kostuum maar niks. Rick Leonardi viel twee nummers in en voegde zelf wat details aan het kostuum toe. De witte spin op Spider-Mans borst kreeg aan de onderkant twee puntjes in plaats van dat deze een soort van ovale vorm heeft. Ook zette hij de spinnenpoten wat verder uit elkaar, waardoor de spin nog dramatischer wordt. Frenz kon zich goed vinden in deze aanpassingen en nam ze over.
Aan het einde van Amazing Spider-Man #251 verdwijnt Spider-Man in een groot ruimteschip dat in Central Park is geland, en waar andere superhelden ook naar toe gelokt zijn, om het avontuur op Battle World te beleven. In het volgende deel komt Spidey weer terug van Secret Wars en kunnen de lezers zien dat hij van uiterlijk is veranderd. Wat er in de tussentijd gebeurd was, konden de fans in de maandelijkse comic Secret Wars lezen waarvan 12 delen uitkwamen. Hetzelfde gold voor de veranderingen bij de andere helden van Marvel. Uiteraard waren lezers benieuwd hoe die veranderingen hadden plaatsgevonden, dus zouden ze zeker Secret Wars gaan kopen.
Spider-Man door Rick Leonardi.
Boze fans
De eerste reacties van de fans waren weinig positief op het nieuws dat Spidey een nieuw kostuum zou krijgen. (Wat dat betreft is dat nooit anders geweest. Ook nu nog is de eerste reactie van de meeste fans op een verandering: “Wat maak je me nou?!”) Nog voordat Amazing Spider-Man #252 in de winkels lag en de lezer ook daadwerkelijk kennis zou maken met het kostuum, kwamen er al postzakken vol brieven binnen bij Marvel waarin de schrijvers eisten dat Marvel Spidey zijn vertrouwde rood-blauwe kostuum weer zou laten aantrekken. Ook de licentieafdeling van Marvel was bang dat de klanten met twee Spider-kostuums in de war zouden raken. Vergeet niet dat het indertijd een big deal was dat Spider-Man na meer dan twintig jaar zijn rood-blauwe kostuum zou verruilen voor iets nieuws. Tegenwoordig komt het veel vaker voor dat hij tijdelijk een ander pak aan heeft. Ook dachten mensen dat dit nieuwe kostuum permanent zou zijn.
Daar alle negatieve reacties besloot Shooter dat ze zo snel mogelijk van het kostuum af moesten. Tegen Tom DeFalco, de schrijver van Amazing Spider-Man, zei hij: ‘Introduceer het kostuum in 252 en zorg dat je er in 253 weer vanaf komt.’ Omdat Spider-Man echter pas in het achtste nummer van Secret Wars daadwerkelijk het zwarte kostuum zou krijgen, een deel dat pas over een paar maanden zou uitkomen, stelde DeFalco voor dat ze in ieder geval tot dat moment zouden wachten om er in Amazing Spider-Man weer vanaf te komen. Anders zou de impact van het nieuwe kostuum in Secret Wars nihil zijn. Ook vond de schrijver dat ze een goede reden moesten bedenken waarom het Webhoofd zich van het pak zou ontdoen. Shooter zegde schoorvoetend toe.
DeFalco bedacht toen dat het kostuum een buitenaards symbiont was dat zich aan Spider-Mans lijf wilde vasthechten. Dankzij de hulp van Mr. Fantastic lukt het Spider-Man om van zijn ongewenste huisgenoot af te komen.
Bestseller
Maar toen gebeurde er iets onverwachts. Toen Spider-Man eenmaal door New York slingerde in zijn strakke zwarte pak, vonden de fans het fantastisch. Ook het deeltje waarin Spidey terugkomt van Secret Wars en voor het eerst in het zwart te zien is, verkocht gigantisch goed. En er was ook veel media-aandacht voor Spider-Mans nieuwe uiterlijk.
Tegen de tijd dat Marvel doorhad wat een succes dit nieuwe kostuum was, was DeFalco’s verhaallijn van de boosaardige kant van het zwarte pak al in werking gesteld. Maar om de fans tevreden te houden, kreeg Spider-Man al snel een door Black Cat gemaakte stoffen variant van het symbiont, zodat Spider-Man nog steeds stijlvol door het leven kon gaan, zonder marionet te worden van een buitenaards wezen.
En van dat symbiont was Peter Parker ook nog niet af. Gevangen gehouden in het Baxter gebouw van the Fantastic Four, zon het wezen op wraak.
Ron Frenz.
In wezen zorgde Tom DeFalco er door zijn inventiviteit voor dat het verhaal van het zwarte kostuum perfect paste in de Spider-Man traditie: Peter Parker krijgt een fantastisch nieuw kostuum met bijzondere eigenschappen om er uiteindelijk achter te komen dat dit kostuum een wezen is dat psychisch en lichamelijk met hem verbonden is en zijn leven en lichaam probeert over te nemen.
Andere schrijvers zouden hierna nog een stapje verdergaan, maar dat vertel ik een volgende keer in Spidey’s web.
Voor het eerst bezocht ik zondag de Beurs van Kleine Uitgevers in Paradiso waar kleine uitgevers uit het Nederlandse taalgebied hun nieuwe titels en recente uitgaven van literatuur, non-fictie en beeldende kunst presenteren.
Als ik stripbeurzen bezoek kom ik bijna nooit aan het kopen van nieuwe strips toe: ik ken veel mensen uit het wereldje en dus praat ik vooral heel veel met mensen. Grappig genoeg was dat ook het geval op de Beurs van Kleine Uitgevers. Bij binnenkomst kwam ik Frits Jonker en zijn dochter al tegen bij de deur. Daarna liep ik Esther Gasseling en Ger van Wulften van Uitgeverij Xtra tegen het lijf. We hebben wat gekoffieleut en over strips en films gepraat.
Toen ik eenmaal de grote zaal in Paradiso binnentrad om naar de uitgaven te gaan kijken, kwam ik Rudi Jonker en Wieke Drieboog tegen. Drieboog won dit jaar de A.L. Snijdersprijs voor kortverhalen. Dat ik wist dat die prijs bestaat vond Wieke zo bijzonder dat ik haar boekje Namaak van haar kreeg.
Het was behoorlijk druk in Paradiso, waardoor ik telkens met mijn tas tegen anderen aanstootte. Boven trof ik Piet Schreuders aan die zijn Poezenkrant verkocht. Linda nam er twee exemplaren van mee. We hebben geen kat, dus die poezenkrant is voor onszelf.
Ook sprak ik nog even met Maarten J. de Meulder die het werk van Jean Dulieu uitgeeft. Eigenlijk waakt hij ervoor dat we het prachtige werk van Dulieu niet vergeten. Voor deze editie van de beurs gaf hij Kleine oortjes 1 uit getiteld ‘Hemelboekje’. In deze reeks wordt ongepubliceerd werk van Dulieu gepubliceerd. ‘Hemelboekje’ is een verzameling cartoons over religie. Ik hou erg van het tekenwerk van Dulieu dus kocht ik ook een exemplaar.
Frits Jonker, Fake Booy en Marijn Kloosterman deelden een kraampje met speciale uitgaven die niet meer dan 1 euro kostten. Ik kocht een paar boekjes van Frits, waaronder het Facebookexperiment: Schrijfaanval! Ik raad je dit boekje graag aan, want niet alleen leest het als een reportage over de gedachtewereld van Jonker, je steekt ook meteen iets op over de vreemde manier waarop Facebook werkt.
Van Fake kocht ik een klein bundeltje met door hem verzamelde zelfmoordcartoons.
Er waren ook nog twee vrienden van Moker Ontwerp op beurs om wat rond te neuzen. Terwijl ik met Eric Huysen van Moker een biertje dronk zag ik aan een tafel Gummbah nog druk aan het signeren, schuin achter hem zat Willem Vleeschouwer. Er waren dus ook wat stripmakers aanwezig. Er was zelfs een man met een gebreide Batman-trui:
Het zal de liefhebber niet ontgaan zijn dat er nu van Jerom ook een spin-off serie is gelanceerd: J.Rom – Force of Gold. Het eerste album ‘Schaduw’ ligt nu in de winkels. Bruno de Roover schreef het scenario, Romano Molenaar illustreerde en Joël Séguin verzorgde de inkleuring.
Molenaar kreeg van Standaard Uitgeverij carte blanche wat de vormgeving van J.Rom betreft. ‘Dat maakt deze opdracht ook in artistiek opzicht geweldig. En daarbij: Jerommeke was vroeger echt mijn favoriet in de Suske en Wiske-albums. Als hij in een bepaald verhaal niet voorkwam, vond ik het al gauw saai. Dan zaten Suske en Wiske met een probleem in de maag en dacht ik alleen maar: als Jerom er nu was geweest, was het allang opgelost,’ vertelde de sympathieke stripmaker in een interview in het AD.
Journalist Wouter Adriaensenvroeg me van de week wat ik als comickenner van het eerste nummer van J.Rom vond en legde me per mail enkele vragen voor. Het resultaat is op het toffe stripblog Stripelmagazine te lezen. Ik vond het erg leuk om op zijn vragen te reageren. Dat leverde namelijk een andere tekst op dan wanneer ik de strip gerecenseerd zou hebben.
Van de Nederlandse cartoonist Gummbah is zojuist de bundel ‘Hier’ verschenen met daarin de beste cartoons van de afgelopen 20 jaar. Een bundel vol rake absurdistische grappen dus.
Zet vooral de player op volledig scherm en de kwaliteit op hd zodat je de cartoons mee kunt lezen.
Gelukkig werd ik snel geholpen en kon ik thuis in De Lustfabriek beginnen. De lustfabriek is geschreven door Robbert Ophorst, Marijn Schrijver en Roelof de Vries en gaat over 50 jaar Nederlandse porno-industrie. Ik was heel benieuwd hoe dat wereldje eigenlijk in elkaar steekt en dit zojuist verschenen journalistieke werkje geeft een goed overzicht. De makers beoogden met dit boek overigens geen standaardwerk, maar wilden ‘een vrolijk verhaal vol vaart schrijven, een jongensboek over een business met een randje.’ En dat is de drie heren goed gelukt.
