Luuk van Huët is een kenner op het gebied van animatie en daarom een van de oprichters en programmeurs van het KLIK! Amsterdam Animation Festival. Hoogste tijd om hem eens te vragen wat animatie voor hem betekent, met welke film zijn liefde begon en hoe je nu eigenlijk een filmfestival programmeert.
Zaterdagavond zochten we een rustig plekje op in EYE om het daar eens over te hebben.
Een fragment uit ‘The Blackwater Gospel’, een prachtig getekende animatiefilm die bij KLIK! dit jaar onderdeel was van het programma ‘Serious Violence’. Wat ik tof vind aan deze foto is dat ik precies het de overgang tussen twee frames heb vastgelegd. Daarmee heb ik een stukje van de magie van animatie blootgelegd.
In 2011 woonde en werkte tekenaar Gijs Kast een halfjaar in Istanbul. Hij tekende er een prachtig prentenboek over vol en debuteerde er in oktober mee bij de uitgeverij Harmonie.
Başiboş is Turks voor leeghoofd, maar kan ook afdwalen of verdwalen betekenen. Het prentenboek leest dan ook als een ontspannen wandeling door de stad, waarbij de tekenaar enkele markante momenten voor de lezer heeft vastgelegd.
Een ongeschoren verkoper op de markt die staat boven een berg gekleurde slipjes; een nors kijkende collega-koopman met op de achtergrond fel gekleurde roze jurken; een meisje dat verlegen lacht en naar beneden kijkt. Schetsmatige overzichtshots van de stad getekend in krachtige zwarte lijnen, afgewisseld met markante portretten van standbewoners, zwerfdieren en straatbeelden.
Beeldverhaal
Wat ik erg leuk vind aan het boek is dat de tekeningen niet op zichzelf staan, maar vaak een serie vormen met elkaar. Kast wijdt een paar tekeningen aan een kat die rond en door de benen van een meisje loopt bijvoorbeeld. Een enkele meeuw blijkt bij de omslag van de pagina onderdeel van een zwerm te zijn die gevoerd wordt door een meisje in een groene jas. Kast plaatst zijn rake observaties op deze manier in context met elkaar waardoor er sprake is van een losse vorm van sequential art, oftewel een beeldverhaal.
De beelden zijn zonder enig commentaar. Je mag je eigen verhaal eraan toevoegen.
Levend
De tekenhand van Kast is altijd heel herkenbaar vind ik. Trefzekere lijnen die een duidelijk beeld scheppen, maar die toch een schetsmatige kwaliteit bevatten, waardoor ze levendig blijven. Alsof de geportretteerden ieder moment van uitdrukking kunnen veranderen.
Gijs Kast tekent voor onder andere de Volkskrant, Het Parool, DJ Broadcast en Vrij Nederland. In 2009 kreeg hij de Dutch Design Award voor Best Illustratie voor zijn afstudeerproject Böhnhase. Tijdens oktober was er tijdens het ITEF (Istanbul Tanpinar Literature Festival) in Istanbul een expositie van zijn werk in het kader van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije.
Gijs Kast: Başiboş
Uitgeverij De Harmonie, € 19,90
ISBN: 9789076168418
Gisteravond was de lezing South Park and The American Experience van Brian Dunphy op het KLIK! Animation Film Festival. Ik ben grote fan van South Park, dus dat wilde ik wel even meemaken. Zeer onderhoudende lezing. Daarna nog de Nederlandse premiere bijgewoond van de film Le Magasin des Suicides: een mooi getekende animatiefilm waarvan het verhaaltje toch wel erg aan de oppervlakte bleef hangen.
Een van de KLIK! monsters in Eye. Oppassen waar je je koffie drinkt dus.
Tijdens het KLIK! Amsterdam Animation Festival staat het thema ‘Geweld en animatie’ centraal. In het kader van de internationale competitie wordt Junkyard van Hisko Hulsing vertoond.
Junkyard, de derde korte film van animator Hisko Hulsing (Amsterdam, 1971), past goed bij het thema geweld en animatie. In Junkyard wordt een man tijdens een beroving neergestoken door een junk. In de laatste seconden voor hij sterft flitst een jeugdvriendschap aan zijn ogen voorbij. We zien hoe de man en zijn boezemvriend langzaam uit elkaar groeien, met name doordat de laatste steeds meer het pad van criminaliteit en drugs bewandelt.
Junkyard is een grimmig verhaal vertelt middels verfijnde, levensechte animatie: ‘De film is deels op jeugdervaringen gebaseerd. Er waren vriendjes van mij die onder slechte omstandigheden opgroeiden en door hun ouders aan hun lot werden overgelaten. Langzamerhand werden die vriendjes steeds crimineler. Op een gegeven moment had ik daar geen zin meer in,’ vertelt Hulsing in zijn studio in Amsterdam. Hulsings eigen tienerervaringen met blowen verwerkte hij in de psychedelische trips aan het einde van de film.
‘Junkyard gaat over noodlot en toeval. Er wordt vaak gezegd dat misdadigers zelf verantwoordelijk zijn voor hun daden en dat ze nu eenmaal slechte beslissingen nemen. Daar ben ik het mee eens, maar als je de achtergrond kent van criminelen is het vaak voorspelbaar dat ze de verkeerde kant op gaan of drugsverslaafden worden. Ik zag dat als kind al bij sommige vriendjes gebeuren. Toch is er een hele wereld van volwassenen die dat niet ziet, niet interesseert of die niet kan ingrijpen en dat is droevig.’
Spiegelbeeld
Het hoofdpersonage lijkt wel wat op Hulsing zelf, maar dit heeft niets met het autobiografische karakter van de film te maken: ‘Dat overkomt alle animatoren. Zelfs Baloe de beer (uit Jungle Book, MM) lijkt op zijn animator. Voordat je iets tekent acteer je het als het ware uit, meestal doe je dat met een mentaal beeld. Daarom gaan onbewust de figuren op je lijken.’
Ruim zeseneenhalf jaar werkte Hulsing aan de film. ‘Ik heb tussendoor ook voor meer dan honderd reclamebureaus storyboards gemaakt en ik heb strips getekend,’ haast hij zich erbij te zeggen. Toch was Junkyard een hele onderneming: Hulsing nam het scenario, de regie, de compositie van de soundtrack en een groot deel van het animeren voor zijn rekening. ‘Het mooie aan animatie vind ik dat er verschillende disciplines in samenkomen, ik kan mijn talenten combineren en allemaal in één vorm gieten. Er is heel veel mogelijk in animatie, het voelt eigenlijk nog steeds als onontgonnen terrein.’
Voor 18 minuten film maakten Hulsing en zijn team 25.000 tekeningen. Ook schilderde hij 130 olieverfschilderijen die als achtergrond dienen in Junkyard. Als referentie werden alle shots eerst met echte acteurs opgenomen en gekleide hoofden van de personages gebruikt. ‘Je kunt dit allemaal uit je hoofd animeren, maar dan ben je dertig jaar bezig. De uitdrukkingen van de personages zijn wel allemaal gewoon getekend, die komen uit mijn hoofd en zijn verder nergens op gebaseerd.’
Premièremomentje
Eerst was er een zeer gedetailleerd storyboard om buitenlandse geldschieters te laten zien dat Hulsing precies wist wat hij wilde maken. Van dit storyboard werd een videoversie gemaakt, een levende strip als het ware. Telkens wanneer een scène helemaal af was, werd die scène uit het storyboard vervangen voor de geanimeerde versie. ‘Eigenlijk is het een puzzel waar je telkens een stukje van afmaakt. De film bevat 270 shots, dus 270 keer heb je een premièremomentje waarin je het afgewerkte stukje film kunt bekijken en tevreden bent met wat je hebt gemaakt. Dat is een kick! Er zijn gaandeweg wel wat dingen veranderd, maar veel is ook een-op-een overgenomen. De camerastandpunten zijn nagenoeg hetzelfde gebleven. Dat is ook het gestoorde eraan: zeseneenhalf jaar geleden had ik al de blauwdruk voor mijn film en daarna was ik vooral bezig met uitvoeren. Da’s best zwaar.’
Vlak voor de helft had Hulsing het gevoel dat er nooit een einde aan de film zou komen. ‘Hoe je daar doorheen komt? Door gewoon iedere morgen om negen uur in je studio te gaan zitten en te gaan werken. Daarbij vind ik het heerlijk om te tekenen en weet ik dat ik met iets waardevols bezig ben.’
Erkenning
Junkyard ging afgelopen juni in première op Annecy, het grootste animatiefestival van de wereld, maar won echter niets. Hulsing: ‘Ik was erg teleurgesteld, want ik had hoge verwachtingen. “Misschien hoor ik helemaal niet in de animatiewereld thuis”, dacht ik toen. De film die de juryprijs had gewonnen bevatte zulke clichématige animatie, dat ik echt dacht: “Als dat wint, wat doe ik hier nog!?”‘
Het vergaat de film nu veel beter. Hoewel Junkyard tijdens de laatste editie van het Nederlands Film Festival misgreep bij de Gouden Kalveren, won hij de Grand Prize op het Ottawa International Animation Festival én is de Nederlandse inzending voor de Oscar in de categorie Beste Korte Animatiefilm. ‘Ik dacht eerst dat de film geen Oscarmateriaal zou zijn omdat hij zo duister is, maar ik krijg buitengewoon veel enthousiaste reacties van Amerikanen waardoor ik er meer vertrouwen in heb dat Junkyard ook daadwerkelijk genomineerd gaat worden.’
Om Junkyard onder de aandacht te brengen van de leden van de Academy Awards, moet er wel actief campagne gevoerd worden. Hulsing is uitgenodigd om lezingen te geven bij animatiereuzen Disney, Blue Sky Studios en Dreamworks, daarnaast geeft hij interviews en maakt hij een toer langs filmstudio’s. ‘Ik moet zorgen dat de leden van de Academy mijn film zien. Er zijn wel screenings van de Academy maar daar komen lang niet alle leden op af.’ Op dinsdag 15 januari 2013 wordt pas bekendgemaakt of Junkyard ook daadwerkelijk genomineerd is voor een Oscar.
KLIK!
Het KLIK! Amsterdam Animation Festival toont een breed scala aan kwalitatieve en uitdagende animatie uit binnen- en buitenland. In de vijfde editie staat het thema ‘Geweld en animatie’ centraal in vier verschillende themaprogramma’s uiteenlopend van vermakelijke cartoon violence tot animaties vol nare, verontrustende geweldsuitbarstingen. Er is een symposium en een lezing van de Amerikaanse mediawetenschapper Brian Dunphy over de rol die de tv-serie South Park speelt in het Amerikaanse publieke debat. KLIK! vindt van 7 tot en met 11 november plaats in EYE, het filminstituut te Amsterdam. www.klikamsterdam.nl.
Dit interview is gepubliceerd in VPRO Gids#45 (2012).
.. een kerkhofje om de hoek.
Sinds kort heeft stripantiquariaat Lambiek ook een webwinkel. Het leuke daarvan is dat deze direct verbonden is met de Comiclopedia. Ben je dus door de virtuele titels aan het bladeren, dan kun je met een simpele muisklik meer informatie over de stripmakers vinden. Dit is ook meteen de meerwaarde van Lambieks webwinkel, want laten we eerlijk zijn: online kun je op veel plekken strips kopen.
Wat deze webwinkel ook onderscheidt van zijn concurrenten is dat je er fysiek doorheen kunt lopen. De mannen van Lambiek hebben namelijk de galerieruimte vol gezet met de voorraad van de webwinkel. Voor zover ik weet is dit dus de enige online winkel die je fysiek kunt bezoeken, namelijk op Kerkstraat 132 te Amsterdam.
Met het verdwijnen van de galerie is er wel een mooie plek verloren gegaan waar het werk van stripmakers aan de muur geëxposeerd kan worden en dat is jammer. Overigens betekent dit niet meteen dat er geen boekpresentaties meer in het stripantiquariaat plaatsvinden.
Boekpresentaties
Donderdag 15 november wordt om 17 uur het nieuwe album van Agent Orange gepresenteerd. Dit is natuurlijk de satirische stripbiografie van wijlen Prins Bernhard, de schavuit van Oranje die meer buitenechtelijke kinderen op de wereld schijnt rond te hebben lopen dan het aantal olifanten dat hij heeft neergeschoten. Het vijfde album heet Affaire King Kong, dus wellicht dat Bernard dit keer zijn geweer op de bekende filmaap richt en het andere wild even met rust laat.
Stripmakers Erik Varekamp & Mick Peet zullen daar ook bij aanwezig zijn en eventueel een krabbel zetten. Ze zijn 1 december trouwens ook om 15:00 in selexyz scheltema te Amsterdam om dit nieuwe album te signeren.
Vrijdag 16 november wordt het nieuwe Heinz-album in de reeks Heinz van H tot Z, gepresenteerd in Lambiek. Van 17-19 uur, wat mooi samenvalt met de wekelijkse stripborrel waar Heinz-vaders Windig & De Jong meestal wel te vinden zijn.
…dat ik bij mij thuis in de keuken ook maar zo’n briefje bij het koffiezetapparaat ga hangen.
Het werd er eens tijd voor vond ik: een interview met blogvriend Marco Raaphorst. De Haagse Raaphorst is muzikant, componist en blogger. Ik gebruik zijn composities dikwijls voor mijn Daily Webhead Video’s: ik vind zijn sound en style goed bij mijn beelden passen. Een interessante samenwerking.
Daarom wilde ik eens een aflevering aan Marco wijden. Het is maar liefst een dubbele geworden: een interview van zes minuten én een blik achter de schermen waarin we de Raaphorst aan het werk zien. Hij zit lekker te jammen in zijn korte broek en vertelt terloops het een en ander over het maakproces.
De tweede video is één lange take waarin we Marco aan het werk zien. Tussendoor stel ik hem ook wat vragen. Voor mij is zo’n lange take ook weer een experiment: een video zonder montage, een moment in de tijd geregistreerd zonder deze te manipuleren.
Kortom: zoek je nog een goede componist die buiten de platgelopen paden opereert, dan zou ik zeker Raaphorst een mailtje sturen.
Het mooie aan ons nieuwe huis is dat we uitzicht hebben. Op de Helmersstraat hadden we de gordijnen bijna altijd dicht, want als je een blik naar buiten wierp raakte je bijna altijd een van de buren die ook net voor het raam stond. Ik voelde me altijd heel erg bekeken. Nu kunnen we lekker naar de lucht kijken. Dat geeft rust.
Zo zag de lucht er op zaterdagochtend uit. Dat je het even weet.
